Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Μια οικονομία που εξαρτάται υπερβολικά από έναν τύπο δραστηριότητας ή μια συγκεκριμένη αγορά θα είναι πιο επιρρεπής σε κραδασμούς, υπογραμμίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Wojciech Stanislaw Maliszewski, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Κύπρο, μετά την ολοκλήρωση του μεταμνημονιακού ελέγχου που διεξήγαγε από τις 11 έως τις 28 Μαρτίου, σημειώνει ότι έχει απομείνει στην Κύπρο «δύναμη πυρός», ώστε να υποστηρίξει συγκεκριμένες ομάδες που πλήττονται περισσότερο στην οικονομία ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Στο τέλος των επαφών με τις κυπριακές Αρχές, ο κ. Wojciech Maliszewski, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ για την Κύπρο, τόνισε πως η βασική βραχυπρόθεσμη πρόκληση είναι να βαθμονομηθεί μια πολιτική απάντηση στις οικονομικές επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σημείωσε δε, ότι με τους αυτόματους σταθεροποιητές να επιτρέπεται να λειτουργούν, ο προϋπολογισμός του 2022 παρέχει επαρκή δημοσιονομική στήριξη στη βασική γραμμή. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί πρόσθετη διακριτική υποστήριξη εάν η επίπτωση του σοκ είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη. Η στήριξη αυτή θα πρέπει να είναι προσωρινή, στοχευμένη και να μην εμποδίζει την ανακατανομή της εργασίας σε αναπτυσσόμενους τομείς. Μεσοπρόθεσμα, μια σταδιακή δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να στοχεύει στην ανοικοδόμηση των αποθεμάτων ασφαλείας, φέρνοντας τον προϋπολογισμό κοντά σε ισορροπία έως το 2024. Για να μειωθούν οι χρηματοοικονομικές ευπάθειες, η αποστολή συνιστά μια πιο δυναμική εφαρμογή της υπάρχουσας στρατηγικής απομόχλευσης: άρση των αβεβαιοτήτων στην εφαρμογή της στο πλαίσιο αποκλεισμού· βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος για τις εταιρείες που αποκτούν πιστώσεις· και χρήση εργαλείων εξέτασης και αναδιάρθρωσης για βιώσιμες επιχειρήσεις. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις —για να ενισχυθεί η διακυβέρνηση, να γίνει το δικαστικό σύστημα πιο αποτελεσματικό και να αντιμετωπιστούν τα κενά δεξιοτήτων και οι αναντιστοιχίες και τα κενά υποδομής— είναι καίριας σημασίας για τη βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης.
- Πώς κρίνει το ΔΝΤ τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία στην Κύπρο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο;
- Αναμένουμε ότι ο συνολικός αντίκτυπος θα είναι σημαντικός, ειδικά στον τουρισμό — ο οποίος εν μέρει εξαρτάται από αφίξεις από τη Ρωσία — και σε επαγγελματικές υπηρεσίες, όπως δικηγόρους και λογιστές, που βασίζονται σε Ρώσους πελάτες. Αυτοί είναι σημαντικοί τομείς της κυπριακής οικονομίας και ο αντίκτυπος στη δραστηριότητα σε αυτούς τους τομείς θα έχει δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλους.
- Πώς κρίνετε τα μέτρα της κυβέρνησης για να στηρίξει τους ανθρώπους και την οικονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας και αν υπάρχει «δύναμη πυρός» για να τους στηρίξει ξανά κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ουκρανίας.
- Ο χειρισμός της πανδημίας από την κυπριακή κυβέρνηση υπήρξε εντυπωσιακά επιτυχής: τα ποσοστά εμβολιασμού είναι υψηλά, τα τεστ είναι άμεσα διαθέσιμα και οι πανδημικοί περιορισμοί προσαρμόζονται στις εξελίξεις. Ομοίως, οι αντιδράσεις της οικονομικής πολιτικής ήταν επιτυχείς στην αποτροπή της κατάρρευσης της παραγωγής και μιας πιο σημαντικής αύξησης της ανεργίας. Δεδομένης της δομής της οικονομίας της Κύπρου —που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό και άλλες υπηρεσίες- είναι αξιοσημείωτα επιτεύγματα.
Σε ό,τι αφορά τη «δύναμη πυρός», η Κύπρος έχει ακόμα. Ο λόγος του δημόσιου χρέους έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά προβλέπουμε ότι θα είναι σε πτωτική πορεία, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η επιβράδυνση της ανάπτυξης από τον πόλεμο. Ωστόσο, δεν βλέπουμε ακόμη την ανάγκη χρήσης αυτής της δύναμης πυρός, εκτός από την κανονική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της οικονομικής επιβράδυνσης, όπως οι υψηλότερες δαπάνες για επιδόματα ανεργίας όταν η ανεργία αυξάνεται. Εάν η οικονομική κατάσταση της Κύπρου επιδεινωθεί, αυτή η δύναμη πυρός μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί, αλλά πρέπει να χρησιμοποιηθεί με σύνεση. Ορισμένα τμήματα της οικονομίας μπορεί να πληγούν σκληρά από την επιβράδυνση που σχετίζεται με τον πόλεμο, αλλά άλλοι τομείς μπορεί να τα πάνε καλά. Επομένως, είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι η υποστήριξη απευθύνεται σε ομάδες που πλήττονται περισσότερο, ενώ ταυτόχρονα να διασφαλίσουμε ότι αυτή η υποστήριξη δεν εμποδίζει τους εργαζόμενους να μετακινηθούν από δραστηριότητες που συρρικνώνονται, σε εκείνες που επεκτείνονται.
- Πιστεύετε ότι ο τρόπος που έγινε ο χειρισμός της κατάστασης της RCB Bank ήταν ο καλύτερος δυνατός;
- Η εκκαθάριση των εργασιών της RCB Bank έγινε πολύ ομαλά.
Επιρρεπής σε κραδασμούς
- Πιστεύετε ότι η Κύπρος πρέπει να μειώσει σχεδόν στο μηδέν όλους τους επιχειρηματικούς δεσμούς με τη Ρωσία;
- Μια οικονομία που εξαρτάται υπερβολικά από έναν τύπο δραστηριότητας ή μια συγκεκριμένη αγορά θα είναι πιο επιρρεπής σε κραδασμούς —ή με άλλα λόγια αντιμετωπίζει υψηλότερους κινδύνους για την ανάπτυξη— παρά μια πιο διαφοροποιημένη. Επομένως, είναι σημαντικό για την Κύπρο να συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα διευκόλυναν τη μετάβαση σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα είναι πιο διαφοροποιημένο και λιγότερο εξαρτώμενο από συγκεκριμένες αγορές. Η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου και θα θέλαμε να δούμε μια ακόμη ταχύτερη πρόοδο προς τους στόχους που τίθενται σε αυτό το πρόγραμμα.
Εφαρμογή του πλαισίου
- Θέλω να σχολιάσετε τη μείωση των ΜΕΔ στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα. Τι άλλο πρέπει να γίνει για να είναι πιο αποτελεσματική η μείωση των ΜΕΔ;
- Είμαστε πολύ εντυπωσιασμένοι από την πρόσφατη πρόοδο στη μείωση των ΜΕΔ στον τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, αυτό επιτεύχθηκε με την μεταφορά τους σε εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και η πρόκληση τώρα είναι να διασφαλιστεί ότι τα ΜΕΔ που κατέχουν αυτές οι εταιρείες θα επιλυθούν γρήγορα. Όπως τονίσαμε στο παρελθόν, αυτό απαιτεί ένα πλαίσιο που παράγει σωστά κίνητρα για τις τράπεζες ή τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων και οι οφειλέτες να εμπλακούν στην επίλυση προβληματικών δανείων. Μια τέτοια συνεργασία λείπει εάν οι «κανόνες του παιχνιδιού» σε αυτή τη διαδικασία δεν είναι ξεκάθαροι. Το πλαίσιο των εκποιήσεων θέτει τέτοιους κανόνες και γι' αυτό πρέπει να εφαρμόζεται με συνέπεια για να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος των ΜΕΔ στην Κύπρο. Περαιτέρω βελτιώσεις στο εργασιακό περιβάλλον για τις εταιρείες απόκτησης πιστώσεων και εξυπηρέτησης πιστώσεων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασής τους στη βάση δεδομένων του Κτηματολογίου, είναι επίσης σημαντικές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ΜΕΔ.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που υπονομεύουν τις αναπτυξιακές προοπτικές;
- Αυτό σχετίζεται με το θέμα που ήδη συζητήσαμε, δηλαδή την ανάγκη διαφοροποίησης της οικονομίας προς διαφοροποιημένες και υψηλής προστιθέμενης αξίας δραστηριότητες. Αυτό απαιτεί ταχύτερη εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Έχει σημειωθεί πρόοδος σε ορισμένους τομείς, για παράδειγμα οι νόμοι κατά της διαφθοράς που ψηφίστηκαν πρόσφατα θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των επίμονων αδυναμιών στη διακυβέρνηση. Απαιτείται όμως ταχύτερη πρόοδος σε αρκετούς άλλους τομείς: βελτίωση της λειτουργίας του δικαστικού συστήματος, βελτίωση της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων των εργαζομένων και δημιουργία καλύτερης ψηφιακής υποδομής. Πολλές από αυτές τις πολιτικές περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, αλλά θα βοηθούσε εάν μπορούσαν να εφαρμοστούν ακόμη πιο γρήγορα.
Κύπρος και κλίμα
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που υπονομεύουν τη συμμόρφωσή μας με τους στόχους της κλιματικής αλλαγής;
- Η Κύπρος έχει φιλόδοξους κλιματικούς στόχους. Η επίτευξη αυτών των στόχων μπορεί να είναι δύσκολη, επειδή απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε πράσινες υποδομές και χρειάζεται να βρεθεί χρηματοδότηση. Ωστόσο, η μετάβαση προς αυτούς τους στόχους θα βοηθούσε στη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και ανθεκτικότητας της Κύπρου – μια σημαντική παράμετρος στην τρέχουσα κατάσταση.
