Γιώργος Σκαφιδάς
Ηγέτες και διπλωμάτες από τις –32 πια, έπειτα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία– χώρες του ΝΑΤΟ έχουν μεταβεί στην Ουάσιγκτον αυτήν την εβδομάδα με αποστολή διττή: να γιορτάσουν τα 75 χρόνια της Συμμαχίας από τη μία πλευρά (1949-2024) και να προετοιμάσουν (αλλά και να προετοιμαστούν για) το μέλλον της από την άλλη.
Αν και επετειακή, η νατοϊκή Σύνοδος Κορυφής που διεξάγεται το τριήμερο 9 με 11 Ιουλίου, με οικοδεσπότη τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, πραγματοποιείται σε μια από πολλές απόψεις «νεφελώδη» χρονική συγκυρία.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο σινοδυτικός ανταγωνισμός, τα εκλογικά αποτελέσματα σε Γαλλία και Βρετανία, το Μεσανατολικό και οι επερχόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα διεξαχθεί η φετινή επετειακή Σύνοδος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, η κατά σειρά τέταρτη που φιλοξενούν οι ΗΠΑ (1978, 1999, 2012, 2024).
Τι να αναμένουμε το επόμενο τριήμερο; «Μεγάλες σε διάρκεια μέρες, γεμάτες συζητήσεις για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας, την αύξηση της παραγωγής όπλων, την αποτροπή της Ρωσίας και την αντιμετώπιση της Κίνας», σύμφωνα με το Politico.
Υπενθυμίζεται ότι τα ημερολογιακά γενέθλια της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας γιορτάστηκαν στις αρχές Απριλίου στις Βρυξέλλες, σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών.
Εκτοτε έχουν, ωστόσο, μεσολαβήσει πολλά διεθνώς:
- Η Βρετανία έχει πια μια νέα κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Εργατικό Κιρ Στάρμερ
- Το Ιράν έχει πια έναν νέο πρόεδρο: τον μετριοπαθή/ρεφορμιστή Μασούντ Πεζεσκιάν
- Το ΝΑΤΟ έχει πια έναν νέο γενικό γραμματέα: τον «εργασιομανή γεφυροποιό» Μαρκ Ρούτε από την Ολλανδία που πρόκειται να πάρει επισήμως τη θέση του Νορβηγού Γενς Στόλτενμπεργκ τον ερχόμενο Οκτώβριο
- Η Γαλλία έχει περιέλθει σε έναν νέο κύκλο πολιτικής/κυβερνητικής αστάθειας, με φόντο το φαινομενικώς αδιέξοδο αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών
- Οι ΗΠΑ είδαν τον Τζο Μπάιντεν να απογοητεύει στο προεδρικό ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου απέναντι στον νατο-σκεπτικιστή Ντόναλντ Τραμπ
- Τα νατοϊκά Βαλκάνια συνεχίζουν να κλονίζονται μέσα σε ένα πλαίσιο από εσωτερικές έριδες, βαρίδια αλυτρωτισμού και δυσεπίλυτες εκκρεμότητες
- Και η νατοϊκή Τουρκία του Ρ.Τ. Ερντογάν επιμένει αναθεωρητικά, ενισχύοντας τους δεσμούς της ακόμη και με οργανώσεις όπως είναι η Χαμάς.
Σύμφωνα με όσα σημείωναν προ ημερών ελληνικές διπλωματικές πηγές: «Η φετινή Σύνοδος έχει ιδιαίτερο συμβολισμό, λόγω της 75ης επετείου […] και της επικείμενης επικύρωσης του ορισμού ως νέου γενικού γραμματέα του Μαρκ Ρούτε […] Θα είναι, επίσης, η πρώτη φορά που η Σύνοδος Κορυφής θα διεξαχθεί με 32 Συμμάχους, μετά την ολοκλήρωση της προσχώρησης της Φινλανδίας και της Σουηδίας […] Στην ατζέντα της Συνόδου περιλαμβάνονται η ενίσχυση της συλλογικής αποτροπής και άμυνας και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Στο πλαίσιο αυτό, θα συγκληθεί το Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας με σκοπό την ενίσχυση της νατοϊκής συνδρομής προς την Ουκρανία, καθώς και την εξέταση της ευρωατλαντικής της προοπτικής. Αντικείμενο της ημερήσιας διάταξης της Συνόδου αποτελεί, επίσης, η εμβάθυνση των εταιρικών σχέσεων του ΝΑΤΟ, όπως η συνεργασία με τους εταίρους IP4 (Αυστραλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Νότια Κορέα) της περιοχής του Ινδο-Ειρηνικού, καθώς και με τα κράτη της Νότιας Γειτονίας…»
Δυτικοί αναλυτές, όπως για παράδειγμα ο Γκάρετ Μάρτιν (American University), βλέπουν ως κεντρικά κατά βάση τέσσερα ζητήματα:
1. Την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ
2. Τη συνέχιση της παροχής στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία
3. Την ανάγκη αντιμετώπισης των προκλήσεων που προέρχονται από την Κίνα και την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού
4. Τη διατήρηση της νατοϊκής ενότητας και συνοχής.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον Φρέντερικ Κεμπ, πρόεδρο του Atlantic Council, οι «απειλές» είναι για το ΝΑΤΟ στην παρούσα φάση τρεις και παράλληλες:
- Ο αυξημένος συντονισμός που επιδεικνύουν, ιδιαίτερα στον αμυντικό-βιομηχανικό τομέα, οι μη νατοϊκές απολυταρχίες
- Η αδυναμία επαρκούς συντονισμού μεταξύ των νατοϊκών δημοκρατιών
- Ο διαφορετικός τρόπος με τον οποίο αξιολογούν κάποια (π.χ. η Ουγγαρία) από τα 32 μέλη της Συμμαχίας τη βαρύτητα των εξωτερικών προκλήσεων.
Αναφερόμενος συγκεκριμένα στον Μαρκ Ρούτε, το Politico είχε προ ημερών ξεχωρίσει πέντε προκλήσεις που πρόκειται να βρει μπροστά του, με το καλημέρα, ο επερχόμενος γενικός γραμματέας της Συμμαχίας:
1. Την πιθανή επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο
2. Την πιθανή νέα χειμερινή επίθεση των δυνάμεων του Πούτιν στην Ουκρανία
3. Την ανάγκη να πειστούν οι νατοϊκοί σύμμαχοι να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες
4. Την ανάγκη προσέγγισης των Ανατολικοευρωπαίων που δεν ήθελαν να δουν τον Ρούτε στη θέση του Στόλτενμπεργκ
5. Την ανάγκη αντιμετώπισης των Ευρωπαίων «οπαδών του Πούτιν».
Για τους (Ευρωπαίους, Αμερικανούς και Αραβες) αναλυτές του Middle East Institute από την άλλη πλευρά, τα ζητήματα που προσελκύουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν να κάνουν κυρίως με τη στρατηγική που θα υιοθετήσει το ΝΑΤΟ το προσεχές διάστημα σε Μαύρη Θάλασσα, Μέση Ανατολή και Αφρική (Σαχέλ).
Υπό το φως των τελευταίων εξελίξεων, αναδεικνύονται όμως παράλληλα και τα πρόσωπα τα οποία πρόκειται να βρεθούν στο επίκεντρο της νατοϊκής Συνόδου Κορυφής.
Ο 81χρονος Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν πρόκειται, εκ των πραγμάτων, να βρεθεί στο επίκεντρο της ειδησεογραφίας ως οικοδεσπότης. Αυτή η Σύνοδος θα μπορούσε άλλωστε να λειτουργήσει για αυτόν και ως ευκαιρία (εάν, βέβαια, όλα πάνε καλά), επιτρέποντάς του να αποκαταστήσει μέρος της χαμένης του «λειτουργικότητας» μπροστά από τις κάμερες.
Ο 46χρονος Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ξεχωρίζει –και εκείνος– ως ένα από τα πρόσωπα των ημερών. Θα μπορέσει, άραγε, να διατηρήσει το δικό του «εκτόπισμα» στη διεθνή σκηνή, έπειτα από τις εκλογικές ήττες (ευρωεκλογές, βουλευτικές) που υπέστη πίσω στην έδρα του τις περασμένες εβδομάδες;
Ο 61χρονος Κιρ Στάρμερ πρόκειται, από την Ουάσιγκτον, να κάνει το ντεμπούτο του στη διεθνή σκηνή ως πρωθυπουργός της Βρετανίας. Μαζί του θα έχει και τον νέο υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι.
Για την Ουκρανία, η οποία έχει πια πάρει θέση στο κατώφλι του ΝΑΤΟ, το ενδιαφέρον περιστρέφεται γύρω από τις επαφές που θα έχουν ο ΥΠΕΞ Ντμίτρο Κουλέμπα, ο υπουργός Αμυνας Ρ. Ουμέροφ και ο προεδρικός σύμβουλος Α. Γέρμακ. Σημειώνεται, πάντως ότι το Κίεβο δεν αναμένεται κατά τη Σύνοδο της Ουάσιγκτον να λάβει κάποια επίσημη πρόσκληση ένταξης στη Συμμαχία.
Κατά τα λοιπά, οι επαΐοντες βλέπουν ενδιαφέρον και σε άλλα –λιγότερο αναγνωρίσιμα διεθνώς– πρόσωπα όπως είναι επί παραδείγματι εκείνα: του απερχόμενου προέδρου της Ρουμανίας Κλάους Γιοχάνις (που αναζητεί διεθνή καριέρα), του Γερμανού πρέσβη στο ΝΑΤΟ (και άλλοτε πρέσβη στη Μόσχα) Γκέζα Αντρέας φον Γκέιρ (από τον οποίο περνούν οι επιλογές που κάνει ο καγκελάριος Σολτς στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής) και της Ιταλίδας Μπενεντέτα Μπέρτι η οποία, ως head of Policy Planning στο γραφείο του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, βρίσκεται πίσω από όσα σχεδιάζει η Συμμαχία με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
