Του Γιώργου Κακούρη
Όλο και περισσότερο γίνεται αντικείμενο συζήτησης και σχεδιασμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο η πρόταση της Κύπρου για τη δημιουργία ενός θαλάσσιου ανθρωπιστικού διαδρόμου προς τη Γάζα, ωστόσο, λόγω πρακτικών δυσκολιών που σχετίζονται με την κατάσταση των λιμανιών στην υπό πολιορκία παλαιστινιακή περιοχή, η προσπάθεια βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο. Κοινοτικές πηγές μάλιστα σημειώνουν πως δεν μπορούν προς το παρόν να δώσουν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της. Μιλώντας στην «Κ», κοινοτική πηγή επεσήμανε πως αυτή τη στιγμή «δεν μιλάμε ακόμα με τους Ισραηλινούς» για την εφαρμογή της ιδέας, προσθέτοντας πως «πρώτα πρέπει να δούμε πώς θα λειτουργήσει». Όπως είπε, υπάρχουν πρακτικές δυσκολίες, που προκύπτουν από την απουσία μεγάλου λιμανιού στη Γάζα, για τις οποίες αναζητούνται πρακτικές λύσεις. Μια ενδεχόμενη λύση θα ήταν η κατασκευή προσωρινής πλωτής δομής στη θάλασσα, η οποία να λειτουργεί ως λιμάνι.
Ο ΠτΔ πρόσθεσε πως έχει προετοιμαστεί συγκεκριμένο σχέδιο για την εφαρμογή της πρωτοβουλίας, στο όποιο καταγράφονται άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις και τεχνικές διευθετήσεις.
Στο πλαίσιο της ίδιας ενημέρωσης στις Βρυξέλλες, η εν λόγω κοινοτική διπλωματική πηγή χαρακτήρισε την πρόταση της Κύπρου «ξεκάθαρη και ακριβής», και πρόσθεσε πως έχει καλωσοριστεί από τις Βρυξέλλες, αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Η εφαρμογή της «Πρωτοβουλίας Αμάλθεια», όπως την ονομάζει η κυπριακή πλευρά και όπως την παρουσίασε την Πέμπτη στο Παρίσι ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης, αφορά τη μεταφορά βοήθειας μέσω θαλάσσης κατευθείαν στη Γάζα, με στόχο τη συμπλήρωση των αναγκών που αυτή τη στιγμή δεν καλύπτονται επαρκώς μέσω του περάσματος της Ράφα. Η πρόταση έχει λάβει τη στήριξη, μέσω δημόσιων δηλώσεων, και του προέδρου του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Όπως εξήγησε ο ΠτΔ σε συνέντευξή του στη «Le Monde» που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, το σημείο στο οποίο θα καταλήγει η βοήθεια βάσει της πρότασης, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Γάζας, το υπέδειξε σε συζήτηση που είχαν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου. Υπενθυμίζεται πως την περασμένη Κυριακή πηγές από τη Λευκωσία ανέφεραν στην «Κ» σε ρεπορτάζ του Α. Τομαρά ότι το Ισραήλ συμφωνεί επί της αρχής με την πρόταση, αλλά ότι σε επαφές με την κυπριακή πλευρά έχει εγείρει ανησυχίες για το ενδεχόμενο μεταφοράς στρατιωτικού εξοπλισμού ή τον κίνδυνο να καταλήξει βοήθεια στη Χαμάς.
Λιμενικές υποδομές
Τις δυσκολίες στην εφαρμογή της πρότασης, αλλά και την πρόθεση της Ελλάδας να συμμετάσχει με συγκεκριμένες προϋποθέσεις που σχετίζονται ακριβώς με αυτές τις δυσκολίες, κατέγραψε σε δήλωσή του την περασμένη Πέμπτη και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, παρά την αρχικά μετρημένη στάση της Ελλάδας στη Σύνοδο Κορυφής στις 26-27 Οκτωβρίου. Η «πιο δύσκολη πτυχή» κατά τον κ. Μητσοτάκη «είναι να προσδιοριστεί μια κατάλληλη ζώνη αποβίβασης στη νότια Γάζα, να δημιουργηθούν οι απαραίτητες λιμενικές υποδομές και να διασφαλιστεί η ασφάλεια της διαδρομής».
Σε ενημέρωση των ανταποκριτών την Παρασκευή, ενόψει της συνάντησης των ΥΠΕΞ της Ε.Ε. τη Δευτέρα, κοινοτικός αξιωματούχος σημείωσε πως οι Βρυξέλλες έχουν καλωσορίσει την πρόταση, και πως λόγω της κατάστασης των λιμανιών στη Λωρίδα της Γάζας θα χρειαστούν να γίνουν πρακτικές διευθετήσεις, όπως η κατασκευή ενός πλωτού λιμανιού.
Όπως είπε, η εφαρμογή τέτοιων λύσεων παίρνει χρόνο και έχει τις δικές της δυσκολίες, προϋποθέτει πράσινο φως από το Ισραήλ και μέτρα ασφαλείας. Πρόσθεσε πως η πρόταση της Κύπρου είναι «ξεκάθαρη και ακριβής», ωστόσο αυτή τη στιγμή η Ε.Ε. δεν μπορεί να αναφερθεί σε χρονοδιάγραμμα εφαρμογής της. Κληθείς από την «Κ» να σχολιάσει ποια είναι η στάση του Ισραήλ απέναντι στην ιδέα, ο ίδιος αξιωματούχος πρόσθεσε πως «δεν μιλάμε ακόμα με τους Ισραηλινούς γι’ αυτό», και πως πρώτα θα πρέπει να συμφωνηθεί πώς θα λειτουργήσει η παράδοση της βοήθειας εν μέσω εχθροπραξιών.
Τα πέντε στάδια
Στην παρέμβασή του στη Διεθνή Ανθρωπιστική Διάσκεψη για τους άμαχους της Γάζας που έγινε στο Παρίσι την περασμένη Πέμπτη, ο ΠτΔ έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για τα πέντε στάδια της πρότασης, για έναν «συνεχή, ασφαλή και ρυθμιζόμενο θαλάσσιο διάδρομο μιας κατεύθυνσης» όπως είπε.
• Το πρώτο στάδιο, σύμφωνα με την παρέμβαση του προέδρου Χριστοδουλίδη, αφορά τη «μεταφορά και συλλογή ανθρωπιστικής βοήθειας» στην Κύπρο, με επιχειρησιακό κέντρο τη Λάρνακα, όπου όπως είπε βρίσκεται λιμάνι και αεροδρόμιο, καθώς και κέντρο συντονισμού για επιχειρήσεις αναζήτησης και διάσωσης όπου συμμετέχουν 33 χώρες. Στο λιμάνι υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσης μέχρι και 200 χιλιάδων τόνων βοήθειας σε ασφαλισμένους χώρους αποθήκευσης, με δυνατότητα φόρτωσης 2.000 τόνων ανά σκάφος.
• Σε δεύτερο στάδιο, θα γίνεται επιθεώρηση και πλήρης απογραφή της βοήθειας, η οποία θα τυγχάνει επιθεώρησης από κοινή επιτροπή και το Τμήμα Τελωνείων.
• Σε τρίτο στάδιο, το υλικό θα φορτώνεται στα σκάφη και θα επιθεωρείται ξανά από κοινή επιτροπή, κάτι που έχει συζητηθεί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, όπως είπε. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, τα τρία πρώτα στάδια θα μπορούν να ολοκληρώνονται εντός μιας ημέρας.
• Το τέταρτο στάδιο της διαδικασίας αφορά τη μεταφορά του υλικού στη Γάζα μέσω θαλάσσης, με τη συνοδεία πολεμικών πλοίων από τις χώρες που θα συμμετάσχουν, μέσω απευθείας και χωρίς στάσεις διαδρομής προς το σημείο που συζητείται, στις ακτές στο νοτιοδυτικό τμήμα της Γάζας.
• Στο πέμπτο στάδιο της παραλαβής της βοήθειας, αυτή θα γίνεται παρουσία διεθνών οργανισμών όπως του ΟΗΕ, αλλά και με την Παλαιστινιακή Αρχή να αναλαμβάνει την επιθεώρηση, τον έλεγχο και τη μεταφορά και διανομή της.
Ο ΠτΔ πρόσθεσε πως έχει προετοιμαστεί συγκεκριμένο σχέδιο για την εφαρμογή της πρωτοβουλίας, στο όποιο καταγράφονται άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις και τεχνικές διευθετήσεις.
Σταδιακά υιοθετείται
Η πρόταση για τη δημιουργία του θαλάσσιου διαδρόμου κατατέθηκε ενώπιον των 27 στη Σύνοδο Κορυφής στις 26 Οκτωβρίου, με τον ΠτΔ να ανακοινώνει την πρόθεσή του στα ΜΜΕ από τις Βρυξέλλες νωρίς την ίδια ημέρα. Ξένες διπλωματικές πηγές σημείωναν την Πέμπτη στην «Κ» πως οι ηγέτες, μεταξύ τους και η Ελλάδα, είδαν την πρόταση θετικά, αλλά ανέμεναν περισσότερες επαφές και να γίνουν γνωστές οι προθέσεις του Ισραήλ, αλλά και της Αιγύπτου. Το ίδιο βράδυ ο ΠτΔ συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο πρόεδρο. Την πρώτη ένδειξη για την πορεία της πρότασης, με περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα τέτοιος διάδρομος, την έδωσε το πρωί της Παρασκευής 27 Οκτωβρίου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, μεταδίδοντας την πρόθεση της Γαλλίας να συμμετάσχει στην προσπάθεια. Έκτοτε, όπως έχει ενημερώσει η κυπριακή πλευρά σε επίσημες δηλώσεις, έχουν γίνει επαφές του ΠτΔ με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, καθώς και με τον Αιγύπτιο πρόεδρο, τον βασιλιά της Ιορδανίας, την πρόεδρο της Κομισιόν και τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, ενώ ο Κύπριος ΥΠΕΞ μίλησε με τη σειρά του με τους ομολόγους του στην Παλαιστινιακή Αρχή και την Ιορδανία. Όπως σημειώνει σχετική ανακοίνωση της κυπριακής κυβέρνησης, την πρόταση για θαλάσσιο διάδρομο στήριξαν στο Παρίσι στις 9 Νοεμβρίου εκτός από τη Γαλλία και τη Κομισιόν, και η Ιορδανία, το Βέλγιο, η Κροατία, η Ολλανδία και η Ελλάδα, η οποία μάλιστα δήλωσε ετοιμότητα για παροχή ναυτικών μέσων.
