Του Ανδρέα Καραμήτα
Κονδύλι 40 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για αγορά και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών ρεύματος κινδυνεύει να χαθεί λόγω ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων. Συγκεκριμένα, η διαδικασία αγοράς και εγκατάστασης έξυπνων μετρητών βρίσκει προσκόμματα, αφού η ΑΗΚ ακύρωσε πρόσφατα την παραγγελία 400.000 μετρητών, με αποτέλεσμα να υπάρχει πίεση και κίνδυνος να εκπνεύσουν τα χρονοδιαγράμματα. Σε επικοινωνία της «Κ» με μία από τις πιο μεγάλες εταιρείες, την Bioland, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε ότι πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα το ζήτημα με τους έξυπνους μετρητές σε οποιοδήποτε επίπεδο είτε οικιακό, είτε επιχειρησιακό. Μία τέτοια εξέλιξη επιθυμεί και η ΡΑΕΚ αφού η τοποθέτησή τους θα διαμορφώσει τη διαδικασία μετρήσεων στα σημερινά δεδομένα με αποτέλεσμα την έξυπνη διαχείριση της ενέργειας και ενισχύει κατά πολύ την ενσωμάτωση ΑΠΕ στο δίκτυο.
Ενεργειακή ένδεια
Με την ένταξή της στην Ε.Ε. το 2004, η Κύπρος δεσμεύτηκε για τη δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος. Η Κύπρος υιοθέτησε το μοντέλο-στόχο της Ένωσης, το οποίο ρυθμίζει τον υγιή ανταγωνισμό, εξασφαλίζει και ρυθμίζει τα δικαιώματα των καταναλωτών ενώ θωρακίζει και τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την αγορά ηλεκτρισμού. Ωστόσο, δεν έχουμε εφαρμόσει τους κανόνες εκείνους που θα επιτρέπουν σε εταιρείες και προμηθευτές να παρέχουν τις υπηρεσίες τους, που θα οδηγήσουν σε μείωση τιμών και θα μειώσουν το ποσοστό ενεργειακής φτώχειας. Αγκάθι αποτελεί και ο τρόπος λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών που έχουν υπό την ευθύνη τους τη δόμηση της αγοράς, αφού μόλις πριν από πέντε χρόνια άλλαξε ο νόμος που προβλέπει την ανεξαρτησία του διαχειριστή συστήματος μεταφοράς Κύπρου αλλά και την αμεροληψία του. Ακόμη, η συγκεκριμένη αρχή είναι υποστελεχωμένη και λειτουργεί με προσωπικό, το οποίο είναι αποσπασμένο από την ΑΗΚ, παράγοντας ο οποίος δημιουργεί εκνευρισμό στους ιδιώτες που έχουν επενδύσει στην ανταγωνιστική αγορά και στην αποθήκευση και προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος από ΑΠΕ. Η ρύθμιση της αγοράς αποτελεί βασικό αίτημα του ιδιωτικού τομέα. Τονίζουν ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη προκειμένου να σταματήσουν να πληρώνουν οι πολίτες την αναλγησία του πολιτικού συστήματος, με συνεχείς αυξήσεις στο ρεύμα, επιπτώσεις στο περιβάλλον αλλά και το να κλείνει τον δρόμο για περαιτέρω ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα. Μετά και τις τελευταίες εξελίξεις στο Βασιλικό και την ενδεχόμενη λύση του συμβολαίου με την κινεζική εταιρεία που ανάλαβε την εργολαβία του έργου αναμένεται η επιπλέον καθυστέρηση έλευσης φυσικού αερίου. Εξάγεται το συμπέρασμα πως η ενεργειακή μετάβαση της χώρας τείνει να μετουσιωθεί σε κρίση. Σύμφωνα με αναφορές ιδιωτών στην «Κ», αν δεν διαμορφώσουμε στο άμεσο μέλλον υγιές ανταγωνιστικό πλαίσιο δεν θα επηρεαστούν μόνο οι δυνητικές επενδύσεις αλλά θα χρεωκοπήσουν και οι ήδη αδειοδοτημένες εταιρείες που συμμετέχουν στη μεταβατική ρύθμιση της αγοράς.
Αδειες φαντάσματα
Παρά το γεγονός ότι έχουν δοθεί αρκετές άδειες για παραγωγή ηλεκτρισμού σε ιδιωτικές εταιρείες, οι περισσότερες φαίνεται να μην έχουν εργασίες και να μην προσφέρουν στους καταναλωτές τις υπηρεσίες τους. Σύμφωνα με στοιχεία από τη ΡΑΕΚ υπάρχουν στην παρούσα χρονική περίοδο οκτώ εγκεκριμένες άδειες για αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ. Εκκρεμούν τέσσερις, ενώ μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 478 γενικές άδειες παραγωγής ηλεκτρισμού από τις οποίες οι 278 αφορούν παραγωγή ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά συστήματα επί του κελύφους υφιστάμενης οικοδομής. Πολλές είναι, επίσης, οι άδειες για κατασκευή σταθμών, ενώ 33 εταιρείες έχουν λάβει άδεια προμήθειας με μία αίτηση ακόμη να βρίσκεται υπό εξέταση. Οποιοσδήποτε επενδυτής επιθυμεί να αποκτήσει άδεια στην Κύπρο και να επενδύσει στην αγορά ηλεκτρισμού και την αποθήκευση ενέργειας θα πρέπει να υποβάλει σχετικό αίτημα στη ΡΑΕΚ, σύμφωνα με τις διαδικασίες και να πληροί τους όρους σύνδεσης με το δίκτυο. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αιτηθεί και να διασφαλίσει πολεοδομική άδεια και άδεια οικοδομής.
Τα 457 εκατ.
Η αναδυόμενη αγορά ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί έναν σημαντικό τομέα της ενεργειακής ανάπτυξης. Με την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για καθαρή ενέργεια και την αποφυγή της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, οι ΑΠΕ διαδραματίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στη δικτύωση του ενεργειακού μας μέλλοντος. Η Ε.Ε. στο πλαίσιο του στόχου της για την πράσινη μετάβαση και την παραγωγή ενέργειας από καθαρά καύσιμα ενισχύει συνεχώς τα κράτη-μέλη με πολλαπλά χρηματοδοτικά εργαλεία για να επικουρήσουν την όλη προσπάθεια. Βάσει του ενεργειακού σχεδιασμού του υπουργείου Ενέργειας, 457 εκατ. ευρώ θα διατεθούν μέχρι το τέλος του 2027 σε τομείς και επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον τομέα και επιχειρούν στην αγορά ηλεκτρισμού. Στην Κύπρο για να μπορεί ένας επενδυτής να επιχειρήσει στη βιομηχανία ηλεκτρισμού, πρέπει να απευθυνθεί στη ΡΑΕΚ η οποία είναι η αρμόδια αρχή χορήγησης αδειών ενώ προς το παρόν δικαίωμα αίτησης έχουν οι παραγωγοί με θερμικές μονάδες, οι παραγωγοί που διαθέτουν σταθμούς ΑΠΕ καθώς και προμηθευτές λιανικής πώλησης.
Τι πρέπει να γίνει
Η κυβέρνηση θα πρέπει να ενεργήσει σύντομα και το υπουργείο να λάβει αποφάσεις και να ενημερώσουν τα ενδιαφερόμενα μέρη καθώς κανείς δεν μπορεί επί του πρακτέου να απαντήσει στην ερώτηση πότε θα ανοίξει η αγορά αλλά και τι θα γίνει με το φυσικό αέριο. Ακόμη, μέτρα χρειάζονται να ληφθούν και για την ζημιά που υπόκεινται οι αποθηκευτές λόγω του τεράστιου ποσοστού ενέργειας που πετάμε, γιατί το δίκτυο μεταφοράς δεν μπορεί να το απορροφήσει. Παρόλα τα προβλήματα και τις μαύρες τρύπες που υπάρχουν στη βιομηχανία του ηλεκτρισμού, εκ μέρους των Αρχών η Κύπρος ενδείκνυται ως ελκυστικός προορισμός για επιχειρηματίες που επιθυμούν να επενδύσουν στη βιομηχανία ηλεκτρισμού, εστιάζοντας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με προσεκτικό και αναθεωρητικό σχεδιασμό εκ μέρους της Πολιτείας και καινοτόμες προσεγγίσεις, οι επενδυτές μπορούν ακόμα να αξιοποιήσουν το δυναμικό της αγοράς και να συμβάλουν στη μετάβαση του νησιού προς ένα βιώσιμο ενεργειακό τομέα.
