Τρία σενάρια για τουρκικές προκλήσεις και τα αντίμετρα

Οι κινήσεις που καταγράφονται ανάμεσα στα βόρεια κατεχόμενα παράλια της Κύπρου και την Τουρκία δείχνουν πως οι προετοιμασίες του γεωτρύπανου Αμντουλ Χα-μίτ Χαν έχουν ολοκληρωθεί και το μόνο που απομένει είναι το πράσινο φως να σηκώσει άγκυρες, άγνωστο για πού μέχρι σήμερα. Το τουρκικό γεωτρύπανο μετά από αρκετές μέρες στα ανοιχτά του λιμανιού Τασούκου (απέναντι από την κατεχόμενη Καρπασία), τα ξημερώματα Τρίτης επέστρεψε στο αγκυροβόλιο.

Εξέλιξη που δείχνει πως ολοκληρώθηκαν οι προετοιμασίες για το παρθενικό του ταξίδι σε κάποια περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η επιστροφή του γεωτρύπανου στα απέναντι από την Κύπρο τουρκικά παράλια ανεβάζει το πολιτικό θερμόμετρο στην περιοχή η οποία παρουσιάζει χαρακτηριστικά, προ κρίσης του 2020. Με εξαίρεση τις περιοχές πλησίον της Κύπρου ήδη παρατηρείται μια σταδιακή συσσώρευση ναυτικών δυνάμεων υπό τη μορφή διεξαγωγής ασκήσεων. Το κατά πόσο θα υπάρξει κορύφωση ανάλογη με αυτή του 2020 θα εξαρτηθεί από τις οδηγίες που θα δοθούν στο Αμντουλ Χα-μίτ Χαν για την περιοχή, στην οποία θα ρίξει άγκυρες προκειμένου να πραγματοποιήσει τις παράνομες δραστηριότητές του.

Στη Λευκωσία, το Υπουργείο Εξωτερικών φαίνεται να έχει έτοιμο πακέτο μέτρων στην περίπτωση που το τουρκικό γεωτρύπανο εισέλθει παράνομα σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ. Στην Ελλάδα, πέρα από το διπλωματικό πεδίο, παρατηρείται μια έντονη κινητικότητα επί της θαλάσσης με κύριο χαρακτηριστικό την αυξημένη ετοιμότητα αντίδρασης στην περίπτωση που το γεωτρύπανο εισέλθει σε περιοχές ελληνικών συμφερόντων.

Τα σενάρια

Επίσημα η Άγκυρα δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά της για τον τελικό προορισμό του Αμντούλ Χα-μίτ Χαν. Λέγεται μάλιστα πως οι οδηγίες θα δοθούν από τον ίδιο τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν στις 9 Αυγούστου, ημερομηνία εξόδου του γεωτρύπανου στην ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, σε Κύπρο και Ελλάδα, φαίνεται να υπάρχουν σενάρια με τους πιθανούς στόχους του τουρκικού γεωτρύπανου, σενάρια στα οποία βασίζονται και τα αντίμετρα που φαίνεται να έχουν ετοιμασθεί από τις δυο χώρες. Τα δυο από τα τρία σενάρια αφορούν την Κυπριακή Δημοκρατία και περιοχές δυτικά της Πάφου και στο κατεχόμενο κομμάτι. Το τρίτο σενάριο ουσιαστικά αποτελεί επανάληψη το σκηνικού που επιχείρησε να στήσει η Τουρκία το 2020 προς την πλευρά του Καστελόριζου.

Τεμάχιο 6

Η περίπτωση το τουρκικό γεωτρύπανο να καταλήξει σε κάποια περιοχή δικαιοδοσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας θεωρείται το επικρατέστερο, λαμβάνοντας υπόψη την αδυναμία αντίδρασης με άλλα μέσα πέρα των διπλωματικών. Τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αθήνα φαίνεται να συγκλίνουν οι εκτιμήσεις πως το τουρκικό γεωτρύπανο θα κινηθεί σε περιοχές όπου προηγουμένως πραγματοποιήθηκαν παράνομες έρευνες, ή άλλες δραστηριότητες. Με το σκεπτικό αυτό πρώτο στη λίστα φιγουράρει το τεμάχιο 6 της ΑΟΖ, ένα μέρος το οποίο (βόρεια) παράνομα η Τουρκία διεκδικεί ως μέρος της υφαλοκρηπίδας της. Στη συγκεκριμένη περιοχή στο παρελθόν έχουν πραγματοποιηθεί παράνομες έρευνες, ενώ έχουν σημειωθεί και άλλες δραστηριότητες από τα υπόλοιπα γεωτρύπανα της Τουρκίας. Η συγκεκριμένη περιοχή βρίσκεται σε μακρινή απόσταση από το σημείο όπου πραγματοποιεί εργασίες, αυτή την περίοδο, η κοινοπραξία ENI-TOTAL στην οποία έχει παραχωρηθεί νόμιμα το τεμάχιο 6.

Καρπασία

Δεύτερη εν δυνάμει περιοχή πρόκλησης τουρκικών προκλήσεων είναι η κατεχόμενη Καρπασία ή κάποιο άλλο σημείο ανάμεσα στην κατεχόμενη Αμμόχωστο και τα ανατολικά τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Στην Καρπασία η Τουρκία πραγματοποίησε παράνομες έρευνες το 2018 και 2019, ενώ κάτι ανάλογο έχει πράξει και στις άλλες κατεχόμενες περιοχές νότια και ανατολικά της Κύπρου. Εν προκειμένω, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε και το επεισόδιο που είχε σημειωθεί το 2018 με την παρενόχληση του γεωτρύπανου της ιταλικής ΕΝΙ, από τουρκικά πολεμικά πλοία, το οποίο κατευθυνόταν για προγραμματισμένες εργασίες στο τεμάχιο 3 της ΑΟΖ.

Όπως το 2020

Το τρίτο σενάριο προνοεί επανάληψη της κατάστασης που δημιούργησε η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Ορούτς Ρέις που έφερε Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα ενός θερμού επεισοδίου. Σε μια τέτοια περίπτωση το τουρκικό γεωτρύπανο εμφανίζεται να κινείται σε περιοχή του λεγόμενου τουρκολυβικού συμφώνου στο ύψος του Καστελόροζου, της Καρπάθου, της Ρόδου και της Κρήτης. Σενάριο που θα προκαλέσει και πάλι συναγερμό ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Ήδη η ελληνική πλευρά έχει διαμηνύσει προς πάσα κατεύθυνση πως δεν πρόκειται να ενεργήσει όπως στην περίπτωση του Ορούτς Ρέις και πως δεν θα ανεχθεί αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ένα σενάριο το οποίο είναι το χειρότερο. Ήδη στην εν λόγω περιοχή καταγράφεται αυξημένη δραστηριότητα ναυτικών και αεροπορικών μονάδων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Μέχρι τις 5 Αυγούστου η Ελλάδα έχει δεσμεύσει περιοχές νότια της Κρήτης για λογαριασμό του ισραηλινού πολεμικού ναυτικού. Ασκήσεις που ενδεχομένως να πραγματοποιηθούν και με τη συμμετοχή ελληνικών πολεμικών πλοίων.

Το διπλωματικό οπλοστάσιο Αθηνών και Λευκωσίας

Εκτός από την κινητικότητα ναυτικών δυνάμεων στην πλευρά της Ελλάδας, Αθήνα και Λευκωσία εμφανίζονται προετοιμασμένες να αντιδράσουν και στο διπλωματικό πεδίο. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκου Δένδια στη Λευκωσία φαίνεται να κλείδωσε το πακέτο μέτρων των δυο χωρών στην περίπτωση που η Τουρκία επαναλάβει τις προκλήσεις. Οι επιλογές που έχουν γίνει στο διπλωματικό πεδίο δίνουν περισσότερο έμφαση στα σενάρια εκδήλωσης της τουρκικής προκλητικότητας στην Κύπρο. Με δεδομένη την αδυναμία στρατιωτικής πίεσης από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας, η μόνη επιλογή είναι η διπλωματία. Στο πνεύμα αυτό οι δυο χώρες φαίνεται να έχουν καταλήξει σε πακέτο μέτρων με έμφαση τη διεθνοποίηση των τουρκικών προκλήσεων. Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές στην «Κ», η προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι στην κορυφή της λίστας των μέτρων που έχουν συμφωνηθεί. Το δεύτερο πεδίο στο οποίο θα αναπτυχθεί δραστηριότητα είναι η Ε.Ε με την άσκηση πιέσεων για λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Ένα ζήτημα που στο παρελθόν είχε προκαλέσει ουκ ολίγες συζητήσεις τόσο για το εύρος το μέτρων όσο και για την αποτελεσματικότητά τους. Εδώ πρέπει να γίνει υπενθύμιση και σε παλαιότερες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οι οποίες παραμένουν σε ισχύ. Τα διπλωματικά μέτρα συμπληρώνουν και νομικά που έχουν τύχει επεξεργασίας και κινούνται κατά προσώπων ή εταιρικών οντοτήτων.