ΠΗΓΗ: Reuters
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΤΣΑΝΣΕΛΟΡ / REUTERS
Οι ισολογισμοί των κεντρικών τραπεζών άρχισαν να διογκώνονται από το 2008 και μετά. Οταν άρχισαν να αυξάνονται τα επιτόκια το περασμένο έτος, πολλές κεντρικές τράπεζες ανέφεραν ζημίες. Δεν είναι πρόβλημα, μας είπαν, γιατί οι κεντρικές τράπεζες δεν δεσμεύονται από τους συνήθεις λογιστικούς κανόνες. Οι σχετικές έρευνες όμως καταδεικνύουν πως οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις συμβαίνουν έπειτα από περιόδους διόγκωσης των ισολογισμών τους. Επιπλέον, οι ζημίες υπονομεύουν την αξιοπιστία και την ανεξαρτησία των αρχών νομισματικής πολιτικής. Δυσχεραίνουν, έτσι, το καθήκον τους που είναι να έχουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό. Τα τελευταία χρόνια, μια συνήθης κεντρική τράπεζα συνδυάζει το πρόβλημα δυσαναλογίας ενεργητικού και υποχρεώσεων της Silicon Valley με τη μόχλευση της Lehman Brothers και τη μυστικότητα της Enron στον ισολογισμό της. Η επέκταση των ισολογισμών τους είναι άνευ προηγουμένου.
Σύμφωνα με νέα μελέτη του Νίαλ Φέργκιουσον και των συνεργατών του, που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Χούβερ του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, το ενεργητικό των κεντρικών τραπεζών ως προς το ΑΕΠ είναι πολλαπλάσιο σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο και σχεδόν διπλάσιο από το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειώσει στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το ενεργητικό της Federal Reserve ανέρχεται στα 8,5 τρισ. δολ. και στηρίζεται σε κεφάλαια ύψους μόλις 42 δισ. δολ. Πέρυσι η Federal Reserve ανέφερε ζημία για πρώτη φορά μετά το 1915, ενώ σε αντίστοιχη θέση βρίσκονται κεντρικές τράπεζες από την Αυστραλία μέχρι τη Σουηδία. Μας λένε πως οι κεντρικές τράπεζες δεν είναι συνηθισμένες τράπεζες. Υφίστανται για να χαράσσουν νομισματική πολιτική και όχι για να έχουν κερδοφορία ή να αποφύγουν τις ζημίες. Το αξιόχρεο δεν ισχύει στην περίπτωσή τους. Δεν έχουν καταθέτες και επομένως δεν μπορούν να υποστούν πανικόβλητες μαζικές αναλήψεις. Δεν γίνεται να μείνουν ποτέ από μετρητά και στο πρόσφατο παρελθόν πολλές κεντρικές τράπεζες λειτουργούσαν επιτυχώς ενώ είχαν αρνητικό κεφάλαιο.
Στη διάρκεια του περασμένου έτους, όμως, αυξήθηκαν τα επιτόκια και προκάλεσαν αναταραχή στις χρηματαγορές. Ταυτοχρόνως οι υπερβολικά διογκωμένοι ισολογισμοί τους δυσχεραίνουν τις προσπάθειές τους να ανακόψουν τον πληθωρισμό. Εφόσον οι κεντρικές τράπεζες καταβάλουν τώρα τόκο στα διαθέσιμά τους, που είναι μια μορφή βραχυπρόθεσμου κρατικού χρέους, κάθε αύξηση των επιτοκίων ανεβάζει και το κόστος του χρέους της κυβέρνησης. Αν χρειαστεί να πουλήσουν τίτλους, θα παρουσιάσουν ζημίες. Ο πρώην διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Ζακ Λαροσιέρ, τονίζει πως «κανείς δεν θα έπρεπε να εξαιρείται από την πειθαρχία και την υποχρέωση να δίνει λογαριασμό, ούτε οι αυτοκράτορες ούτε οι βασιλείς, ούτε οι κεντρικές τράπεζες».
