«Η μόνη βεβαιότητα η αβεβαιότητα» αναφέρει χαρακτηριστικά η γενική διευθύντρια του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Χρυσαίμιλη Ψηλογένη, η οποία αναλύει τους παράγοντες οι οποίοι αναμένεται να λειτουργήσουν δυσμενώς στον τομέα του τουρισμού, αλλά και στην οικονομία ευρύτερα, την επόμενη χρονιά. Παρά τις προκλήσεις και τους αποσταθεροποιητικούς παράγοντες η αισιοδοξία, τουλάχιστον στο κομμάτι του τουρισμού, παραμένει και πηγάζει τόσο από τις φετινές επιδόσεις, όσο και από τα μηνύματα βασικών τουριστικών αγορών. Φυσικά, η αισιοδοξία προϋποθέτει και δράση, όπως επισημαίνει, τονίζοντας ότι είναι επιβεβλημένη η στροφή στον ποιοτικό τουρισμό, και παραθέτει συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία ενισχύουν το συγκεκριμένο επιχείρημα. Βαρόμετρο για την ανταγωνιστικότητα των ξενοδοχείων αναμένεται να αποτελέσει το κόστος ενέργειας και επαναλαμβάνει το αίτημα για επέκταση του Virtual Net Metering στα τουριστικά καταλύματα, χωρίς περιορισμούς.
–Προχωρώντας σε μια ανασκόπηση του 2022, ποια γεγονότα της προηγούμενης χρονιάς θεωρείτε ότι έχουν επηρεάσει θετικά ή αρνητικά, την πορεία του τουρισμού;
–Αναμφίβολα το 2022 ήταν ένα έτος, το οποίο υποδεχθήκαμε με αυξημένες προσδοκίες. Οι ενδείξεις, που είχαμε, προμήνυαν μια καλή τουριστική χρονιά μετά από την ξηρασία του 2020 και το αναιμικό 2021 λόγω πανδημίας. Αυτή η θετική προδιάθεση και οι ενδείξεις ανατράπηκαν πλήρως εν μια νυκτί λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τα όσα επακολούθησαν με τις κυρώσεις της Δύσης, τις αντικυρώσεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας και τις απαγορεύσεις στα ταξίδια. Η περίοδος που ακολούθησε ήταν ομολογουμένως πολύ δύσκολη, καθώς έπρεπε να δράσουμε τάχιστα για να αναπληρώσουμε, στο μέτρο του δυνατού, τις μεγάλες απώλειες της ρωσικής αγοράς και αυτές της ουκρανικής. Είχαμε ν’ ανέβουμε ένα βουνό ερχόμενοι από τα βράχια της πανδημικής διετίας. Ωστόσο, αντιδράσαμε όλοι ορθά, υφυπουργείο Τουρισμού, επιχειρήσεις και τουριστικοί φορείς με αποτέλεσμα η καλή πορεία του τουρισμού να έχει καθοριστική συμβολή στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, οι οποίοι εκτιμώνται στο 6% του ΑΕΠ για το 2022.
–Υπάρχει ικανοποίηση σε σχέση με τις φετινές επιδόσεις του τουρισμού;
–Το βέβαιο είναι ότι τα αποτελέσματα της φετινής χρονιάς θα ήταν ακόμη καλύτερα, εάν δεν είχαμε τα προβλήματα στα οποία έχω αναφερθεί και προηγουμένως και τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Υπό αυτές τις περιστάσεις είμαστε ικανοποιημένοι με τις επιδόσεις. Είμαστε όμως ικανοποιημένοι και για άλλους λόγους, καθώς επιβεβαιώνεται η ορθότητα διαχρονικών θέσεων του ΣΤΕΚ. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η θέση, η οποία διατυπώνεται από την ίδρυση του ΣΤΕΚ το 1997, ότι είναι επιβεβλημένη η στροφή στον ποιοτικό τουρισμό. Αυτό είναι το οποίο επιζητεί ο σύγχρονος τουρίστας και πλέον όλοι προτάσσουν την ανάγκη για παροχή ενός ποιοτικού τουριστικού προϊόντος. Έχουμε πολλές φορές, κατά το παρελθόν, εντοπίσει και επισημάνει σημάδια κορεσμού του τομέα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το 2001 οι αφίξεις τουριστών στην Κύπρο ήταν 2,7 εκατ. και τα έσοδα σχεδόν €2,2 δισ., ενώ το 2019 όταν οι αφίξεις έφτασαν τα 3,9 εκατ., τα τουριστικά έσοδα ήταν μόλις €2,6 δισ. Δηλαδή οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά περίπου 40% και τα έσοδα μόλις 22%. Παρατηρούμε με ικανοποίηση ότι το 2022 η σύγκριση αφίξεων και εσόδων είναι βελτιωμένη καθώς μέχρι τον Σεπτέμβριο είχαμε 2,5 εκατομμύρια αφίξεις τουριστών οι οποίοι δαπάνησαν €1,9 δισ. χωρίς να παραβλέπουμε και τις πληθωριστικές πιέσεις και την αύξηση των τιμών της ενέργειας που επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό το λειτουργικό μας κόστος. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η τάση, όπως και το άνοιγμα που έχουμε κάνει σε νέες πολλά υποσχόμενες αγορές. Έχει μεγάλη σημασία, λοιπόν, η νέα κυβέρνηση που θα εκλεγεί να συνεχίσει αυτή την προσπάθεια. Δεν μπορεί και δεν πρέπει για παράδειγμα να ατονήσει η προσπάθεια για αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και η αύξηση της συνδεσιμότητας της χώρας μας. Ένα άλλο επίσης σημαντικό κεφάλαιο είναι η ανάληψη από τις τοπικές Αρχές του ρόλου και των ευθυνών που τους αναλογούν.
Αβεβαιότητα για το 2023
–Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την επόμενη χρονιά;
–Συμμερίζομαι την άποψη η οποία διατυπώνεται από αρκετούς οικονομολόγους και αναλυτές ότι η μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα. Είναι, δυστυχώς, τόσο ρευστά και ευμετάβλητα τα δεδομένα που για άλλη μια χρονιά, την τέταρτη συνεχόμενη, δεν ξέρουμε τι μας περιμένει καθώς υπάρχουν πολλές πηγές αβεβαιότητας. Η διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα και η αύξηση του ενεργειακού κόστους αποδυναμώνουν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών σε παραδοσιακές και αναδυόμενες αγορές όπως η Αγγλία, η Γερμανία και η Γαλλία. Το ευρύτερο αρνητικό οικονομικό κλίμα που επικρατεί μπορεί να επηρεάσει ποικιλοτρόπως, καθώς κάποιοι δυνητικοί μας πελάτες ενδέχεται να αποφασίσουν να μην ταξιδέψουν, κάποιοι να κάνουν διακοπές για λιγότερες μέρες και κάποιοι ίσως επιλέξουν φθηνούς προορισμούς. Αβεβαιότητα εξακολουθεί να επικρατεί και για την έκβαση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση, τη ρωσική αγορά θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε ως καινούργια και να την προσεγγίσουμε ξανά εξαρχής, όταν και εφόσον τελειώσει ο πόλεμος και αρθούν οι περιορισμοί στα ταξίδια.
–Παρά τις προκλήσεις, υπάρχει αισιοδοξία για ανάκαμψη του τουρισμού. Σε ποιους παράγοντες οφείλεται;
–Αισιοδοξία υπάρχει γιατί τα καταφέραμε το 2022 που ήταν πολύ δύσκολο και επειδή τα μέχρι στιγμής μηνύματα που λαμβάνουμε από σημαντικές αγορές δεν είναι αποθαρρυντικά. Παρόλα αυτά η αβεβαιότητα παραμένει τεράστια ενώ και το φαινόμενο των κρατήσεων της τελευταίας στιγμής παραμένει έντονο. Εμείς κάνουμε και θα συνεχίσουμε να κάνουμε ότι περνά από το χέρι μας για να έχει και το 2023 θετικό πρόσημο ο τουρισμός. Η αισιοδοξία, άλλωστε, πρέπει να έχει υπόβαθρο και αυτό το υπόβαθρο είναι η δράση.
Κόστος ενέργειας και ΑΠΕ
–Πόσο ανησυχεί η αύξηση του κόστους ενέργειας τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις; Προχωρά η ρύθμιση του θέματος μέσω του virtual net metering; Τι αναμένετε;
–Δυστυχώς δεν έχουμε να αντιπαλέψουμε μόνο το κόστος της ενέργειας, καθώς ο πληθωρισμός μας επηρεάζει παντοιοτρόπως. Επηρεάζει τους δυνητικούς μας πελάτες και ταυτόχρονα η γενικότερη αύξηση των τιμών στα τρόφιμα και στις πρώτες ύλες σε συνδυασμό με την εκτόξευση του ενεργειακού κόστους δημιουργούν μια μεγάλη πρόκληση για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Το 2022 ήμασταν από τους ελάχιστους προορισμούς που διατηρήσαμε σταθερές τις χρεώσεις μας και δεν μετακυλήσαμε το κόστος στους πελάτες μας. Αυτό δεν το λέμε εμείς για να παινευτούμε, αλλά το αναγνωρίζουν οι ίδιοι οι οργανωτές ταξιδιών. Εάν όμως παραμείνουν οι τιμές σε τόσο υψηλά επίπεδα τότε θα τεθεί σε αμφιβολία η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων του τομέα. Είναι γι’ αυτό τον λόγο, που έχουμε αποταθεί στο υπουργείο Ενέργειας και έχουμε ζητήσει να επεκταθεί και στα ξενοδοχεία το Virtual Net Metering όσον αφορά τουλάχιστον το 80% της κατανάλωσης ενέργειας χωρίς πλαφόν και περιορισμούς. Είναι σχήμα οξύμωρο από τη μία όλοι να μιλούν για εναλλακτικές πηγές ενέργειας και από την άλλη αυτοί που θέλουν να τις αξιοποιήσουν να μην τους επιτρέπεται.
