Ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να ανακοινώσει νέο πακέτο δασμών έως και 20% για τις περισσότερες από τις ετήσιες εισαγωγές ύψους 3 τρισ. δολαρίων, σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post.
Η ανακοίνωση αναμένεται την Τετάρτη, 2 Απριλίου, την οποία ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποκαλεί εδώ και εβδομάδες «Ημέρα Απελευθέρωσης», σηματοδοτώντας την πιο φιλόδοξη προσπάθειά του να ανατρέψει το παγκόσμιο εμπορικό καθεστώς των τελευταίων 50 ετών.
Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι οι δασμοί θα έχουν «ανταποδοτικό» χαρακτήρα και θα στοχεύσουν όλες τις χώρες που –κατά τον Τραμπ– μεταχειρίστηκαν «άδικα» τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, εξετάζεται επίσης η χρήση των εσόδων από τους δασμούς για τη χρηματοδότηση φορολογικών επιστροφών.
Παρότι καμία απόφαση δεν έχει οριστικοποιηθεί, κυβερνητικοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι στο τραπέζι βρίσκονται πολλές εκδοχές του σχεδίου. Ο Λευκός Οίκος δεν σχολίασε τις πληροφορίες.
Το Reuters μεταδίδει ότι οι διεθνείς αγορές παρακολουθούν με ανησυχία. Ο Τραμπ έχει ήδη επιβάλει δασμούς στο αλουμίνιο, τον χάλυβα, τα αυτοκίνητα και το σύνολο των εισαγόμενων αγαθών από την Κίνα, ενώ ταυτόχρονα εντείνονται τα σημάδια επιβράδυνσης της αμερικανικής οικονομίας, η οποία επί δύο έτη εμφάνιζε ρυθμούς ανάπτυξης άνω του μέσου όρου.
Ερευνες καταναλωτών και επιχειρήσεων καταγράφουν πτώση της εμπιστοσύνης και αυξανόμενες ανησυχίες για αναζωπύρωση του πληθωρισμού λόγω των δασμών, με το προηγούμενο κύμα ανατιμήσεων ακόμη νωπό στη μνήμη των πολιτών.
Από τα μέσα Φεβρουαρίου, οι επενδυτές έχουν προχωρήσει σε μαζικές ρευστοποιήσεις μετοχών, με αποτέλεσμα να χαθούν περίπου 5 τρισ. δολάρια από τη χρηματιστηριακή αξία των αμερικανικών μετοχών.
Οι επιπτώσεις είναι διεθνείς. Επιχειρηματικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν την Τρίτη δείχνουν εξασθένηση της βιομηχανικής δραστηριότητας στην Ασία λόγω της επιδείνωσης του κλίματος και της υποτονικής ζήτησης.
Στην Ευρώπη, τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης στη μεταποίηση σκιάζονται από φόβους ότι η άνοδος των παραγγελιών οφείλεται σε αποθεματοποίηση πριν την επιβολή των νέων δασμών.
Ο Τραμπ κρατάει μυστικό το σχέδιο
Ο Αμερικανός πρόεδρος επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι έχει καταλήξει στο σχέδιό του για τους νέους δασμούς, ωστόσο, δεν αποκάλυψε ποια εκδοχή του σχεδίου έχει τελικά επιλέξει, με την οικονομική του ομάδα να παραμένει διχασμένη.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal, η διοίκηση Τραμπ εξετάζει δύο βασικές επιλογές: την επιβολή ενιαίου δασμού 20% σε σχεδόν όλες τις εισαγωγές ή ένα σύστημα «ανταποδοτικών» δασμών, που θα διαμορφώνονται κατά περίπτωση, στοχεύοντας χώρες που διατηρούν υψηλούς δασμούς ή περιορισμούς έναντι των ΗΠΑ.
Η πρώτη επιλογή θα μπορούσε να εξασφαλίσει υψηλότερα και σταθερά έσοδα –με τον σύμβουλο Πίτερ Ναβάρο να υποστηρίζει ότι θα μπορούσε να αποφέρει έως και 600 δισ. δολάρια ετησίως– και να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση της φορολογίας εισοδήματος.
Η δεύτερη επιλογή θα λειτουργούσε κυρίως ως εργαλείο διαπραγμάτευσης με τρίτες χώρες, περιλαμβάνοντας πιθανές παραχωρήσεις σε θέματα πέραν του εμπορίου, όπως η μετανάστευση και η διακίνηση ναρκωτικών.
Ο διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου Κέβιν Χάσετ, βασικός υποστηρικτής της ανταποδοτικής προσέγγισης, φέρεται να έχει δεχθεί προσεγγίσεις από κυβερνήσεις που δηλώνουν πρόθυμες να μειώσουν τους δικούς τους δασμούς εάν η Ουάσιγκτον δείξει «επιείκεια» στην επιβολή των νέων μέτρων.
Παράλληλα, στελέχη όπως ο Νικ Ιακοβέλα, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του οργανισμού Coalition for a Prosperous America, στηρίζουν την ενιαία προσέγγιση ως το πιο αποτελεσματικό μέσο για τον επαναπατρισμό της παραγωγής και τη σταθερότητα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Η απόφαση Τραμπ αναμένεται να έχει άμεσες επιπτώσεις στις αγορές και στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Αξιωματούχος του Καναδά δήλωσε ότι η χώρα του προετοιμάζεται για ένα «μαξιμαλιστικό» πακέτο μέτρων, αν και ελπίζει ότι θα υπάρξει δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης άλλων δασμών, όπως ο απειλούμενος δασμός 25% λόγω της διακίνησης ναρκωτικών.
Το ενδεχόμενο μόνιμων καθολικών δασμών θα μπορούσε να περιορίσει το κίνητρο άλλων χωρών να διαπραγματευτούν εμπορικές ή κανονιστικές υποχωρήσεις με τις ΗΠΑ. Αντιστρόφως, ένα σύστημα ατομικών διαπραγματεύσεων ενέχει τον κίνδυνο αστάθειας και μείωσης της αξιοπιστίας των μακροπρόθεσμων εσόδων.
Η Ε.Ε. εξετάζει αντίμετρα
Η Ευρωπαϊκή Ενωση εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής δασμών ή άλλων περιορισμών στις ψηφιακές υπηρεσίες που παρέχουν αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας στην ευρωπαϊκή αγορά, ως απάντηση στο νέο κύμα δασμών που σχεδιάζει να ανακοινώσει ο Τραμπ.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post, η πρόταση αυτή έχει συζητηθεί το τελευταίο διάστημα σε κλειστές συνεδριάσεις μεταξύ Ευρωπαίων αξιωματούχων, σύμφωνα με τουλάχιστον τρεις πηγές από την Ε.Ε. που μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Η επιβολή μέτρων στις ψηφιακές υπηρεσίες –όπως cloud storage, δορυφορικό Ιντερνετ και πλατφόρμες– αφορά κολοσσούς όπως η Apple, η Google, η Meta και το δίκτυο Starlink του Ελον Μασκ.
Χώρες όπως η Γαλλία πιέζουν για πιο επιθετική στάση, ενώ άλλες –όπως η Ιταλία– εκφράζουν επιφυλάξεις, φοβούμενες περαιτέρω κλιμάκωση με την Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, αξιωματούχος της Ε.Ε. σημείωσε ότι η αμερικανική στάση έχει ήδη «μετακινήσει τα δοκάρια» της διαπραγμάτευσης και πλέον συζητείται σοβαρά η επιβολή επιλεκτικών μέτρων κατά των αμερικανικών υπηρεσιών.
Η Ευρώπη έχει ήδη εμπορικό πλεόνασμα ύψους 170 δισ. δολαρίων στις ανταλλαγές αγαθών με τις ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζει έλλειμμα 118 δισ. δολαρίων στις υπηρεσίες, σύμφωνα με στοιχεία του 2023.
Οι ψηφιακές υπηρεσίες αποτελούν σημαντικό κέντρο κερδοφορίας για τις αμερικανικές εταιρείες: μόνο το 2021, οι ΗΠΑ εξήγαγαν υπηρεσίες αξίας 283 δισ. δολαρίων προς την Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει νέες κυρώσεις κατά της Meta και της Apple για παραβίαση του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA), ενώ η Γαλλία ανακοίνωσε τη Δευτέρα πρόστιμο 150 εκατ. ευρώ κατά της Apple για καταχρηστικές πρακτικές.
Αμερικανοί αξιωματούχοι, όπως ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, έχουν κατηγορήσει την Ε.Ε. για «υπερβολική ρύθμιση» της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών υπηρεσιών. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο, επισημαίνουν ότι έως σήμερα η στάση τους ήταν καθαρά ρυθμιστική, όχι τιμωρητική.
Στο τραπέζι βρίσκονται και εναλλακτικές ανταποδοτικές κινήσεις, όπως η μείωση του ευρωπαϊκού δασμού 10% στα αμερικανικά αυτοκίνητα, η αύξηση αγορών LNG και αμυντικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ ή η άρση παλαιότερων αντίμετρων που επιβλήθηκαν λόγω των δασμών Τραμπ σε χάλυβα και αλουμίνιο.
Τα εν λόγω αντίμετρα –μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται προϊόντα όπως μοτοσικλέτες Harley-Davidson, ουίσκι bourbon και σόγια– ήταν προγραμματισμένα να τεθούν σε ισχύ από την 1η Απριλίου, αλλά μετατέθηκαν για τα μέσα του μήνα.
Ευρωπαίοι εξαγωγείς πιέζουν για συγκράτηση. Ωστόσο, ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής Mutti, Φραντσέσκο Μούτι, τόνισε πως αν ο Λευκός Οίκος στοχεύσει ευρωπαϊκά τρόφιμα, τότε εταιρείες όπως η Apple και η Netflix «πρέπει να θεωρούνται θεμιτοί στόχοι».
Η Ευρωπαϊκή Ενωση διαθέτει το εργαλείο της «αντικαταναγκαστικής παρέμβασης» (Anti-Coercion Instrument), το οποίο της επιτρέπει να επιβάλλει αντίμετρα σε περιπτώσεις οικονομικής πίεσης, ακόμα και να αποσύρει άδειες χρήσης λογισμικού ή να μπλοκάρει υπηρεσίες streaming. Πρόκειται για την αποκαλούμενη «πυρηνική επιλογή», η οποία όμως δεν έχει ακόμα ενεργοποιηθεί.
Ο επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφκοβιτς έχει πραγματοποιήσει δύο ταξίδια στην Ουάσιγκτον αναζητώντας διέξοδο, αλλά όπως επισημαίνει, οι ΗΠΑ δεν προτίθενται να διαπραγματευτούν πριν την επίσημη ανακοίνωση των μέτρων την Τετάρτη.
Washington Post, Reuters, WSJ
