Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Προς αναθεώρηση οδεύει η οδηγία για τις καθυστερήσεις πληρωμών, με τη διαβούλευση να έχει ήδη ξεκινήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε τα τιμολόγια να πληρώνονται το αργότερο σε 30 ημέρες και όχι σε 60 που ισχύει σήμερα. Σύμφωνα με πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές που έχει η «Κ» στα χέρια της και θα απασχολήσει την επιχειρηματική κοινότητα στο επόμενο διάστημα, η Ευρώπη θέλει να μειώσει το χρονικό όριο, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της υιοθέτησης νοοτροπίας έγκαιρης πραγματοποίησης πληρωμών.
Όπως καταγράφεται στη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ), φέτος, η μέση προθεσμία πληρωμής που προβλέπεται για τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων είναι 41 ημέρες, ενώ για τον δημόσιο τομέα ανέρχεται σε 52 ημέρες. Η πραγματική προθεσμία πληρωμής για εμπορικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων είναι 56 ημέρες, 3 ημέρες περισσότερες απ’ ό,τι πέρυσι, η οποία εξακολουθεί να είναι πολύ μικρότερη από την πραγματική προθεσμία πληρωμής του δημόσιου τομέα, ο οποίος πληρώνει σε 69 ημέρες. Πρόκειται για σαφή ένδειξη ότι υπάρχει πρόβλημα με την τήρηση των συμφωνημένων όρων πληρωμής και όχι με τη διάρκεια των προθεσμιών πληρωμής αυτών καθαυτών.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή πιστεύει ότι η Κομισιόν, με την πρότασή της, προσπαθεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα των χρονοβόρων πληρωμών αντί των καθυστερημένων πληρωμών, θεσπίζοντας υπερβολικά περιοριστικά μέτρα, αντί να βελτιώσει το ισχύον πλαίσιο επιβολής με πιο αποτελεσματικούς κανόνες. Στο ίδιο «ύφος» κινούνται και οι Κύπριοι επιχειρηματίες που επικοινώνησε η «Κ», επισημαίνοντας πως, είναι πράγματι καλό να βελτιωθεί ο χρόνος, αλλά να μην γίνει στο αυστηρό πλαίσιο των 30 ημερών από 60. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή καταγράφει στη γνωμοδότηση ότι ο βαθμός σημασίας των καθυστερήσεων πληρωμών διαφέρει σημαντικά τόσο μεταξύ των κρατών-μελών όσο και μεταξύ των τομέων. Ως εκ τούτου σημειώνει πως «η Επιτροπή θα έπρεπε να έχει αξιολογήσει περαιτέρω τη δυνατότητα τροποποίησης της ισχύουσας οδηγίας και, σε περίπτωση σημαντικών αλλαγών, θα έπρεπε μάλλον να επιλέξει μια αναθεωρημένη οδηγία (τη λεγόμενη αναδιατύπωση). Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα επηρεάζονταν όλες οι οντότητες, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη σχέση ισχύος τους. Οι ΜμΕ χρειάζονται αρωγή και οι νέοι κανόνες θα πρέπει να αποσκοπούν στην παροχή δικαιότερου περιβάλλοντος για αυτές. Ωστόσο, στην πράξη, η δέσμη των προτεινόμενων κανόνων θα στερήσει από τις ΜμΕ την ευελιξία που χρειάζονται από τους επιχειρηματικούς εταίρους τους και θα τους επιβάλει αδικαιολόγητα αυστηρούς όρους».
Ευέλικτες διαπραγματεύσεις
Σύμφωνα με το έγγραφο που έχει στην κατοχή της η «Κ», η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία των ευέλικτων διαπραγματεύσεων κατά τον καθορισμό των προθεσμιών πληρωμής και επισημαίνει τις έντονες ανησυχίες της σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής. «Στην πραγματικότητα, το προτεινόμενο ανώτατο όριο των 30 ημερών καταργεί τη συμβατική ελευθερία μεταξύ εταιρειών. Παρά την ευελιξία που διαθέτουν σήμερα οι εταιρείες, όπως η ελευθερία διαπραγμάτευσης της προθεσμίας πληρωμής, πληρώνουν πολύ νωρίτερα από τον δημόσιο τομέα, για τον οποίο ισχύει μέγιστη προθεσμία πληρωμής 60 ημέρες. Εν προκειμένω, η παρέμβαση στην ελευθερία των συμβάσεων δεν φαίνεται να δικαιολογείται και θα ήταν δυσανάλογη σε σχέση με τα ρεαλιστικά αναμενόμενα οφέλη», καταγράφει.
Στη συνέχεια, στο έγγραφο η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή παραπέμπει στα αποτελέσματα της ανοικτής δημόσιας διαβούλευσης που διεξήγαγε η Κομισιόν, η οποία καταλήγει σαφώς στο συμπέρασμα ότι η διατήρηση των ισχυόντων κανόνων σχετικά με τις προθεσμίες πληρωμής αποτελεί την προτιμώμενη επιλογή μεταξύ των ερωτηθέντων (29% των ερωτηθέντων). Επιπλέον, σημειώνει πως, αρκετά ενδιαφερόμενα μέρη, επιλέγοντας την απάντηση «Άλλη άποψη» μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών, διευκρίνισαν ότι αντιτίθενται στον περιορισμό της ελευθερίας των συμβάσεων. Τέλος, υπενθυμίζοντας τον κρίσιμο χαρακτήρα του ζητήματος που εγείρεται, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάσταση της Ένωσης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2023, τονίζοντας τη σημασία που έχει η «αντιμετώπιση των καθυστερήσεων πληρωμών [...] εξασφαλίζοντας μια ισορροπημένη προσέγγιση που θα διαφυλάσσει την ελευθερία των συμβάσεων».
Αλλά όχι για όλους
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή συμφωνεί ότι η διαδικασία επαλήθευσης ή αποδοχής αγαθών ή υπηρεσιών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 30 ημέρες από την ημερομηνία παραλαβής των αγαθών ή των υπηρεσιών. Ωστόσο, τονίζει ότι αυτό θα δημιουργήσει πρόβλημα για ορισμένους επιχειρηματίες λόγω της τεχνικής φύσης των προϊόντων τους. Απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση της τομεακής προσέγγισης με παράλληλη συνεκτίμηση της ασύμμετρης έκθεσης ορισμένων οικονομικών τομέων.
Πρόσθετα, η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει στο έγγραφο ότι μία από τις κύριες ελλείψεις της ισχύουσας οδηγίας είναι η έλλειψη σαφούς ορισμού του όρου «κατάφωρα καταχρηστικό», με αποτέλεσμα να καθίσταται αναγκαία η ερμηνεία ενός τέτοιου ορισμού από τα δικαστήρια. Όπως εξηγεί, η διφορούμενη διάταξη ήγειρε ανησυχίες με την πάροδο των ετών, καθώς άφησε περιθώριο στις εταιρείες να αποκλίνουν από την περίοδο «αναφοράς» των 30 ημερών, η οποία μπορεί να παραταθεί σε περιόδους πληρωμής μεγαλύτερες των 60 ημερολογιακών ημερών στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων.
Ναι στις δημόσιες συμβάσεις
Πολλές επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας συγκαταλέγονται στους οικονομικούς φορείς που πλήττονται σημαντικά από τις καθυστερήσεις πληρωμών από τις δημόσιες αρχές. Ως εκ τούτου, οι καθυστερήσεις πληρωμών συγκαταλέγονται στους παράγοντες που αποθαρρύνουν τη συμμετοχή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις. Τα αποδεικτικά στοιχεία που παρουσίασε η Επιτροπή καταδεικνύουν την έλλειψη έγκαιρων πληρωμών μεταξύ των δημόσιων αρχών. Επομένως, η ΕΟΚΕ επικροτεί την προτεινόμενη προθεσμία πληρωμής που ορίζεται στις 30 ημέρες για τις συναλλαγές μεταξύ κυβερνήσεων και επιχειρήσεων.
«Οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να δίνουν το παράδειγμα, καθώς αποτελούν βασικό εταίρο για τις επιχειρήσεις. Ο νέος κανονισμός προτείνει καλύτερη προστασία των υπεργολάβων σε δημόσια κατασκευαστικά έργα, ζητώντας από τους ανάδοχους να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία στις αναθέτουσες αρχές (ή φορείς) ότι έχουν πληρώσει τους άμεσους υπεργολάβους τους. Αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στους προμηθευτές που χρησιμοποιούν τις πληρωμές από την αναθέτουσα αρχή για να πληρώνουν τους υπεργολάβους», σημειώνει. Συνοψίζοντας, ενθαρρύνει τους συννομοθέτες να εξετάσουν εναλλακτικούς τρόπους για τη διασφάλιση της έγκαιρης καταβολής πληρωμών σε υπεργολάβους κατά την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων.
