ΛIΖΑΣ ΤΖΙΟYΚΑ / REUTERS BREAKINGVIEWS
Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος θα μετατοπιστεί από τα ορυκτά καύσιμα στα μέταλλα και τις πρώτες ύλες. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ανέδειξε τον κίνδυνο που ενέχει το γεγονός τού να βασιζόμαστε σε αυταρχικά καθεστώτα για τις ενεργειακές προμήθειες. Ακόμη κι αν η κρίση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη εκτονωθεί, η εστίαση της δυτικής βιομηχανίας θα στραφεί στον περιορισμό της κυριαρχίας της Κίνας όσον αφορά τα υλικά, που είναι βασικά για μια καθαρότερη οικονομία.
Αθροιστικά η Ευρώπη θα πρέπει να δαπανήσει περί τα 5,3 τρισ. δολάρια σε έργα καθαρής ενέργειας έως το 2050. Αυτό απαιτεί εξαπλάσια αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού, λιθίου, γραφίτη, νικελίου και ορισμένων σπάνιων γαιών μέχρι το 2040, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας. Ωστόσο, η Κίνα κυριαρχεί στην επεξεργασία –και σε μικρότερο βαθμό στην εξόρυξη– πολλών καίριας σημασίας βιομηχανικών συστατικών. Διυλίζει το 58% του λιθίου που παράγεται παγκοσμίως, το 65% του κοβαλτίου και πάνω από το ένα τρίτο του νικελίου και του χαλκού.
Η εξοστρακισμένη Ρωσία είναι επίσης μεγάλη δύναμη σε νικέλιο, παλλάδιο και κοβάλτιο. Η Ευρώπη, η οποία εισάγει μεταξύ του 75% και του 100% των περισσοτέρων μετάλλων, φαίνεται ιδιαίτερα ευάλωτη. Ως απάντηση οι δυτικές εταιρείες μπορούν να συνάψουν συμφωνίες με προμηθευτές σε φιλικές χώρες, να ανοίξουν ορυχεία εντός συνόρων ή να ενισχύσουν την ανακύκλωση.
Η πρώτη προσέγγιση είναι η ταχύτερη και βρίσκεται σε εξέλιξη. Το 2022 οι αυτοκινητοβιομηχανίες τόνωσαν τις συνεργασίες τους με ορυχεία και έκαναν απευθείας επενδύσεις σε έργα εξόρυξης, σύμφωνα με στοιχεία της Fitch Solutions. Η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία General Motors απέκτησε μερίδιο στην αυστραλιανή Queensland Pacific Metals, ώστε να εξασφαλίσει νικέλιο και κοβάλτιο για πράσινα οχήματα πολλαπλών δραστηριοτήτων (SUV). Το άνοιγμα νέων εγχώριων ορυχείων φαίνεται ασφαλέστερο, αλλά διαρκεί περισσότερο.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το λίθιο. Η Ευρώπη δεν εξορύσσει επί του παρόντος ούτε μια ουγγιά από το βασικό συστατικό μιας μπαταρίας ηλεκτρικών οχημάτων. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν μόνο το 2% της παγκόσμιας ζήτησης. Ομως, τα πράγματα αλλάζουν. Η Sibanye Stillwater στοχεύει να θέσει σε λειτουργία το πρώτο ορυχείο λιθίου της Ευρώπης στη Φινλανδία το 2025.
Η γαλλική Imerys επιδιώκει να εξάγει 34.000 τόνους υδροξειδίου του λιθίου ετησίως από ένα ορυχείο που ανοίγει το 2028. Εάν όλα τα ευρωπαϊκά έργα εξόρυξης λιθίου πραγματοποιηθούν, θα μπορούσαν να καλύψουν περίπου το 40% της αναμενόμενης ζήτησης των 600.000 τόνων ισοδύναμου ανθρακικού λιθίου μέχρι το 2030, όπως διατείνεται ένας ευρωπαϊκός εξορυκτικός όμιλος. Καμιά προσέγγιση δεν είναι αλάνθαστη. Η εξόρυξη σε αναπτυγμένες αγορές μπορεί να δημιουργεί αισθήματα απώθησης σε περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένους πολίτες. Οι παραγωγοί κρίσιμης σημασίας μετάλλων θα μπορούσαν επίσης να κάνουν πιο δύσκολη τη ζωή των αγοραστών σχηματίζοντας καρτέλ.
Εξ ου και η καλύτερη επιλογή των δυτικών κρατών είναι τελικά η ανακύκλωση μετάλλων από χρησιμοποιημένες συσκευές. Εταιρείες όπως η Umicore και η Redwood Materials διαθέτουν ήδη την τεχνολογία για την επαναχρησιμοποίηση μπαταριών και κινητών.
Η Ευρώπη ανακυκλώνει το 17% της παραγωγής μπαταριών του πλανήτη. Αλλά αυτό το μερίδιο θα αυξηθεί στο 48% μέχρι το 2025, προβλέπει η Fitch Solutions. Πάντως, είναι δαπανηρή διαδικασία. Αλλά σε έναν πολωμένο κόσμο η προστασία των δυτικών βιομηχανιών και των θέσεων εργασίας αξίζει ένα επιπλέον κόστος.
