Του Απόστολου Τομαρά
Τον περασμένο Μάρτιο όταν ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης ανακοίνωνε το Υπουργικό Συμβούλιο, ένα χαρτοφυλάκιο που τράβηξε την προσοχή ήταν αυτό του υπουργείου Ενέργειας. Η επιλογή ενός τεχνοκράτη της βιομηχανίας υδρογονανθράκων έγινε δεκτή με θετικά σχόλια αναπτερώνοντας τις προσδοκίες για το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Από τότε πέρασαν εννέα μήνες και αποτελεί κοινή παραδοχή πως ο Γιώργος Παπαναστασίου κατάφερε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά σε μια σειρά θεμάτων του υπουργείου του. Η αρχική άποψη του ανθρώπου με γνώση και εμπειρία στα ενεργειακά επιβεβαιώθηκε στην πράξη. Στο διάστημα που πέρασε, ο υπουργός Ενέργειας πέτυχε να προκαλέσει κινητικότητα σε αριθμό σημαντικών ενεργειακών έργων τα οποία βρισκόντουσαν σε ύφεση από πλευράς υλοποίησης. Συνάμα, ο κ. Παπαναστασίου κατάφερε να προκαλέσει θόρυβο, όχι πάντα με θετικό πρόσημο, για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιό του. Η νωπή περίπτωση με το Δ.Σ. της ΑΗΚ προβάλλεται απ’ όσους αρχίζουν να μη βλέπουν με καλό μάτι τη δραστηριότητα του κυβερνητικού μέλους ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εάν μπορεί να ειπωθεί κάτι με βεβαιότητα, αυτό είναι πως ο μήνας του μέλιτος για τον υπουργό Ενέργειας έχει τερματισθεί εδώ και αρκετό διάστημα. Μέσα σε 9 μήνες ο Γιώργος Παπαναστασίου έδωσε ώθηση σε έργα όπως το ηλεκτρικό καλώδιο EuroAsia Interconnector, έτρεξε το κλείσιμο της διαφοράς με τους Ισραηλινούς για το κοίτασμα «Αφροδίτη», βάζει πίεση στους διαχειριστές του κοιτάσματος να ξεκινήσει η παραγωγή ΦΑ, ενώ έχει πάρει ζεστά το θέμα έλευσης του ΦΑ για την εσωτερική αγορά. Με την ίδια βεβαιότητα ο υπουργός Ενέργειας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα πέτυχε να ανοίξει μέτωπα, κάποια εκ των οποίων προκάλεσαν τριγμούς στις «μετοχές» του στο Προεδρικό Μέγαρο. Ένα ζήτημα που, αν κρίνουμε από τις δημόσιες κινήσεις του, δεν φαίνεται να αποτελεί παράγοντα διαφοροποίησης της δημόσιας εικόνας του.
Μετωπική με ΑΗΚ
Οι δημόσιες αψιμαχίες με την ηγεσία της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου με βεβαιότητα δεν αποτελούν παρελθόν παρά την προσπάθεια να βγει προς τα έξω πως εξηγήσεις δόθηκαν και η παρεξήγηση λύθηκε. Τα αίτια της σύγκρουσης υπουργού με Δ.Σ. ΑΗΚ εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να πηγάζουν από μια διαφωνία επί πρακτικών ζητημάτων, όπως ήταν η τήρηση πρακτικών κατά την πρώτη κοινή συνάντηση των δύο πλευρών. Η «Κ» είναι σε θέση να γνωρίζει πως πίσω από την αποχώρηση του υπουργού Ενέργειας και των συνεργατών του, από τη σύσκεψη στα κεντρικά της ΑΗΚ, κρύβονται πολύ πιο σοβαρά ζητήματα πολιτικής που έχουν να κάνουν με τους ενεργειακούς σχεδιασμούς και το κατά πόσο η ηγετική και διευθυντική ομάδα του ημικρατικού οργανισμού μπορεί να τους υπηρετήσει. Η απάντηση από κυβερνητικούς κύκλους στο ερώτημα αυτό είναι αρνητική. Για τη διαιώνιση, πάνω από 15 χρόνια, της προμήθειας ΦΑ για σκοπούς παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος ένα μερίδιο ευθύνης επιρρίπτεται και στις ηγεσίες της ΑΗΚ, οι οποίες όπως λέγεται χαρακτηριστικά από πλευράς νοοτροπίας είναι εθισμένες στο μαζούτ. Άποψη που επιβεβαιώνει τις παρασκηνιακές έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν μετά τις αναφορές του κ. Παπαναστασίου για το ποιο θα πρέπει να είναι το μέλλον του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Δεκέλειας στο νέο ενεργειακό τοπίο.
Ριζικές αλλαγές
Κατά την τελευταία συμφιλιωτική συνάντηση ηγεσίας της ΑΗΚ με τον υπουργό Ενέργειας, το θέμα του ΦΑ για σκοπούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ήταν ένα από τα βασικά της ατζέντας. Παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις ότι οι δύο πλευρές τα βρήκαν, πρόσωπα που ήταν εντός αιθούσης έλεγαν στην «Κ» πως η πορεία προς το ΦΑ είναι χωρίς επιστροφή και πως η πίεση που ασκείται είναι τόσο έντονη που δεν υπάρχει χώρος επανάληψης φαινομένων και πρακτικών του παρελθόντος. Ωστόσο, το ξεμπλοκάρισμα του ζητήματος του ΦΑ κάτω από τις παρούσες συνθήκες δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι βάζει τον ημικρατικό οργανισμό σε μια νέα πορεία. Η άποψη που κυριαρχεί πέριξ του κυβερνητικού στρατοπέδου είναι πως οι παρασκηνιακές αντιδράσεις, μέσα από την ΑΗΚ, θα συνεχισθούν και πως αυτό που χρειάζεται ο οργανισμός είναι μια ηγετική και διευθυντική αναδόμηση από τα πάνω προς τα κάτω. Στο πνεύμα αυτό είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο πως το νυν Δ.Σ. θα αποτελέσει λίαν συντόμως παρελθόν και πως θα γίνει προσπάθεια να επιλεγούν πρόσωπα που να είναι σε θέση να οδηγήσουν την ΑΗΚ στο νέο περιβάλλον. Η άποψη που υπάρχει για τον ημικρατικό οργανισμό κάνει λόγο για έλλειψη αναπτυξιακής νοοτροπίας με επιδίωξη να μη διασαλευθεί το στάτους κβο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει ανεκτό σημείωναν κατηγορηματικά στην «Κ» αρμόδιες πηγές.
Chevron Vs Δημοκρατίας
Το δεύτερο ανοιχτό μέτωπο του υπουργού Ενέργειας προέκυψε πρόσφατα με αφορμή επιστολή της διαχειρίστριας εταιρείας του κοιτάσματος «Αφροδίτη», Chevron Cyprus Limited, με την οποία ζητούσε τροποποίηση του πλάνου ανάπτυξης του κοιτάσματος. Η αμερικάνικη εταιρεία αντί της πλωτής μονάδας πάνω από το κοίτασμα, ζητάει την κατασκευή αγωγού μήκους 408 χιλιομέτρων για μεταφορά του ΦΑ στην Αίγυπτο. Η απαίτηση της Chevron έχει φέρει τις σχέσεις των δύο μερών σε οριακό σημείο χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο το όλο θέμα να πάρει νομικές διαστάσεις. Από πλευράς υπουργείου Ενέργειας κατηγορηματικά απορρίπτονται τα θέλω των Αμερικανών. Μπροστά στο διαφαινόμενο αδιέξοδο οι πιο αισιόδοξες φωνές θέλουν στο τέλος να γίνονται δεύτερες σκέψεις από τη Chevron. Με βάση το συμβόλαιο παραχώρησης η Κυπριακή Δημοκρατία δικαιούται να πάρει το κοίτασμα, επιλογή που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν δεν εξαντληθούν τα όποια περιθώρια υπάρχουν υπό την προϋπόθεση οι δύο πλευρές να μην παραμείνουν αμετακίνητες στις θέσεις τους. Ωστόσο, αυτό που έχει ιδιαίτερη αξία και αγγίζει το σύνολο του ενεργειακού προγράμματος της Δημοκρατίας είναι οι απόψεις για τα πραγματικά αίτια της κρίσης. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο δεν φαίνεται να πείθονται πως το αίτημα τροποποίησης του πλάνου προκύπτει μόνο από οικονομικούς λόγους. Η διαφορά πιστεύεται πηγάζει από γεωπολιτικά ζητήματα που αφορούν την Ανατολική Μεσόγειο και το εύθραυστo πολιτικό περιβάλλον από το Ισραήλ έως την Αίγυπτο. Ένας άλλος αρνητικός παράγοντας, κατά τη Λευκωσία, θεωρείται η παρουσία της Chevron στα γειτονικά ισραηλινά κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ, τα οποία είναι μεγαλύτερα από το «Αφροδίτη» και εκ των πραγμάτων τραβούν την προσοχή της εταιρείας.
ENI - TOTAL - EXXONMOBIL
Η άποψη ότι κάτι αρχίζει να κινείται με τα ενεργειακά, ευρύτερα, ενισχύεται και από τις ανακοινώσεις που έγιναν πρόσφατα ότι σε φάση κινητικότητας εισέρχονται και άλλα έργα εντός της ΑΟΖ. όπως οι εργασίες στο στόχο Κρόνος από την ιταλική ΕΝΙ. Στην κυβέρνηση εκτιμούν πως οι επαφές του υπουργού Ενέργειας σε Ιταλία με την εταιρεία και τον Ιταλό ομόλογό του απέδωσαν καρπούς. Η γεώτρηση που θα πραγματοποιηθεί, θα ολοκληρωθεί τέλος Ιανουαρίου με την ελπίδα τα αποτελέσματα να είναι θετικά. Θετικό είναι το κλίμα στο υπουργείο Ενέργειας και για την τρίτη εταιρεία, που είναι στην ΑΟΖ, την ExxonMobil. Μάλιστα πηγές της «Κ» θέλουν την κυβέρνηση να εξετάζει την προοπτική παραχώρησης και άλλων τεμαχίων στον αμερικανικό ενεργειακό κολοσσό η οποία δεν θα γίνει μέσω ενός νέου γύρου αδειοδότησης αλλά με απευθείας ανάθεση λόγω γεωλογικών δεδομένων.
EuroAsia Interconnector
Οι εξελίξεις με το ηλεκτρικό καλώδιο που θα ενώνει την Κύπρο με το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω Ελλάδας, ήλθε να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο σε ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την Κυπριακή Δημοκρατία. Χωρίς να προκαταλαμβάνεται το μέλλον του έργου, η αλλαγή Φορέα Υλοποίησης του Έργου αναμφίβολα θα δώσει ώθηση στην υλοποίηση του έργου το οποίο τα τελευταία χρόνια είχε τελματώσει. Εξέλιξη που διαιώνιζε την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, λειτουργούσε ανασταλτικά στις επενδύσεις παραγωγής και απορρόφησης ηλιακής ενέργειας και το κυριότερο, δεν συνέβαλε στη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Ο κ. Παπαναστασίου υποστήριξε ένθερμα την ανάληψη του έργου από τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας, τον ΑΔΜΗΕ Α.Ε., κάνοντας στροφή 180 μοιρών σε σχέση με πολιτικές επιλογές του παρελθόντος.
«Ικανότατος τεχνοκράτης αλλά μιλά πολύ»
Υπό άλλες περιστάσεις η δημιουργία πολιτικού μετώπου ως επακόλουθο των δημόσιων συγκρούσεων και παρασκηνιακών αντιδράσεων, με βάση την πολιτική πρακτική, θα απασχολούσε πρώτιστα κάθε πολιτικό πρόσωπο. Στο Προεδρικό η ιστορία με την ΑΗΚ φαίνεται να ήταν η σταγόνα εμφάνισης μουρμουρητών για τη δημόσια εικόνα του υπουργού Ενέργειας. Πηγές κοντά στην κυβέρνηση περιέγραφαν με χαρακτηριστικό ύφος στην «Κ» το κλίμα που έχει δημιουργηθεί. «Μιλά πολύ και λέει πράγματα που φέρνουν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση». Ένα παράδειγμα που προβάλλεται είναι αυτό με το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για όλους». Όπως μας λέχθηκε, ο υπουργός Ενέργειας πρώτα τα εξήγγειλε στην «Κ» (24/09/2023) και στη συνέχεια πήγε το σχέδιο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Επίσης υποστηρίζεται πως δεν είχε ενημερώσει την ΑΗΚ με αποτέλεσμα να προκληθεί κρίση με την πρόνοια του σχεδίου, τη δόση των €150, που θα καταβάλλεται μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και τι έπρεπε να γίνει στις περιπτώσεις εκείνες που δεν πληρωνόταν η δόση. Εν ολίγοις λέγεται πως λόγω «υπερβάλλοντα ζήλου» δεν διαβουλεύθηκε προηγουμένως με την ΑΗΚ και πως στη συνέχεια βρέθηκε εγκλωβισμένος. Ωστόσο αρμόδιες πηγές έλεγαν στην «Κ» πως δεν υπάρχει θέμα με την παρουσία του κ. Παπαναστασίου στην κυβέρνηση και η άποψη που επικρατεί είναι πως κατέχει το θέμα, κάτι που του αναγνωρίζεται εντός και εκτός κυβέρνησης.
