ΠΗΓΗ: Reuters
ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ ΤΣΑΝΣΕΛΟΡ
Αναλυτές και οικονομολόγοι καταλήγουν στη συναινετική εκτίμηση ότι η οικονομία των ΗΠΑ τείνει προς μια ομαλή προσγείωση. Βέβαια, και πάλι στις αρχές του 2007 οι περισσότεροι οικονομολόγοι περίμεναν να υπάρχουν μετριασμένες επιπτώσεις από την ύφεση στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ. Πηγαίνοντας πιο πίσω, οι επενδυτές παρέμεναν σχετικά αισιόδοξοι μετά το κραχ του 1929, ακόμη κι όταν οι ΗΠΑ βρέθηκαν στα πρόθυρα της ύφεσης. Κατά τον Βρετανό οικονομολόγο Μπέρναρντ Κόνλι, οι τρέχουσες προσδοκίες για μια συγκρατημένη καθοδική πορεία είναι εξίσου απατηλές. Το τελευταίο του βιβλίο, «Πάντα πληγώνεις αυτόν που αγαπάς: Κεντρικές τράπεζες και η δολοφονία του καπιταλισμού», δεν θα ευαρεστήσει τα στελέχη των κεντρικών τραπεζών. Κατ’ αυτόν, οι κεντρικές τράπεζες και ειδικά η Fed ευθύνονται για σωρεία οικονομικών καταστροφών τα τελευταία 25 χρόνια και τώρα, όπως επισημαίνει, μας οδηγούν ξανά στο χείλος του γκρεμού. Τα μοντέλα των κεντρικών τραπεζών υποθέτουν ότι η οικονομία δεν απομακρύνεται ποτέ από την κατάσταση ισορροπίας και πως τα οικονομικά σοκ, όταν συμβαίνουν, είναι τυχαία, απρόβλεπτα και αυτοδιορθώνονται.
Ο Κόνλι πραγματεύεται το πώς οι οικονομικές δραστηριότητες διαμορφώνονται, προϊόντος του χρόνου, δηλαδή το πώς οι τρέχουσες δαπάνες και η αποταμίευση συνδέονται με τη μελλοντική κατανάλωση και πώς οι τρέχουσες επενδύσεις ανταποκρίνονται στη μελλοντική ζήτηση. Ωστόσο, η οικονομία δεν τελεί σε ισορροπία πάντοτε. Ο διαχρονικός συντονισμός διαλύεται, όπως διατείνεται ο Κόνλι, όταν τα πραγματικά επιτόκια δεν ευθυγραμμίζονται με τον ρυθμό με τον οποίο οι άνθρωποι κατά μέσον όρο αξιολογούν το παρόν έναντι της μελλοντικής κατανάλωσης. Προβλήματα εμφανίζονται, επίσης, όταν τα επιτόκια δεν ευθυγραμμίζονται με την εταιρική κερδοφορία. Η σήψη ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν στις ΗΠΑ παρατηρήθηκε απροσδόκητη ανάκαμψη στην αύξηση παραγωγικότητας. Η αύξηση της εταιρικής κερδοφορίας, σύμφωνα με τον Κόνλι, οφείλει να συνοδεύεται από υψηλότερα επιτόκια. Αντιθέτως, ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, Αλαν Γκρίνσπαν, διατήρησε χαμηλά τα επιτόκια, συμβάλλοντας στη δημιουργία φούσκας στο χρηματιστήριο. Το αναπόφευκτο κραχ ήρθε το 2000 και η προσγείωση ήταν ανώμαλη, ενώ και η ζήτηση εξαντλήθηκε. Η Fed μείωσε τα επιτόκια στο 1% το 2003, διογκώνοντας ακόμη μια φούσκα στην αγορά ακινήτων. Τα νοικοκυριά κατανάλωσαν μέρος του πλούτου τους σε αυτήν, αποκτώντας δάνεια στέγης. Το 2007 επήλθε η κρίση στην αγορά κατοικιών, το 2008 επτώχευσε η Lehman Brothers και η Fed μείωσε τα επιτόκια στο μηδέν και χρησιμοποίησε εργαλεία για αποκλιμάκωση των ομολογιακών αποδόσεων. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο Κόνλι συνεχώς υποστήριζε ότι οι δυτικές οικονομίες εγκλωβίζονται σε μια διαχρονική ανισορροπία.
