Τα ορόσημα για εκταμίευση 549 εκατ. ευρώ

Η Κύπρος αναμένεται να λάβει συνολικά 1,2 δισ. ευρώ από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) με τη Δημοκρατία να έχει εισπράξει την προκαταβολή και την πρώτη δόση, ενώ είναι θέμα χρόνου να λάβει τη δεύτερη και την τρίτη. Εντός του 2024 αναμένονται η 4η και η 5η. Για να μπορέσει η Κύπρος να λάβει τα χρήματα που της αναλογούν θα πρέπει να προχωρήσει σε 58 μεταρρυθμίσεις και 75 έργα επενδύσεων. Οι οργανισμοί που θα επωφεληθούν της χρηματοδότησης είναι κυβερνητικοί φορείς αλλά και κοινότητες, πανεπιστήμια, οργανισμοί ιδιωτικού τομέα και δήμοι. Για την επιτυχή εκταμίευση των δόσεων θα πρέπει να υλοποιηθούν διάφορα έργα. Σύμφωνα με την πύλη χρηματοδοτικών προγραμμάτων του υπουργείου Οικονομικών, ο σημαντικότερος από τους άξονες πολιτικής που ανακοινώθηκαν για το ΣΑΑ και που αφορά τους κλιματικούς στόχους ανέρχεται στο 45%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 549 εκατ. ευρώ και που θα διανεμηθεί σε τομείς όπως η ενέργεια, το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή. Τον Δεκέμβριο του 2023 εγκρίθηκε και η τροποποίηση του γενικού σχεδίου, στην οποία ενσωματώθηκε το RepowerEU, το οποίο είναι σχέδιο επιπλέον οικονομικής ενίσχυσης των κρατών-μελών μετά και τα οικονομικά προβλήματα που έφερε ο πόλεμος στην Ουκρανία και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.

Πράσινη μετάβαση

Τα περισσότερα χρηματοδοτικά εργαλεία αφορούν την πράσινη μετάβαση και η κυβέρνηση ήδη έχει προωθήσει δέσμη μέτρων και σχεδίων που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Την πρόθεση της κυβέρνησης για ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση επανέλαβε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας στις 29 Ιανουαρίου. Σε αποκλειστικές δηλώσεις στην «Κ» η υφυπουργός παρά τω προέδρω κα Ειρήνη Πική ανέφερε πως το 45% των πόρων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δηλαδή συνολικό ποσό €549 εκατ., αφορά επενδύσεις για ανάπτυξη και υιοθέτηση πράσινων τεχνολογιών, εξοικονόμηση ενέργειας, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτροκίνηση, κυκλική οικονομία, προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και βιοποικιλότητα. Σύντομα θα ανακοινωθούν νέα σχέδια για ηλεκτροκίνηση και απόσυρση αυτοκινήτων, ενώ ανακοινώθηκε και το σχέδιο κινήτρων για την ενεργειακή αναβάθμιση των μεγάλων επιχειρήσεων, και θα προκηρυχτεί και σχέδιο κίνητρων για εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας.

Πράσινα σχέδια 122 εκατ.

Τα σχέδια τα οποία ήδη έχουν δρομολογηθεί και που έχουν να κάνουν με την πράσινη μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα είναι εννέα και προορίζονται κυρίως για θέματα ενέργειας και αποθήκευσή της, καθώς και την ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης, αλλά και την ενθάρρυνση για μείωση των εκπομπών του άνθρακα. Από το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης από το ΣΑΑ 54,5 εκατ. θα διανεμηθούν σε σχέδια ενθάρρυνσης της χρήσης ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, ενώ 40 εκατ. ευρώ θα αξιοποιηθούν για την προώθηση επενδύσεων από ΜΜΕ και ΜΚΟ για ενεργειακή απόδοση. Επιπρόσθετα, 20 εκατ. θα δοθούν για το σχέδιο ενθάρρυνσης της ενεργειακής αναβάθμισης από Τοπικές Αρχές και Φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με 11 εκατ. από αυτά να προέρχονται από το RepowerEU. Mέχρι τον Ιούνιο του 2024 θα είναι ανοιχτό και το σχέδιο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προσαρμογή των κοινοτήτων με προϋπολογισμό 2,9 εκατ., ενώ αυτόν τον μήνα ολοκληρώνονται και οι αιτήσεις για σχέδιο της ενθάρρυνσης της μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις επιχειρήσεις (€5 εκατ.).

Φωτοβολταϊκά στο νοσοκομείο

Η ηλεκτροκίνηση αποτελεί ιδιαίτερη πτυχή στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την απεξάρτηση των πολιτών από τον άνθρακα αλλά και την προσπάθεια μείωσης εκπομπών του Θερμοκηπίου. Το μεγαλύτερο ποσό που θα διατεθεί είναι για το σχέδιο επιδότησης για αγορά ηλεκτροκίνητων οχημάτων, με το ποσό να ανέρχεται στα 38 εκατ. ευρώ από τα οποία 8 προέρχονται από την επιπλέον χρηματοδότηση του RepowerEU. Επίσης, 15 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν στην επιδότηση για απόσυρση και αντικατάσταση ρυπογόνων οχημάτων, ενώ 3,7 εκατ. για το σχέδιο «Ηλεκτροκίνηση με τα 1.000» και που αφορά την επιδότηση δημόσιων προσβάσιμων σταθμών φόρτισης HO. Ακόμη, 1,5 εκατ. ευρώ προορίζονται για την εγκατάσταση ΦΒ συστήματος για φόρτιση ηλεκτρικού ή υβριδικού (plug-in) οχήματος στις κατοικίες. Τονίζεται, πάντως, πως στα πλαίσιο των προσπαθειών του υπουργείου Ενέργειας υπάρχουν και σχέδια τα οποία δεν προέρχονται από τον προϋπολογισμό του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά προέρχονται και από άλλα κονδύλια παλαιότερων σχεδίων. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν στην «Κ» πως τα έργα που έχει θέσει στόχο η κυβέρνηση για το 2024 και που προκύπτουν κυρίως από τα προαναφερθέντα σχέδια έχουν να κάνουν με την πράσινη μετάβαση. Συγκεκριμένα, η προσπάθεια για το 2024 εστιάζεται στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες, στην αγορά και εγκατάσταση έξι μονάδων παρακολούθησης για τη μέτρηση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, στην παράδοση και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στον Σταθμό Επεξεργασίας Λυμάτων της Λάρνακας αλλά και στην ολοκλήρωση της δημιουργίας και εγκατάστασης ΦΒ συστήματος στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας –συνολικής ισχύος 943kw. Θα προωθηθούν νομοθετικές ρυθμίσεις για τη σταδιακή κατάργηση των πλέον ρυπογόνων οχημάτων και, τέλος, η υπογραφή της σύμβασης για την εγκατάσταση τουλάχιστον 50 πράσινων περιπτέρων για τη διαχείριση αποβλήτων.

Τα σχέδια υπό την σκέπη της Βουλής

Τα βήματα υλοποίησης των σχεδίων δεν αφορούν μόνο την κυβέρνηση αλλά και το νομοθετικό σώμα. Στις 11 Δεκεμβρίου 2023 εγκρίθηκε από τη Βουλή το νέο αναθεωρημένο ΣΑΑ με την προσθήκη της απόφασης 15571/23 του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επίσης, μετά από δύο μέρες υποβλήθηκε και το αίτημα πληρωμής της 3ης και 4ης δόσης για εκταμίευση των πόρων από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αίτημα το οποίο βρίσκεται ακόμη στην επιτροπή για έγκριση. Οι νομοθετικές προσπάθειες της Βουλής θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εκπλήρωση όσων στόχων απορρέουν από τα ορόσημα της 4ης , 5ης και 6ης δόσης. Όσον αφορά την πράσινη μετάβαση στο 5ο αίτημα πληρωμής, περιλαμβάνονται σημαντικά ορόσημα όπως η ψήφιση από τη Βουλή του νόμου «περί του καθορισμού ειδικών μέτρων για μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων και ατμοσφαιρικών αερίων που προέρχονται από τις οδικές μεταφορές Νόμου του 2023». Η Βουλή επίσης ολοκλήρωσε και ψήφισε ήδη τον νόμο για την ανεξαρτητοποίηση του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς Κύπρου από την ΑΗΚ με τον νόμο να είναι σε ισχύ από τις 7/10/21, ενώ τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς ολοκληρώθηκε και η ψήφιση του νόμου για την σταδιακή κατάργηση των πλέον ρυπογόνων οχημάτων. Όσον αφορά το νομοσχέδιο για την εισαγωγή του φόρου άνθρακα στα καύσιμα για τους τομείς της οικονομίας που δεν εμπίπτουν στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων, ακόμη δεν έχει κατατεθεί στη Βουλή. Συγκεκριμένα, βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία η οποία θα το υποβάλει στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση, ενώ σύμφωνα με πηγές της «Κ» θα υποβληθεί στη Βουλή μέχρι τον Μάρτιο του 2024.