Του Παύλου Ξανθούλη
Διπλή συνταγή επιστρατεύει στο Κυπριακό η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ, η οποία επιδιώκει να συναντηθεί με τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν, ενώ αύριο αναμένεται να ενημερώσει «ατύπως» το Συμβούλιο Ασφαλείας για τα ευρήματα της αποστολής της στην Κύπρο, στο πλαίσιο και της έκθεσης που έχει ετοιμάσει, προς τον γενικό γραμματέα ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Ξένη διπλωματική πηγή ανέφερε στην «Κ» ότι «μέσω της ανοικτής της επιστολής, προς τους Κυπρίους, μερικά μόλις εικοσιτετράωρα πριν ενημερώσει το Συμβούλιο Ασφαλείας, η κα Ολγκίν, αφενός εμφανίζεται να επιδιώκει τη συνέχιση της διαδικασίας στο Κυπριακό, επιχειρώντας προφανώς να την κρατήσει ζωντανή», όπως δηλαδή ακριβώς επιθυμεί η Λευκωσία. «Αφετέρου όμως», σύμφωνα με την ίδια πηγή, «η αποφυγή αναφοράς της κας Ολγκίν στο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, σε συνδυασμό με την τοποθέτησή της ότι “είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από λύσεις που στο παρελθόν δημιούργησαν προσδοκίες που δεν εκπληρώθηκαν”, διευρύνει εκ των πραγμάτων το πεδίο γύρω από το περιεχόμενο μιας μελλοντικής διευθέτησης». Κάτι που προφανώς στοχεύει να ικανοποιήσει την τουρκική πλευρά, η οποία εμμένει στη λογική της αναγνώρισης κυριαρχικής ισότητας του μορφώματος των κατεχομένων.
Η ανοικτή επιστολή της προσωπικής απεσταλμένης του Αντόνιο Γκουτέρες θα μπορούσε να εκληφθεί ως δέλεαρ και για τις δύο πλευρές, προσφέροντας στην κάθε μια αυτό που επιδιώκει.
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, «η ανοικτή επιστολή της προσωπικής απεσταλμένης του Αντόνιο Γκουτέρες θα μπορούσε να εκληφθεί ως δέλεαρ και για τις δύο πλευρές, προσφέροντας στην κάθε μια αυτό που επιδιώκει, ενώ το γεγονός ότι δημοσιοποιήθηκε ελάχιστα εικοσιτετράωρα πριν την υποβολή της έκθεσής της και την άτυπη ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχει τη δική του σημασία και δεν πρέπει να παραβλέπεται».
Εποικοδομητική ασάφεια
Η ίδια πηγή ανέφερε στην «Κ» ότι, «η κα Ολγκίν, μέσω των αναφορών της (σ.σ. στην ανοικτή επιστολή), παρέχει στην ελληνοκυπριακή πλευρά την προοπτική συνέχισης της προσπάθειας με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών». Επί τούτου, αναφέρει χαρακτηριστικά στην ανοικτή επιστολή ότι «η δέσμευσή μου δεν έχει τελειώσει, θα συνεχίσω να σκέφτομαι εναλλακτικές λύσεις για μια βιώσιμη λύση» και ότι «ο γενικός γραμματέας θα αποφασίσει τα μέτρα που θα ληφθούν κατά τους προσεχείς μήνες». Την ίδια ώρα, «η κα Ολγκίν, μέσω εποικοδομητικής ασάφειας, εμφανίζεται να παρέχει στην τουρκική πλευρά, τη δυνατότητα να τοποθετήσει στο τραπέζι όσα επιδιώκει να εξασφαλίσει». Επί του προκειμένου, σημειώνει στην ανοικτή επιστολή ότι «είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από λύσεις που στο παρελθόν δημιούργησαν προσδοκίες που δεν εκπληρώθηκαν και οδήγησαν σε μεγαλύτερες διαφωνίες και απογοητεύσεις» και «τώρα, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά…». Με άλλα λόγια, η κα Ολγκίν, τοποθετείται αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά, και χωρίς ουσιαστικά να απορρίπτει την τουρκική επιδίωξη για λύση δύο χωριστών οντοτήτων ή για αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας. Σημειώνεται πάντως ότι η προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. ΟΗΕ, φέρεται να διαχωρίζει τα δύο και να τα αντιλαμβάνεται διαφορετικά, αν και αυτοδικαίως οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα.
Η πρακτική
Η πρακτική της κας Ολγκίν, όπως εκφράζεται στην ανοικτή της επιστολή προς τους Κυπρίους, δεν διαφέρει από την τακτική που ακολουθεί εδώ και αρκετά χρόνια ο Αντόνιο Γκουτέρες, τον οποίο προφανώς ενημέρωσε για τη δημόσια παρέμβαση που επεδίωξε λίγο πριν την υποβολή της έκθεσής της και την ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, στις δικές του εκθέσεις, αποφεύγει να αναφερθεί στη βάση λύσης του Κυπριακού, κάτι που εκ των πραγμάτων δημιουργεί εντυπώσεις και εκνευρισμό στη Λευκωσία, ενώ επιτρέπει στην τουρκική πλευρά να θεωρεί ότι εξασφαλίζει το πράσινο φως να θέσει στο τραπέζι ό,τι επιθυμεί και επιδιώκει. Κάτι που θα πρέπει ίσως να συνυπολογισθεί παράλληλα με την παλαιότερη επισήμανση του κ. Γκουτέρες, το 2021, ότι είναι έτοιμος να τετραγωνίσει τον κύκλο στο Κυπριακό, σημειώνοντας από την μια την τουρκική θέση για δύο κράτη και από την άλλη τη θέση τής ελληνοκυπριακής πλευράς για λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι η ηγεσία του ΟΗΕ επιχειρεί από την μια να κρατήσει ζωντανή την προοπτική επανέναρξης μιας διαδικασίας για οριστική διευθέτηση στο Κυπριακό, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν βάζει πλάτη στην οριοθέτηση του πλαισίου λύσης. Αντίθετα μάλιστα, η ηγεσία του ΟΗΕ, εμφανίζεται ελαστική και ανεκτική στην απόκλιση από τους όρους εντολής του Σ.Α. και από «συμφωνημένο πλαίσιο» διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Το πλαίσιο
Πηγή στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλεγε μάλιστα στην «Κ» ότι, «εξ όσων αντιλαμβάνομαι έχει επισημανθεί προς την τουρκική πλευρά, από διάφορες κατευθύνσεις, ότι είναι ευκολότερο να προσεγγιστεί μια συνολική διευθέτηση στο Κυπριακό, στη βάση της υφιστάμενης διαδικασίας, και ότι υπάρχουν τα εργαλεία εκείνα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ώστε να υπάρξει σύγκλιση και να καθησυχάσουν τις ανησυχίες όλων, περιλαμβανομένων βεβαίως και των Τουρκοκυπρίων, όπως και των Ελληνοκυπρίων, στο μέτρο του δυνατού». Σύμφωνα με την ίδια κοινοτική πηγή, «αντίθετα, πιθανολογώ ότι ενδεχόμενη προσπάθεια ανατροπής της διαδικασίας και εξασφάλισης άλλων όρων εντολής από το Συμβούλιο Ασφαλείας, πέραν του χρόνου που θα απαιτηθεί, δεν παρέχει καμιά εγγύηση, για κανένα μέρος». Άρα, όπως αφήνεται ευθέως να εννοηθεί, το υφιστάμενο πλαίσιο θα μπορούσε να λειτουργήσει με κάποια ελαστικότητα, ώστε να καλύψει τις ανάγκες όλων, τοποθέτηση η οποία προφανώς απηχεί και την πρακτική που μέχρι τώρα ακολουθούν η Βρετανία και τα Ηνωμένα Έθνη.
Σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα βήματα θα εξαρτηθούν από τους σχεδιασμούς αλλά και τις αποφάσεις που θα δρομολογήσει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, ως αποτέλεσμα της έκθεσης Ολγκίν, αλλά και της ενημέρωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αποφάσεις, οι οποίες ακόμη κι αν είναι να επικεντρωθούν στη διαδικασία ή στη μεθοδολογία, εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν και την ουσία του Κυπριακού.
Σημειώνεται ότι ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές, χθες Τρίτη, δεν ήταν σαφές κατά πόσον θα πραγματοποιηθεί τελικά συνάντηση του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Ο Πάνος Αμυράς, διευθυντής Τύπου και Ενημέρωσης του γραφείου του πρωθυπουργού, δήλωσε στην ΕΡΤ ότι «συνάντηση δεν έχει προγραμματιστεί αλλά δεν αποκλείω να γίνει». Σημειώνεται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει συνάντηση μεθαύριο Παρασκευή με τον γ.γ. Αντόνιο Γκουτέρες, με το Κυπριακό να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα.
