Γιώργος Σκαφιδάς
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα κατάφερε τελικώς με τα πολλά, και παρά τις περί του αντιθέτου… προσδοκίες πολλών εντός και εκτός Τουρκίας, να επανεκλεγεί στην τουρκική προεδρία για άλλα πέντε χρόνια.
Τα ποσοστά που εξασφάλισαν ο ίδιος και το κόμμα του – το AKP – στις διπλές (προεδρικές και βουλευτικές) εκλογές του Μαΐου, δικαιολογούν μεν χαμόγελα και αναστεναγμούς ανακούφισης στις τάξεις του κυβερνητικού στρατοπέδου αλλά όχι παράλληλα και ξέφρενα ή ανέφελα πανηγύρια.
Με καταμετρημένο σχεδόν το 100% των ψήφων, ο 69χρονος Ερντογάν επικράτησε στον β΄ γύρο των τουρκικών προεδρικών εκλογών έναντι του αντιπολιτευόμενου 74χρονου Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με ποσοστό 52,1% έναντι 47,9%, διαιωνίζοντας έτσι την ήδη 20ετή (2003 – 2023) παραμονή του στην εξουσία.
Η τουρκική αντιπολίτευση, παρά τα υψηλά ποσοστά της (ο Κιλιτσντάρογλου κατάφερε να ανεβάσει την επίδοσή του στον β΄ γύρο των προεδρικών στις 28 Μαΐου από το 44,9% του α΄ γύρου στο 47,9%), δεν μπόρεσε να τον ανατρέψει και έτσι, με φόντο πια τη νέα λαϊκή ετυμηγορία, ο 69χρονος Ερντογάν βρίσκεται να ελέγχει την προεδρία αλλά και την πλειοψηφία των εδρών στην τουρκική εθνοσυνέλευση: την τελευταία βέβαια όχι μονοκομματικά αλλά σε συνεργασία με τις άλλες εθνικιστικές/συντηρητικές παρατάξεις της «Λαϊκής Συμμαχίας» που έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους υπό την ομπρέλα του ερντογανικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Διχασμός
Ο Τούρκος πρόεδρος μπορεί να παρουσιάστηκε, το βράδυ της Κυριακής, ως ηγέτης «όλων των Τούρκων» στην επινίκια ομιλία του, ωστόσο έχει πίσω του μια διχασμένη χώρα.
Σχεδόν το 48% των Τούρκων ψηφοφόρων ψήφισαν τον αντίπαλό του στον β΄ γύρο των προεδρικών εκλογών, πράγμα που δεν έχει ξαναγίνει. Και αν δεν ήταν προεδρικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης ο 74χρονος Κιλιτσντάρογλου αλλά κάποιος άλλος, νεότερος ή δυναμικότερος, τότε το μέλλον μπορεί να φάνταζε περισσότερο «ρόδινο» στην παρούσα φάση για τους αντιπάλους του Ερντογάν.
Το στοίχημα πια για την αντιπολιτευόμενη «Εθνική Συμμαχία» των «έξι» θα είναι να καταφέρει να μην διασπαστεί στον δρόμο προς τις επόμενες εκλογές που είναι όμως ακόμη πολύ μακριά (βλ. 2028). Εν τω μεταξύ, βέβαια, θα έχουν μεσολαβήσει και άλλες κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις όπως για παράδειγμα οι αυτοδιοικητικές του 2024, που αναμένεται να κρίνουν τις – ελεγχόμενες σήμερα από την αντιπολίτευση των προερχόμενων από το CHP Μανσούρ Γιαβάς και Εκρέμ Ιμάμογλου – δημαρχίες σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη.
Οξυνση ή αναδίπλωση;
Ως νικητής πια των εκλογών, ο Ερντογάν θα έχει σε κάθε περίπτωση την πρωτοβουλία των κινήσεων το προσεχές διάστημα. Τα ποσοστά του ιδίου και του κόμματός του μπορεί να έχουν μειωθεί σε σχέση με το παρελθόν, εκείνος όμως παραμένει κυρίαρχος πολιτικά εντός των τουρκικών συνόρων, έχοντας στο πλευρό του ένα παγιωμένο σύστημα μηχανισμών εξουσίας και ελέγχου το οποίο παραμένει ισχυρό παρά τις πολλές και διαφορετικές κρίσεις με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπο ειδικά από το 2013 και έπειτα.
Το ερώτημα πια, μετεκλογικά, είναι τι θα κάνει ο Ερντογάν με την ανανεωμένη λαϊκή εντολή που έχει στα χέρια του; Θα την εκλάβει, άραγε, ως λευκή επιταγή διαιώνισης των αναθεωρητικού τύπου προκλήσεων και της πόλωσης, ή μήπως αντίθετα ως ευκαιρία για τακτικιστικού τύπου αναδιπλώσεις προκειμένου να μπορέσει να διαχειριστεί κατά τρόπο αποτελεσματικότερο τα πολύ πρακτικά προβλήματα με τα οποία εκείνος βρίσκεται αντιμέτωπος εντός και εκτός των συνόρων;
Ο κρίσιμος Ιούλιος
«Κοντός ψαλμός, αλληλούια», θα μπορούσε να σχολιάσει κανείς, καθώς ο Ερντογάν θα έχει πολλές «ευκαιρίες» το προσεχές διάστημα να δείξει τις διαθέσεις του.
Πιο συγκεκριμένα, με ενδιαφέρον αναμένονται όσα πρόκειται να κάνει και να πει ο Ερντογάν:
- Στις 11 – 12 Ιουλίου, από τον χώρο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας
- Στις 15 – 16 Ιουλίου, με φόντο τη συμπλήρωση επτά ετών από το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα του 2016
- Στις 24 Ιουλίου, κατά την επέτειο της συμπλήρωσης 100 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης
- Στις 29 Οκτωβρίου, κατά την επέτειο της συμπλήρωσης 100 ετών από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκίας
Τα ελληνοτουρκικά, μετά το «μορατόριουμ»
Παράλληλα, με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται να φανεί και το κλίμα που θα καλλιεργήσει η τουρκική ηγεσία στα ελληνοτουρκικά το προσεχές διάστημα, ειδικά από τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο και έπειτα οπότε εκπνέει το συμφωνηθέν μορατόριουμ «νηνεμίας» στο Αιγαίο (με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι αυτό το μορατόριουμ θα έχει μέχρι τότε τηρηθεί).
Είναι πάρα πολλοί πάντως εκείνοι που περιμένουν πια τον Ερντογάν στη γωνία, εντός αλλά και εκτός των τουρκικών συνόρων.
Προσφυγικό και οικονομία
Στο εσωτερικό μέτωπο, ο 69χρονος Τούρκος ηγέτης θα κληθεί να διαχειριστεί το ζήτημα των εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία, το Αφγανιστάν κ.ά. που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια.
Εθνικιστικές τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες μάλιστα ενίσχυσαν σημαντικά τα ποσοστά τους στις τελευταίες εκλογές, «φωνάζουν» εδώ και καιρό απαιτώντας οι πρόσφυγες να προωθηθούν μαζικά πίσω στα πατρίδες τους, ωστόσο η πλευρά Ερντογάν δεν φαίνεται προς τα παρόν να έχει εκπονήσει κάποιο σαφές χρονοδιάγραμμα κινήσεων προς μια τέτοια κατεύθυνση.
Εντός των τουρκικών συνόρων βέβαια, το κορυφαίο αγκάθι είναι εκείνο της οικονομίας (του καλπάζοντος πληθωρισμού, των διογκούμενων συναλλαγματικών ανισορροπιών, των εξανεμιζόμενων συναλλαγματικών αποθεμάτων), ενώ με ενδιαφέρον θα πρέπει να αναμένουμε και το επερχόμενο μοίρασμα των υπουργείων.
Σουηδία, Ασαντ, ΗΠΑ
Στο εξωτερικό μέτωπο από την άλλη, ο Ερντογάν θα κληθεί να (επανα)τοποθετηθεί το προσεχές διάστημα έναντι ζητημάτων όπως είναι: η νατοϊκή προοπτική της Σουηδίας, η θέση του Μπασάρ αλ Άσαντ στην ηγεσία της Συρίας (ενώ η πλευρά Άσαντ επιμένει να ζητά την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων από τα εδάφη της Συρίας), και οι (σχετικές με το μέλλον των τουρκικών F-16 και όχι μόνο) σχέσεις της Άγκυρας με τις ΗΠΑ και τη διοίκηση Μπάιντεν (στις οποίες ΗΠΑ είχε όμως επιτεθεί κατ’ επανάληψη προεκλογικά, και μάλιστα με πολύ σκληρούς χαρακτηρισμούς, ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού).
