Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Κύπρος είναι η μόνη χώρα που προβλέπεται να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, παρόλο που το δημόσιο έλλειμμα σε 15 από τις 24 χώρες αναμενόταν να υπερβεί την τιμή αναφοράς του 3% στις προβλέψεις του 2022 σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Δημοσιονομική Παρακολούθηση (Fiscal Monitor) του EU Independent Fiscal Institutions (EUIFIS) για τον Ιούλιο του 2022. Παράλληλα, σε άλλο «paper» το Δημοσιονομικό Συμβούλιο της Κύπρου, σε εσωτερική του ανάλυση, σημειώνει πως παρατηρείται μια επιβράδυνση των αυξήσεων. Συγκεκριμένα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο της Κύπρου αναφέρει ότι, παρόλο ότι τα γενικά επίπεδα τιμών μπορεί να συνεχίσουν εν μέρει και προσωρινά την ανοδική τους πορεία, δικαιολογείται η εκτίμηση πως από το φθινόπωρο ο ρυθμός των αυξήσεων θα αρχίσει να μειώνεται. Καθώς η παγκόσμια οικονομία δοκιμάζει τις αντοχές σε επίπεδα τιμών, διαφαίνεται πως σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε προσεγγίσει την κορυφή των πληθωριστικών πιέσεων. Επιπλέον, τα στοιχεία δείχνουν πως οι μειώσεις σε μια σειρά από σημαντικές για την οικονομία τιμές, δεν οφείλονται σε εποχιακές διακυμάνσεις, αλλά στην προσαρμογή της οικονομίας στα νέα δεδομένα.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία δοκιμάζει τις αντοχές σε επίπεδα τιμών, διαφαίνεται πως σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουμε προσεγγίσει την κορυφή των πληθωριστικών πιέσεων.
Περνώντας ξανά στα της τελευταίας έκθεσης του EU Independent Fiscal Institutions για τον Ιούλιο του 2022, υπάρχει η εκτίμηση ότι τα κρατικά ελλείμματα στις περισσότερες χώρες προβλέπεται να είναι κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% έως το 2025. Για την Κύπρο, συμπληρώνει ότι θα είναι χώρα μεταξύ αυτών που θα έχει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς ή πλεονάσματα έως το 2025. Συγκεκριμένα, οι προβλέψεις τους δείχνουν ότι αυτές οι χώρες είναι η Αυστρία (0%), η Δανία (0%), η Πορτογαλία (0%), η Σουηδία (1%), η Κύπρος (2%) και η Ιρλανδία (3%).
Σύμφωνα με την ανάλυση του EUIFIS που επικαλείται στοιχεία του Δημοσιονομικού Συμβουλίου της Κύπρου, το 2022 η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για την Κύπρο θα φτάσει στο 2,7%, για το 2023 στο 3,8%, για το 2024 στο 3,4% και για το 2025 στο 3%. Όσον αφορά στην ανεργία, το 2022 θα κυμανθεί στο 7,1%, το 2023 στο 6,4%, το 2024 στο 6% και το 2025 στο 5,5%. Για τα επίπεδα του πληθωρισμού δε, το 2022 θα κυμανθεί στο 4,5%, το 2023 στο 1,5%, το 2024 και το 2025 στο 2%. Τέλος, για τα επίπεδα του δημόσιου χρέους, το 2022 θα κυμανθεί στην Κύπρο στο 93,9%, το 2023 στο 88,2%, το 2024 στο 81% και το 2025 στο 76,7%.
Εστιάζοντας στο κεφάλαιο που αφορά τον πληθωρισμό σε όλες τις χώρες της ΕΕ στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Δημοσιονομικής Παρακολούθησης, αναφέρεται ότι, μετά από αρκετές δεκαετίες χαμηλού πληθωρισμού, η ΕΕ αντιμετωπίζει τώρα υψηλές πληθωριστικές πιέσεις. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξανόμενη τιμή των εισαγόμενων αγαθών που προέρχεται από τις παγκόσμιες διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας και την άνοδο του κόστους ενέργειας και τροφίμων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το Δίκτυο Ανεξάρτητων Δημοσιονομικών Ιδρυμάτων της ΕΕ υπογραμμίζει ότι ο υψηλότερος πληθωρισμός θα μπορούσε να επηρεάσει την ανάπτυξη και τα δημόσια οικονομικά, είτε μέσω υψηλότερης αβεβαιότητας είτε μέσω χαμηλότερων πραγματικών εισοδημάτων. «Η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής θα μπορούσε επίσης να επιβραδύνει την ανάπτυξη της οικονομίας. Η δημοσιονομική πολιτική θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει την ανταπόκριση της ζήτησης, συμπεριλαμβανομένων των δευτερογενών επιπτώσεων στους μισθούς και τις τιμές», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Απορροφά τις πιέσεις
Αφήνοντας στην άκρη την Ευρωπαϊκή Δημοσιονομική Παρακολούθηση του Ιουλίου του 2022 και περνώντας στην εσωτερική πληροφόρηση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου της Κύπρου, εκτιμάται ότι η παγκόσμια οικονομία έχει αρχίσει να απορροφά τις πληθωριστικές πιέσεις, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί ο κίνδυνος μιας ανεξέλεγκτης αύξησης των τιμών.
Οι μειώσεις στις πιέσεις του πληθωρισμού, αν τελικά συνεχιστούν μέχρι και τα τέλη του φθινοπώρου, δεν συνεπάγονται απαραίτητα και μείωση των τιμών, αλλά επιβράδυνση της αύξησής τους. «Σίγουρα δεν μπορούμε αυτή τη στιγμή να αναφερθούμε σε αλλαγή εικόνας όσον αφορά στην ακρίβεια», υπογραμμίζει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο.
Μέσα στο εσωτερικό σημείωμα, υπάρχουν υποκατηγορίες πόρων παραγωγής και τι αλλαγές επήλθαν σε αυτά. Όσον αφορά τα μέταλλα, τονίζει ότι η αρχή στις μειώσεις έγινε στις αγορές μετάλλων, όπου καταγράφονται μειώσεις τιμών οι οποίες μπορεί μεν να προκαλούν ανησυχίες στους επενδυτές, αλλά καταδεικνύουν πως η παγκόσμια οικονομία έχει αρχίσει να προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Σύμφωνα με τους σχετικούς μηνιαίους δείκτες που συλλέγει η Παγκόσμια Τράπεζα, η μείωση στις τιμές των μετάλλων είναι γενικευμένη έως και καθολική, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι τιμές έχουν υποχωρήσει σε επίπεδα Απριλίου, όταν σημειώθηκε το πρώτο σοκ από τις απτές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.
Επηρεάζεται ευρύ φάσμα αγαθών
Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο επισημαίνει ότι σημαντική εξέλιξη αποτελεί η πορεία ενδιάμεσων αγαθών, τα οποία έχουν μεν τις δικές τους δυναμικές ως προϊόντα προς παραγωγή, αλλά είναι ταυτόχρονα και σημαντικά ως πόροι παραγωγής για μια σειρά από τελικά προϊόντα. Τα ενδιάμεσα αγαθά αποτελούν σημαντικό σημείο μποτιλιαρίσματος της διεθνούς οικονομίας, τόσο με την σπανιότητα που διαμορφώνεται σε αυτά, όσο και λόγω των αυξημένων τους τιμών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ημιαγωγών, οι οποίοι, κάτω από την πίεση στην αλυσίδα παραγωγής, στα εμπορικά ναύλα, αλλά και λόγω της συνεχιζόμενης σπανιότητας, έχουν οδηγήσει σε πολλαπλά προβλήματα παραγωγής τελικών προϊόντων. Το φάσμα των τελικών αγαθών που έχει ήδη επηρεαστεί, είναι εξαιρετικά ευρύ και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, αυτοκίνητα, είδη τεχνολογίας, εξοπλισμό τηλεπικοινωνιών, ιατρικά μηχανήματα και οικιακά διαρκή αγαθά. Γι’ αυτό και οι ενδείξεις για μείωση των πιέσεων σε «σημεία» της οικονομίας όπως τους ημιαγωγούς, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές, χωρίς ωστόσο να είναι βέβαιο το πόσο θα συνεχιστεί αυτή η μείωση.
Οι τιμές πετρελαίου, ναύλων, τροφίμων, ελαίων
Οι τιμές πετρελαίου καταγράφουν μείωση των πιέσεων, αλλά είναι ακόμα νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα, καθώς η επιβράδυνση των μεσοπρόθεσμων αυξήσεων δεν μεταφράζεται απαραίτητα και σε αποκλιμάκωση των τιμών, παρά τις παροδικές μειώσεις που διαφαίνονται κατά φάσεις στις διεθνείς αγορές. Ο δείκτης Ιουνίου δείχνει μια επιβράδυνση στις αυξήσεις στο Dubai και στο Brent (+7%), με μικρότερες αυξήσεις στο υγροποιημένο (+2%), ενώ το Φυσικό Αέριο στην Ευρώπη κινείται σε συνεχιζόμενες αυξήσεις (+15%), σε αντίθεση με τις τάσεις στις ΗΠΑ, λόγω και πολιτικών περιστάσεων. Κατά τον Ιούνιο, η διαφοροποίηση των τιμών καυσίμων στην διεθνή αγορά κινήθηκε συνολικά στο +6%. Έτσι, φτάνουμε στο συμπέρασμα πως, εκ πρώτης όψεως, ο ρυθμός αύξησης των τιμών θα μειωθεί, αλλά οι ίδιες οι τιμές δεν έχουν ακόμα φτάσει στην κορυφή τους. (Αγνοούμε τις διακυμάνσεις των τελευταίων ημερών, οι οποίες είναι ιδιαίτερα βραχυπρόθεσμες και δεν διαγράφουν τάσεις προς το παρόν).
«Την ίδια στιγμή, σημαντικές είναι και οι μειώσεις σε δείκτες που παρακολουθούν την ναυτιλία και δη τα εμπορικά ναύλα, όπου επίσης καταγράφουμε τις πρώτες ενδείξεις σταθεροποίησης», αναφέρει το Δημ. Συμβούλιο. Ίσως ακόμα πιο σημαντική είναι και η σταθεροποίηση στα στοιχεία που αναλύει η New York Fed για τους σκοπούς του Δείκτη Πιέσεων στην Αλυσίδα Διανομής, όπου επίσης σημειώνονται κάποια σημαντικά σημάδια σταθεροποίησης.
Οι τιμές που αφορούν στα εμπορικά ναύλα στο Σουέζ και τον Ατλαντικό συνεχίζουν να αποκλιμακώνονται ελαφρώς, καταδεικνύοντας πως οι πιέσεις έχουν απορροφηθεί από την ούτως ή άλλως έντονα κυκλική βιομηχανία της ναυσιπλοΐας. Ωστόσο, φαίνεται πως η κίνηση στον Ειρηνικό και δη προς και από τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, παραμένει υπό πίεση, με αυξητικές τάσεις στο κόστος των ναύλων. Επιπλέον, προϊόντα όπως τα έλαια καταγράφουν μειώσεις σε σχέση με τον περασμένο Μάη (ηλιέλαιο κατά 9%, σογιέλαιο κατά 11% και φοινικέλαιο κατά 13%), ενώ εξαιρετικής σημασίας είναι και η γενική μείωση των τιμών σε πολλές από τις κατηγορίες λιπασμάτων που κατέγραφαν ραγδαία αύξηση μέχρι τα μέσα του έτους. Σημειώνουμε με ενδιαφέρον προς συνεχή παρακολούθηση τις τιμές σε TSP, DAP και ουρία, οι οποίες δείχνουν μειωτικές τάσεις. Επίσης σημαντικές είναι οι τιμές στο χλωριούχο νάτριο (ποτάσα), όπου ωστόσο οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται. «Σε γενικές γραμμές, δικαιολογείται η προσδοκία για μερική ανάκαμψη της αγοράς γεωργικών προϊόντων, και επαναφορά, με τις επόμενες σοδειές, των τιμών σε πιο υποφερτά επίπεδα. Η μερική αυτή ανάκαμψη, όμως, δεν δείχνει αυτή τη στιγμή αρκετή για να ανατρέψει την γενικευμένη εικόνα επισιτιστικής κρίσης σε αρκετά σημεία του πλανήτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η εικόνα βελτιώνεται, αλλά δεν ανατρέπεται», σχολιάζει.
