Χρύσα Λιάγγου
Εννέα μήνες μετά την πρώτη φορά που έπεσε ως ιδέα στο τραπέζι η πρόταση για επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και τρεις μήνες μετά την πρώτη συζήτηση στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, οι ευρωπαϊκές χώρες κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία και να βάλουν φρένο στα κερδοσκοπικά παιχνίδια και στις ακραίες αυξήσεις.
Έπειτα από πολύωρες διαβουλεύσεις, το συμβούλιο υπουργών Ενέργειας, που συνεδρίασε χθες στις Βρυξέλλες, ενέκρινε τον μηχανισμό διόρθωσης τιμών και με την ψήφο της Γερμανίας, της χώρας που όλο το προηγούμενο διάστημα πρόβαλλε τις μεγαλύτερες αντιστάσεις υπό τον φόβο πιθανών προβλημάτων εφοδιασμού που θα μπορούσε να προκαλέσει.
Ο μηχανισμός προβλέπει ανώτατο όριο τιμής στα 180 ευρώ/MWh στο TTF της Ολλανδίας από τις 15 Φεβρουαρίου και σε όλους τους υπόλοιπους χρηματιστηριακούς δείκτες από τις 31 Μαρτίου 2023, μετά από αξιολόγηση του ESMA και του ACER. O μηχανισμός θα ενεργοποιείται όταν η τιμή του φυσικού αερίου θα υπερβαίνει τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα για τρεις συνεχόμενες ημέρες και η διαφορά τιμής με τις διεθνείς τιμές του LNG είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ.
Εάν ο μηχανισμός αυτός ήταν ήδη σε ισχύ, θα είχε ενεργοποιηθεί μόνο από την 1η Αυγούστου έως και τις 30 Σεπτεμβρίου 2022, διάστημα που η τιμή του φυσικού αερίου ήταν συνεχώς πάνω από τα 180 ευρώ/MWh και παράλληλα η διαφορά με την τιμή του LNG πάνω από τα 35 ευρώ τις περισσότερες ημέρες του διμήνου. Η μέση τιμή φυσικού αερίου στο TTF τον Αύγουστο ήταν στα 232 ευρώ/ΜWh και τον Σεπτέμβριο στα 202,5 ευρώ/ΜWh. Aυτή τη στιγμή η τιμή κινείται γύρω στα 136 ευρώ/MWh, δηλαδή 44 ευρώ κάτω από το όριο του πλαφόν και τα προθεσμιακά συμβόλαια των επόμενων μηνών στα επίπεδα των 110 ευρώ/MWh. Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να αποκλείσει μια νέα κλιμάκωση των τιμών. Αντιθέτως, αυτό μπορεί να συμβεί από τη μια στιγμή στην άλλη, αν για παράδειγμα ένας βαρύς χειμώνας αδειάσει νωρίτερα τις αποθήκες της Ευρώπης, κάποιος πυρηνικός αντιδραστήρας τεθεί εκτός παραγωγής ή συμπέσει το γέμισμα των αποθηκών την άνοιξη για τον επόμενο χειμώνα με πιθανή αύξηση της ζήτησης LNG από την Ασία.
Με την ενεργοποίηση του μηχανισμού που συμφωνήθηκε χθες, η Ευρώπη θα μπορεί να αποτρέψει την κερδοσκοπία που παρατηρείται σε τέτοιες περιπτώσεις στενότητας της αγοράς και να αποφύγει τις υπέρογκες αυξήσεις. Είναι ένας μηχανισμός προστασίας απέναντι σε ακραίες συνθήκες και όχι ένας μηχανισμός μείωσης των τιμών, που αν και έχουν υποχωρήσει σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Ο μηχανισμός θα ενεργοποιείται όταν η τιμή του υπερβαίνει τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα για 3 συνεχόμενες ημέρες και η διαφορά με την τιμή του LNG είναι μεγαλύτερη των 35 ευρώ.
Το χθεσινό αποτέλεσμα «δεν ήρθε τυχαία και χωρίς κόπο» όπως εύστοχα δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, ο οποίος εδώ και μήνες σήκωσε όλο το βάρος της προσπάθειας στήριξης από τους ομολόγους του, της ελληνικής πρότασης που για πρώτη φορά εισηγήθηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον περασμένο Μάρτιο.
Η επιμονή της Ελλάδας, του Βελγίου, της Ιταλίας και της Πολωνίας, του πυρήνα δηλαδή του «μπλοκ των 15», και οι ισχυρές αντιδράσεις που εκφράστηκαν στο προηγούμενο συμβούλιο, που υποχρέωσαν την Επιτροπή να εισηγηθεί πρόταση υπό την απειλή του μπλοκαρίσματος άλλων μέτρων (κοινές προμήθειες αερίου κ.λπ.) έπιασαν τόπο. Η Επιτροπή προσήλθε αρχικά με πρόταση για πλαφόν στα 275 ευρώ/MWh και ενεργοποίησή του εάν παραμείνει για 14 συνεχόμενες ημέρες για να υποχωρήσει στη συνέχεια στα 220 ευρώ και 5 συνεχόμενες ημέρες για την ενεργοποίησή του και να «κλειδώσει» τελικά χθες στα 180 ευρώ με ενεργοποίηση στις τρεις ημέρες και μάλιστα για προθεσμιακά συμβόλαια ενός έτους, από ένα μήνα στην αρχική πρόταση.
Η συμφωνία προβλέπει και ασφαλιστικές δικλίδες για την ασφάλεια εφοδιασμού, οι οποίες κατάφεραν να κάμψουν τις αντιδράσεις της Γερμανίας, χωρίς την ψήφο της οποίας το χθεσινό αποτέλεσμα δεν θα ήταν εφικτό. Σε περίπτωση μείωσης της τροφοδοσίας και κήρυξης πανευρωπαϊκού ή περιφερειακού συναγερμού, το πλαφόν θα καταργείται αυτομάτως, όπως επίσης και σε περίπτωση που η ζήτηση αυξηθεί σε ποσοστό 10%-15%. Από την ψηφοφορία, πάντως, απείχαν η Αυστρία και η Ολλανδία, ενώ η Ουγγαρία καταψήφισε.
«Ο μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι όταν οι αγορές αποτυγχάνουν οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν. Δεν θα επιτρέψουμε στους θεσμούς μας να οπλιστούν εναντίον μας. Αυτό είναι ένα πρόσθετο εργαλείο, που βοηθά στην προστασία των οικονομιών μας από την έκτακτη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου», σχολίασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με χθεσινή ανάρτησή του.
Στο μεταξύ, πρεμιέρα με υψηλές τιμές ρεύματος θα κάνει το νέο έτος.
Οι πάροχοι αναμένεται να ανακοινώσουν σήμερα τα τιμολόγια του Ιανουαρίου, τα οποία προβλέπεται να είναι 20%-25% υψηλότερα από αυτά του Δεκεμβρίου, ζήτημα ωστόσο που περισσότερο αφορά τα δημόσια ταμεία, αφού για τους καταναλωτές η τιμή περιορίζεται σταθερά τους τελευταίους μήνες μέσω των επιδοτήσεων στα 15-17 λεπτά η κιλοβατώρα.
