Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Οι «Big 4» αποφάσισαν να κόψουν δεσμά με τη Ρωσία, με τις επιπτώσεις να διαφαίνεται πως θα έχουν προεκτάσεις στον τομέα παροχής υπηρεσιών στην Κύπρο. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει φέρει καταιγιστικές εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα και ακόμα βλέπουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου που φέρνει ο πόλεμος σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. Το ερώτημα που τίθεται για όλους τους «Big 4» στην Κύπρο είναι πώς διαχειρίζονται από εδώ και πέρα τη συνεργασία - δικτύου που είχαν με τα γραφεία στη Ρωσία. Δεν είναι εύκολο κάποιος να φτιάξει το «κάδρο» των εξελίξεων εντός Κύπρου λόγω του πολέμου και σε σχέση με τον τομέα των υπηρεσιών. Εκείνο που όμως αποδείχθηκε από το 2013 και εντεύθεν στην κυπριακή κρίση, είναι ότι -αν και με απώλειες- ο τομέας στάθηκε. Σε αντιδιαστολή με το σημερινό πρόβλημα, το 2013 ήταν εύκολο εταιρείες να εγκαταλείψουν σχέσεις με την Κύπρο, ενώ σήμερα το πρόβλημα είναι σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Όσο μαίνεται ο πόλεμος, τα δεδομένα θα είναι δύσκολα. Ακόμα όμως και να σταματήσει το πολεμικό κλίμα οι κυρώσεις δεν φαίνεται να φεύγουν γρήγορα. Βλέπε κυρώσεις Κριμαίας 2014 που υφίστανται μέχρι και σήμερα. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται σήμερα θα παραμείνουν για χρόνια και θα αναγκάσουν γενικότερα το μοντέλο της παροχής των υπηρεσιών να αλλάξει για να παραμείνει βιώσιμο. Πιθανώς τα κυπριακά γραφεία να πρέπει να αναζητήσουν νέες αγορές και να σταματήσουν οι στενές σχέσεις με τη Ρωσία, να υπάρξει ένας απογαλακτισμός. Αρκετοί ειδικοί δε, σχολιάζουν ότι μακροπρόθεσμα θα δημιουργηθούν αλλαγές που ενδεχομένως να είναι και προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ακόμα δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες στα κυπριακά γραφεία αναφορικά με την απόφασή τους να αποχωρήσουν από τη Ρωσία όπως σημειώνουν στελέχη των «Big 4» της Κύπρου στην «Κ» καθώς είναι απόφαση που λήφθηκε μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο. Εκείνο δε που κατέστησαν σαφές είναι πως εργασίες και δεσμεύσεις που υπήρχαν προς πελάτες θα πρέπει να εξυπηρετηθούν και να μην αφεθούν εκτεθειμένα στις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει (δεν θα αφήσουν στη μέση διαδικασίες). Από εδώ και πέρα, τα γραφεία της Μόσχας θα συνεχίσουν να λειτουργούν αυτόνομα με διαδικασίες που θα αφήνουν και ανοιχτό «παραθυράκι» για συνεργασίες εξυπηρετώντας πάντα Ρώσους πελάτες που δεν θα υπόκεινται σε κυρώσεις (sanctions). Σε πελάτες που βρίσκονται στη λίστα των κυρώσεων όπως είναι λογικό, θα τερματίζονται πάραυτα οι σχέσεις τους, όπως άλλωστε συμπεριφέρονταν και βάσει προηγούμενων κυρώσεων, από το 2014 που είχαν επιβληθεί. Η κάθε εταιρεία «Big 4» θα ακολουθήσει τη δική της πορεία, ωστόσο από ότι φαίνεται το καθεστώς του κάθε γραφείου στη Ρωσία θα αλλάξει, αλλάζοντας όνομα και λειτουργώντας εκτός των τεσσάρων μεγάλων ονομάτων Deloitte, PWC, KPMG και EY. Θα συνεχίσουν ως ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα «κληρονομήσουν» το πελατολόγιο που προϋπήρχε.
Επαναπροσαρμογή του μοντέλου
«Σίγουρα η κρίση επηρεάζει όλους όσοι παρέχουν υπηρεσίες, τόσο ελεγκτές, όσο και παρόχους διοικητικών υπηρεσιών», σημείωσε στην «Κ» ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου, Κυριάκος Ιορδάνου. Αναφορικά με το μέγεθος της επίπτωσης στον καθένα, εναπόκεινται στο χαρτοφυλάκιό της και στα πόσα δεσμά έχει με τη Ρωσία. Εκείνο που υπογράμμισε, είναι ότι οι κυρώσεις επηρεάζουν και την Κύπρο όσον αφορά την ανάληψη νέων εργασιών και τις χρηματοπιστωτικές τους συναλλαγές, όπως αντίστοιχα επηρεάζουν και τα αντίμετρα της ρωσικής πλευράς, όπως μαύρη λίστα, capital controls και άλλα. Εκείνο που είναι άμεσο σύμφωνα με τον κ. Ιορδάνους, είναι εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη είτε από πλευράς ελέγχου, είτε άλλων συμβουλευτικών εργασιών. Δηλαδή κατά πόσο θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν απρόσκοπτα ή θα πρέπει να περάσουν στη διαδικασία ειδικής παρέκκλισης από το κράτος και κατά πόσο θα είναι δυνατή η εξόφληση οφειλών από ρωσικών συμφερόντων επιχειρήσεις. «Σίγουρα θα μας επηρεάσει η κρίση αυτή, με τη διάρκεια όμως να παίζει το δικό της ρόλο και το μέγεθος των μέτρων που θα επιβληθούν», συμπλήρωσε. Σύμφωνα με τον κ. Ιορδάνου, αυτό που προέχει είναι η επίσπευση της αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της Κύπρου και μας φέρνει προ τετελεσμένου για άμεση και χωρίς καθυστέρηση αναθεώρησή του, όπως για παράδειγμα στην αναθεώρηση του φορολογικού της μοντέλου. «Το να πουλάμε Holding companies πλέον δεν είναι αρκετό, ή να έχουμε φορολογία που να βοηθά τους μετόχους των εταιρειών αυτών να είναι στην Κύπρο και να έχουν ωφελήματα. Φαίνεται πως αυτό το μοντέλο τελείωσε», συμπλήρωσε ο γενικός διευθυντής του ΣΕΛΚ.
Σίγουρα η κρίση επηρεάζει όλους όσοι παρέχουν υπηρεσίες, τόσο ελεγκτές, όσο και παρόχους διοικητικών υπηρεσιών.
Αναπόφευκτα θα επηρεαστούμε
Μιλώντας στην «Κ» ο CEO της Deloitte Κύπρου και πρόεδρος του Συνδέσμου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου Πιερής Μάρκου υπογραμμίζει πως σίγουρα θα επηρεαστεί ο τομέας της παροχής υπηρεσιών στην Κύπρο από τον πόλεμο που έχει ξεσπάσει. Υπέδειξε ότι αφήνοντας στην άκρη τις ρωσικές εταιρείες για τις οποίες υπάρχουν κυρώσεις, οι ουκρανικές εταιρείες, όπως είπε, θα βγουν επίσης λαβωμένες από τον πόλεμο, θα μειωθούν οι δραστηριότητές τους, άρα θα μειωθούν και οι υπηρεσίες που θα τους παρέχονται. Την ίδια ώρα, ο κ. Μάρκου είπε πως οι ρωσικές εταιρείες έχουν πάρα πολλούς περιορισμούς, υπάρχουν περιορισμοί στις τραπεζικές τους συναλλαγές και έχουν παγοποιηθεί περιουσιακά τους στοιχεία. Αναπόφευκτα, όπως τόνισε ο κ. Μάρκου, από τη στιγμή που η Κύπρος βασίζεται στον τομέα των διεθνών δραστηριοτήτων και στους ξένους επενδυτές, θα επηρεαστεί η Κύπρος σίγουρα στον τομέα της παροχής των υπηρεσιών. Ερωτηθείς για το βαθμό που αναμένει να επηρεαστεί η χώρα από τις εξελίξεις, απάντησε πως είναι ολίγον τι νωρίς για να φανεί ο βαθμός και το κλειδί είναι η διάρκεια της κρίσης.
Εργάζονται σε Plan B
Λαμβάνοντας το λόγο ο Συνέταιρος και Επικεφαλής Φορολογικών και Νομικών Υπηρεσιών της EY Κύπρου, Φίλιππος Ραπτόπουλος, τόνισε ότι βάσει της επίσημης θέσης της ΕΥ να σταματήσει να εξυπηρετεί οντότητες και πρόσωπα τα οποία υπόκεινται σε κυρώσεις (sactions) θα έχει ως αποτέλεσμα να επηρεαστούν και οι δραστηριότητες του τομέα των υπηρεσιών. Όπως είπε, δεν υπάρχει επιλογή να μην εφαρμοστούν οι κυρώσεις, και από αυτές θα επηρεαστούν όλοι. Το θέμα θα είναι κατά πόσο θα επηρεάσει τον κάθε έναν και πως αυτές οι απαγορεύσεις θα δημιουργήσουν άλλες πηγές εργασίας. Ερωτηθείς για ύπαρξη Σχεδίου Βήτα (plan b), υπογράμμισε ότι τον τελευταίο μήνα ανέμεναν τα δυσάρεστα και αυτή τη στιγμή βρίσκεται –τουλάχιστον η ΕΥ- στα στάδια του «Σχεδίου Βήτα». Ο επηρεασμός του τομέα θα πρέπει να θεωρείται δεδομένος σύμφωνα με τον κ. Ραπτόπουλο και δεν υπάρχει κάποιος επαγγελματίας του τομέα που θα πει το αντίθετο. Ο κ. Ραπτόπουλος υπενθύμισε επίσης ότι, εκτός των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από Αμερική και Ευρώπη σε Ρωσία, αντίστοιχα η Ρωσία «μαύρισε» χώρες σε δική της λίστα, ως εκείνες που είναι «μη φιλικές» προς αυτή. «Οι συναλλαγές με αυτές τις χώρες, που είναι και η Κύπρος, δεν θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια των κυρώσεων, αλλά και άλλων περιορισμών, άρα θα επηρεαστούμε σίγουρα», κατέληξε.
Σε διαδικασία impact studies
Ο CEO της KPMG Κύπρου, Χρήστος Βασιλείου, εκτίμησε στην «Κ» ότι γίνονται στην παρούσα φάση ασκήσεις ευαισθησίας (impact studies) για να δουν πώς επηρεάζονται από αποφάσεις όπως αυτή των «Big 4» να αποχωρήσουν από τις εργασίες τους στη Ρωσία. Υπογράμμισε όμως, ότι θα επηρεαστεί σίγουρα ο τομέας των υπηρεσιών και σε ένα περιβάλλον που τα δεδομένα αλλάζουν κάθε μέρα. «Θα πρέπει να δούμε και εμείς πώς θα εξελιχθεί η απόφαση για έξοδο των «Big 4» από τα δίκτυα, ενώ το Σχέδιο Βήτα είναι πάντα στο τραπέζι», συμπλήρωσε. Ο κ. Βασιλείου τόνισε πως το σημαντικό είναι να εφαρμοστούν όλες οι κυρώσεις που βρίσκονται ενώπιόν τους, ενώ ειδική αναφορά έκανε και στη διάρκεια που θα λάβει η κρίση. «Το τάιμινγκ της επαναφοράς σε κάποια ομαλότητα και σε όχι ότι ίσχυε πριν, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Κάποιες αντιστάσεις όλα τα γραφεία έχουμε, το θέμα είναι η διάρκεια της κρίσης, αλλά οι μεταβλητές είναι ακόμα πολλές για να καθορίσουμε το πλήρες κάδρο του επηρεασμού στην Κύπρο», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Εργαζόμαστε για ομαλή μετάβαση
Η επίσημη τοποθέτηση της PwC είναι η εξής:
Είναι γεγονός ότι η απόφαση της PwC να αποχωρήσει η PwC Ρωσίας από το παγκόσμιο δίκτυο ήταν συναισθηματικά δύσκολη για όλους μας σε ανθρώπινο επίπεδο. Ωστόσο η εισβολή της Ρωσικής κυβέρνησης στην Ουκρανία οδήγησε στην απόφαση ότι η PwC δεν μπορεί να διατηρήσει στην Ρωσία κανέναν οργανισμό ως μέλος του δικτύου της. Η αλλαγή αυτή δεν αλλάζει τα δεδομένα της PwC στην Κύπρο. Ως οργανισμός συνεργαζόμαστε στενά με τους συναδέλφους μας στην PwC Ρωσίας για να διασφαλίσουμε όλοι μαζί την ομαλή μετάβαση της επιχειρηματικής δραστηριότητας με επικέντρωση στην ευημερία των 3.700 συναδέλφων μας στην PwC Ρωσίας. Επιπρόσθετα, το παγκόσμιο δίκτυο της PwC έχει ως κύρια προτεραιότητα να συνεχίσει να κάνει ότι μπορεί για να είναι δίπλα στους συναδέλφους μας στην Ουκρανία και να στηρίξει τις ανθρωπιστικές προσπάθειες που στόχο έχουν να βοηθήσουν τους ανθρώπους στη χώρα, οι οποίοι έχουν πληγεί από την εισβολή.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα έχει παγκόσμιο οικονομικό αντίκτυπο και αναμφίβολα επηρεάζει και την οικονομία της Κύπρου συμπεριλαμβανομένου και του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών. Το μέγεθος αυτού του αντίκτυπου δεν είναι ακόμη γνωστό. Στην PwC Κύπρου εδώ και αρκετό καιρό έχουμε διαφοροποιήσει το μοντέλο των υπηρεσιών μας με έμφαση στην καινοτομία και στην τεχνολογία, καθώς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την PwC Κύπρου του μέλλοντος.
