Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν τις παραμονές του Φεβρουαρίου του 2023 ο υποψήφιος για την Προεδρία, τέως πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, έτρεχε την καμπάνια του με τον σχηματισμό του «Νέου Κύματος» -που ο ίδιος είχε ιδρύσει από το 2019- η κυπριακή δημόσια σφαίρα άκουγε πρώτη φορά για το Volt. To «Νέο Κύμα-Volt Cyprus-The Other Cyprus» είχε τότε προκύψει όταν το 2021 το Volt Europa -ένα φεντεραλιστικό πανευρωπαϊκό κόμμα που προέκυψε το 2018 σε οκτώ διαφορετικά κράτη-μέλη στον απόηχο του Brexit- ουσιαστικά συστήνονταν στη Κύπρο μέσω του κ. Χριστοφίδη υπογράφοντας ουσιαστικά ένα μνημόνιο συνεργασίας με το «Νέο Κύμα». Έκτοτε πέρασε αρκετός καιρός και το Volt Κύπρου προχώρησε επανασυστήνοντας το εαυτό του μέσα από μια αμαλγαματοποίηση με το «Νέο Κύμα» και το κίνημα «Αμμόχωστος για τη Κύπρο» και σήμερα διεκδικεί, με αφορμή την κάθοδο του στις Ευρωεκλογές, ρόλο και λόγο στα λεγόμενα minor politics της Κύπρου -ως ένα νέο μικρό κόμμα πέραν της «κλασικής» τριάδας, ιστορικά, των ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ.
Το ιδεολογικό στίγμα
Όπως συμβαίνει με όλα τα θυγατρικά κόμματα του Volt Europa το κυπριακό franchise δείχνει να εκκινεί από το φιλοευρωπαϊκό φεντεραλιστικό κέντρο και να εκτείνεται ως την Κεντροαριστερά και την Οικολογία (σ.σ. συμμετέχει μεταξύ άλλων στην ομάδα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) για να εκκολπώσει και κυπροκεντρικά χαρακτηριστικά. Η μέχρι στιγμής παρουσία του σε συνδυασμό με την ανθρωπογεωγραφία των υποψηφίων του δείχνει να περιλαμβάνει τρία ποιοτικά χαρακτηριστικά:
• To ξεκάθαρο στίγμα υπέρ της λύσης στο Κυπριακό, στη βάση της ομοσπονδιακής λύσης, που τεκμαίρεται από τον σημαίνον ρόλο που έχει η μια εκ των συν-αντιπροέδρων του κινήματος και υποψήφια ευρωβουλεύτρια, Ανδρομάχη Σοφοκλέους. Η κ. Σοφοκλέους υπήρξε για χρόνια το πρόσωπο πίσω από την δικοινοτική ακτιβιστική ομάδα “Unite Cyprus Now”, που με αποκορύφωμα το 2017 και το Κρανς Μοντανά διοργάνωνε δράσεις υπέρ της λύσης και της υποστήριξης της διαδικασίας των συνομιλιών
• Τον ακτιβισμό και την Οικολογία που προκύπτει τόσο από τις θέσεις διαφόρων μελών του κυπριακού Volt όσο κι από την ανάμιξη της Αλεξάνδρας Ατταλίδου μετά την αποχώρηση της -με συγκρουσιακούς όρους με την ηγεσία του- από τους Οικολόγους και τέλος
• Τον δικοινοτισμό, δεδομένης τόσο της λειτουργείας του κόμματος (μέλη, ηγεσία, κοκ) όσο και της υποψηφιότητας του ΓΓ του, Τουρκοκύπριου ακτιβιστή Χουλουσί Κιλίμ, με το ίδιο το Volt να προτάσσει πως είναι ένα κόμμα για Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους
Τι θα επιδιώξει
Η μέχρι στιγμής παρουσία του Volt Κύπρου σε συνδυασμό με την διάρθρωση του ψηφοδελτίου του, που ξεχωρίζει ο δημοσιογράφος-ερευνητής Μακάριος Δρουσιώτης, πρώην συνεργάτης του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη και στο επίκεντρο αποκαλύψεων φερόμενης διαφθοράς εναντίον του που τελεί υπό διερέυνση, δείχνει πως το εν λόγω κόμμα τελεί και υπό διαμόρφωση ως προς τις τελικές του θέσεις -στη κατανομή του πολιτικού χάρτη- και προέκυψε και ως προϊόν μετασχηματισμού από τον τρόπο που το πρωτοσύστησε στη κυπριακή δημόσια σφαίρα ο κ. Χριστοφίδης -με προέλευση από την ΕΔΕΚ και πιο δεξιόστροφες απόψεις σε σειρά θεμάτων. Αξίζει να σημειωθεί πως στη τρέχουσα προεκλογική καμπάνια το Volt Κύπρου διαφοροποιήθηκε από το Volt-Νέο Κύμα προτάσσοντας την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία -θέση και του Volt Europa, θέση που, επίσης, δεν πέρασε απαρατήρητη σε σχέση με την αμιγώς υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ θέση που είχε υπερπροβάλλει, χαρακτηριστικά, ο τέως πρύτανης κατά την διάρκεια της δικής του προεκλογικής. Άξιο αναφοράς είναι επίσης η ανταλλαγή -σε ραδιοφωνική εκπομπή του «Πολίτη»- υψηλών τόνων μεταξύ του Σταύρου Παπαδούρη, στέλεχος των Οικολόγων και της Αλεξάνδρας Ατταλίδου -ανεξάρτητης πλέον βουλεύτριας- με το βασικό αντικείμενο διαξιφισμών να περνάει και μέσα από την δημιουργία του Volt και το ζήτημα της Οικολογίας στη Κύπρο -ιδίως μετά την επάνοδο του Γιώργου Πετρίδη στην ηγεσία των Οικολόγων.
Από τις τρεις δημοσκοπήσεις μέχρι στιγμής -συμπεριλαμβανομένης αυτής της «Κ»- διαφαίνεται πάντως πως το Volt κινείται μεταξύ του 2%-3% καταλαμβάνοντας τον πολιτικό χώρο -μεταξύ των μικρών κομμάτων- της έκτης θέσης -ξεπερνώντας ακόμη και τους Οικολόγους. Οι υψηλοί τόνοι εναντίον των Οικολόγων εκ μέρους του Volt φαίνεται, υπό αυτό το πρίσμα, και στρατηγικοί προκειμένου σε αυτό το πεδίο πολιτικής το νεοφυές Volt να κερδίσει έδαφος και με φόντο το 2026 να πλαισιώσει μια θέση «μετά την ΕΔΕΚ» στον κομματικό χάρτη. Βέβαια τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την πολιτική προοπτική του Volt και αν θα κατορθώσει να καθιερωθεί ως ένα δικοινοτικό, φιλοευρωπαϊκό κόμμα που θα συγκεντρώσει την προοδευτική κεντροδεξιά ή κεντροαριστερή ψήφο -ιδίως μεταξύ απογοητευμένων ψηφοφόρων του ΑΚΕΛ- ή αν θα κινηθεί σε χαμηλές πτήσεις μη κατορθώνοντας να πείσει, εκλογικά, τους ψηφοφόρους σε ένα πολιτικό σύστημα όπως της Κύπρου με στεγανά (πελατειακές σχέσεις, παραδοσιακή ψήφος, κοκ) αλλά και νέους μετασχηματισμούς (αύξηση ψήφου διαμαρτυρίας, μεταπολιτική, κανονικοποίηση Ακροδεξιάς, κοκ).
«Μικρά Κόμματα» στη Κύπρο: 15 χρόνια μετά
Μετά την περίοδο 2008-2023 (ΑΚΕΛ και δύο κυβερνήσεις Αναστασιάδη υπό τον ΔΗΣΥ) η συζήτηση για τα μικρά κόμματα στη Κύπρο και την πολιτική που παράγουν (minor parties politics) αναλώθηκε για πολλά χρόνια στον λεγόμενο ενδιάμεσο χώρο (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Οικολόγοι), σε επιμέρους διασπάσεις (το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η ΔΗΠΑ) και φυσικά στην άνοδο του ΕΛΑΜ, που πλέον φτάνει στο σημείο να διεκδικεί την τρίτη θέση στις προσεχείς Ευρωεκλογές δημιουργώντας ένα ισχυρό προηγούμενο σε σχέση με το ΔΗΚΟ και τον ρυθμιστικό του ρόλο, διαχρονικά. Η έλευση ενός κόμματος σαν το Volt αποτελεί καλή ευκαιρία για να συζητηθεί εκ νέου η προοπτική τόσο των μικρότερων κομμάτων, ως προς τις πολιτικές τους κατευθύνσεις και τις στρατηγικές τους επιδιώξεις, όσο και τα όρια του πολιτικού συστήματος στη Κύπρο σε σχέση με τον κομματικό χάρτη που σε σχέση με μια δεκαπενταετία πίσω διαμορφώνεται εκ νέου και θα αλλάξει, ίσως άρδην, στις βουλευτικές εκλογές του 2026. Η ίδια η ιστορία του Volt πανευρωπαϊκά δείχνει επίσης και τα όρια των διασπάσεων των προοδευτικών κομμάτων της Οικολογίας, του δεξιόστροφου ή αριστερόστροφου φιλελευθερισμού καθώς και το πόσο (όπως και με την περίπτωση της ιδεολογίας και των κομμάτων των «Πειρατών») τα εν λόγω κόμματα μπορούν όντως να κάνουν την διαφορά (σ.σ. η μέχρι στιγμής πορεία του Volt Europa και των θυγατρικών κομμάτων του ανά την Ευρώπη δεν είναι game-changer).
Επιπλέον η εκλογή, το 2023, του Χριστοδουλίδη στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς την υποστήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων και η συγκυβέρνηση, ουσιαστικά, με τα κόμματα του ενδιάμεσου χώρου αποτελεί πρωτοφανές φαινόμενο που σε συνδυασμό με την κρίση εντός του ΔΗΣΥ αλλά και τα όρια των αντοχών αυτού του κυβερνητικού σχήματος αλλάζει άρδην το πεδίο -δυνητικά- των λεγόμενων μικρών κομμάτων για ένα κόμμα (ή ακόμη και άλλα κόμματα) τύπου Volt που θελήσουν να διεκδικήσουν θέση και ρόλο -ιδίως σε ένα σκηνικό όπου ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ και Οικολόγοι θα δούνε μείωση των ποσοστών τους και το ΔΗΚΟ θα χάσει, δυνητικά, την τρίτη θέση από το ακροδεξιό/λαϊκίστικο ΕΛΑΜ.
15 χρόνια μετά από κυβερνήσεις με αμιγώς στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ) το Volt Κύπρου αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περιπτωσιολογία για να εξετάσει κανείς τόσο την επόμενη ημέρα νεοφανών κινημάτων και αν μπορούν να κινηθούν μεταξύ του διπόλου κομματικής λειτουργείας και κινηματικής δράσης/ακτιβισμού αλλά και αν τελικά το κυπριακό πολιτικό σύστημα όπως το γνωρίσαμε μετά το 1977 ρέπει να διαμορφωθεί προς την κατεύθυνση ενός σχήματος δικομματισμού -με ένα ακραίο τρίτο κόμμα- όπως συμβαίνει εδώ και χρόνια σε πιο προηγμένα πολιτικά συστήματα από αυτό της Κύπρου ή αν υπάρχει ακόμη χώρος για να κινούνται, αποτελεσματικά, τα μικρά κόμματα -όπως και το Volt- προκειμένου, τελικά, να μεγαλώσουν κιόλας και να διαδραματίσουν ρόλο.
