«Erdoganomics» από άλλον πλανήτη

Μετά την αναμενόμενη απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών να αυξήσει για τρίτη φορά τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης, επιτείνοντας τη μάχη κατά του πληθωρισμού, ένας ορυμαγδός ανάλογων κινήσεων συνέβη από τη μια πλευρά του πλανήτη μέχρι την άλλη, ήτοι από τη Βρετανία και τη Νορβηγία έως την Ταϊβάν. Ωστόσο, η γειτονική μας Τουρκία αποτέλεσε βροντερή εξαίρεση και, παρά τον καλπάζοντα πληθωρισμό, η κεντρική τράπεζά της προχώρησε χθες σε ακόμη μία μείωση επιτοκίων, προκαλώντας σοκ σε αγορές και επενδυτές. Ο πληθωρισμός, συγκεκριμένα, έχει εκτιναχθεί στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 24 ετών, ενώ την ίδια στιγμή η τουρκική λίρα τελεί υπό διαπραγμάτευση προς το δολάριο σε επίπεδα ναδίρ. Η αρμόδια επιτροπή για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής της Τράπεζας της Τουρκίας υπό τον διοικητή της, Σαχάπ Καβσίογλου, μείωσε το βασικό επιτόκιο χθες στο 12% από το 13%, ενώ στη σχετική ανακοίνωσή της τόνισε ότι παρατηρήθηκε ανάσχεση στην ταχύτητα της οικονομικής δραστηριότητας. Αφότου ανακοινώθηκε η μείωση, η λίρα υποχώρησε περαιτέρω έναντι του δολαρίου έως και κατά 0,4%, αγγίζοντας νέο ναδίρ, στις 18,4026 λίρες/1 δολάριο.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι περισσότεροι εκ των οικονομολόγων που συμμετείχαν σε έρευνα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg είχαν προβλέψει πως δεν θα προχωρήσει σε κάποια κίνηση η Τράπεζα της Τουρκίας, δεδομένου ότι είχε ήδη κάνει μείωση μίας ποσοστιαίας μονάδας τον Αύγουστο, τερματίζοντας μια επτάμηνη περίοδο παύσης. Πάντως, υπήρξε και μια μικρότερη ομάδα οικονομολόγων των Morgan Stanley, UniCredit και Citigroup που είχαν εικάσει πως επίκειται μείωση. Τόσο ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όσο και ο συνεργάτης του Σαχάπ Καβσίογλου είναι αμετακίνητοι στην ανορθόδοξη οικονομική προσέγγισή τους, η οποία υπαγορεύει τη μη αύξηση επιτοκίων ως εργαλείο για ανάσχεση του πληθωρισμού. Ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη της οικονομίας αναθερμάνθηκε εις βάρος της σταθερότητας των τιμών, αφήνοντας τα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία εκτεθειμένα σε μαζικές πωλήσεις. Κατόπιν τούτων, σε ετήσια βάση ο δείκτης του πληθωρισμού έχει ξεπεράσει το 80%, όταν η λίρα θεωρείται ως ένα από τα νομίσματα με τις χειρότερες φετινές επιδόσεις αναφορικά με τις αναδυόμενες αγορές. «Εκτιμούμε ότι η Τράπεζα της Τουρκίας θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει μακροπροληπτική πολιτική, ώστε να ανακόψει την αύξηση πιστώσεων, ενώ προβλέπουμε ακόμη μία μείωση στο κόστος δανεισμού το τέταρτο τρίμηνο», τονίζει η οικονομολόγος του Bloomberg Σέλβα Μπαχάρ Μπαζικί. Μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2021, υπό τη διοίκηση του Σαχάπ Καβσίογλου, η Τράπεζα της Τουρκίας προέβη σε μειώσεις επιτοκίων αρκετές φορές, ενώ ήδη ήταν διψήφιος ο πληθωρισμός – για τον κ. Καβσίογλου, ο στόχος του είναι να φθάσει το 5%.

Σε αντίθεση με τα της Τουρκίας, όμως, η αύξηση επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ την Τετάρτη πυροδότησε σειρά αυξήσεων σε πολλές χώρες. Ειδικότερα, χθες η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε τα επιτόκια για έβδομη φορά στη σειρά, από το 1,75% στο 2,25%, εκτιμώντας πως η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου το τρίτο τρίμηνο θα περισταλεί 0,1%, ενώ σε συνδυασμό με τη μείωση της παραγωγής θα περιέλθει σε τεχνική ύφεση. Πάντως, πρόσθεσε ότι κινείται απερίσπαστη προς τον στόχο της να δαμάσει τον πληθωρισμό, ενώ σε ανάλογη πορεία βρίσκονται και οι εύρωστες οικονομίες της Ευρώπης. Η κεντρική τράπεζα της Νορβηγίας ανακοίνωσε αύξηση του κόστους δανεισμού κατά 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας, στο 2,25%, προσθέτοντας πως θα προβεί και σε άλλες κινήσεις εάν οι προοπτικές του πληθωρισμού παραμείνουν υψηλότερες από τις προβλέψεις. Η δε Τράπεζα της Ελβετίας, πρώτη φορά τα τελευταία 15 χρόνια αποφάσισε να θέσει τέλος στην εποχή των αρνητικών επιτοκίων. Αύξησε το βασικό επιτόκιο κατά 75 μονάδες βάσης, στο 0,5%, ενώ τον Ιούνιο είχε κάνει και την πρώτη τέτοια κίνηση μέσα στα τελευταία 15 χρόνια, όταν ο δείκτης του πληθωρισμού φθάνει στο 3,5%, ρεκόρ 30 ετών για τη χώρα. Η Τράπεζα της Ταϊβάν ακολουθεί το ρεύμα επίσης, για να ανακόψει την άνοδο των τιμών και να μην επιβαρύνει περαιτέρω την οικονομία της, αυξάνοντας τα επιτόκια κατά 12,5 μ.β., στο 1,625%, όπως αναμενόταν. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, τέλος, η κεντρική τράπεζα διατήρησε σταθερά τα αρνητικά επιτόκια στο -0,1%, ενώ πρώτη φορά μετά το 1998 αποφάσισε να παρέμβει στη χρηματαγορά, ώστε να στηρίξει το γιεν, το οποίο είχε καταβυθιστεί στα χαμηλά 24 ετών και στα 145 γιεν προς το δολάριο.