Καθώς οι παγκόσμιοι ηγέτες μεταβαίνουν στο Νταβός για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, υπάρχει μία χώρα που, όπως ήταν αναμενόμενο, λάμπει δια της απουσίας της. Οι αξιωματούχοι της Ρωσίας είναι πλέον personae non gratae (δηλ. ανεπιθύμητοι) στην ελβετική πόλη, τη στιγμή που προσωπικότητες από την Ουκρανία όπως η πρώτη κυρία Ολένα Ζελένσκα, απευθύνουν ομιλίες σε κατάμεστες αίθουσες.
Ο συμβολισμός είναι ξεκάθαρος. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από περίπου 11 μήνες είχε ως αποτέλεσμα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και οι σύμμαχοί του να θεωρούνται πλέον «τοξικοί» για την παγκόσμια ελίτ.
Για πολλούς εκτός της Ρωσίας, αυτά τα στοιχεία προκαλούν σύγχυση, δεδομένου ότι η κλίμακα των οικονομικών «πυρών» που δέχθηκε η χώρα από την αρχή της εισβολής ήταν πρωτοφανής.
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν επιβληθεί βαρύτατες κυρώσεις στη Ρωσία καθώς και περιορισμοί στις εμπορικές εξαγωγές με στόχο την απομόνωση της χώρας από την παγκόσμια οικονομία, την αποδυνάμωση της πολεμικής προσπάθειας του Κρεμλίνου αλλά και την τιμωρία των συμμάχων του Πούτιν.
Έχουν λειτουργήσει όμως αυτές οι κυρώσεις;
Πόσο ισχύουν τα στοιχεία του Πούτιν;
Ο Ρώσος πρόεδρος επικαλέστηκε χθες Τρίτη νέα κυβερνητικά στοιχεία που δείχνουν ότι η εικόνα της ρωσικής οικονομίας παραμένει θετική. «Η δυναμική της οικονομίας σήμερα φαίνεται να είναι καλύτερη από ό,τι είχαν προβλέψει πολλοί ειδικοί», δήλωσε ο ίδιος.
Επιπλέον, τόνισε ότι, σύμφωνα με στοιχεία από το υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης, το ΑΕΠ της Ρωσίας είχε μειωθεί μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2022 – αλλά μόλις κατά 2,1%. Σημειώσε μάλιστα ότι «κάποιοι από τους ειδικούς μας, για να μην αναφέρω τους ξένους ειδικούς, προέβλεψαν μείωση κατά 10, 15 ή ακόμα και 20%».
«Οι αρχικοί υπολογισμοί έδειχναν ότι η ρωσική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 2,5% καθ’ όλη τη διάρκεια του περασμένου έτους», σημείωσε ο Πούτιν, «[Ποσοστό] σημαντικά καλύτερο συγκριτικά με τη μείωση κατά 33% της ουκρανικής οικονομίας πέρυσι. Στόχος μας είναι να στηρίξουμε και να σταθεροποιήσουμε αυτή τη θετική τάση», πρόσθεσε.
Για πολλούς εκτός της Ρωσίας, αυτά τα στοιχεία προκαλούν σύγχυση, δεδομένου ότι η κλίμακα των οικονομικών «πυρών» που δέχθηκε η χώρα από την αρχή της εισβολής ήταν πρωτοφανής.
Τα ρωσικά στοιχεία, όμως, δείχνουν πράγματι ότι ο αντίκτυπος των κυρώσεων αυτών ήταν λιγότερο σοβαρός από το αναμενόμενο. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι ο Πούτιν δεν βρίσκεται στο Νταβός, η Ρωσία εξακολουθεί να μην είναι εντελώς αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο.
Είναι, φυσικά, πιθανόν τα ρωσικά στοιχεία να μην είναι πλήρως αξιόπιστα. Αλλά πολλοί άνθρωποι που ζουν στη Ρωσία ή την έχουν επισκεφθεί, αναφέρουν ότι η ζωή συνεχίζεται κανονικά στη χώρα.
«Εάν αυτή είναι μια κρίση για τη Ρωσία – που όντως είναι – δεν έχει καμία σχέση με εκείνη στις αρχές της δεκαετίας του ‘90», δήλωσε στην ιστοσελίδα «The Conversation» ο Αλεξάντερ Τίτοφ, Ρώσος μετανάστης και λέκτορας στο Queen’s University του Μπέλφαστ, ο οποίος γύρισε πρόσφατα στη χώρα του.
«Υπήρχε αναστάτωση», είπε ο Τίτοφ, «αλλά ήταν ήπια ακόμα και συγκριτικά με εκείνη που υπήρξε στις αρχές της πανδημίας».
Απέτυχαν τελικά οι κυρώσεις;
Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, δημιουργείται το ερώτημα εάν τελικά οι κυρώσεις απέτυχαν. Η σύντομη απάντηση είναι «όχι», αλλά δεν καλύπτει όλες τις πτυχές του περίπλοκου αυτού ζητήματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δυτικές κυρώσεις και οι περιορισμοί των εξαγωγών δεν έχουν ως βασικό στόχο να μην υπάρχουν φιάλες Johnnie Walker στα ράφια των ρωσικών σούπερ μάρκετ, αλλά είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να επιβραδύνουν την πολεμική προσπάθεια της Μόσχας στην Ουκρανία.
Είναι επίσης γεγονός ότι ο αντίκτυπος των κυρώσεων αμβλύνθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις ενεργειακές εξαγωγές της Ρωσίας, οι οποίες παραμένουν τεράστιες. Αλλά καθώς ο Πούτιν προσπάθησε να εργαλειοποιήσει τις εξαγωγές αυτές ώστε να ασκήσει πιέσεις στην Ευρώπη, η δύναμή τους έχει περιοριστεί. Επιπλέον, ένα νέο πλαφόν στις τιμές ενέργειας, το οποίο θα τεθεί σύντομα σε ισχύ, θα έχει ως στόχο να πλήξει ακόμα περαιτέρω τις ρωσικές εξαγωγές.
«Η Ρωσία εξακολουθεί να είναι ενεργειακή δύναμη αλλά ο ρόλος της έχει αλλάξει δραματικά», δήλωσε στη Wall Street Journal ο Βλαντιμίρ Μίλοφ , πρώην υφυπουργός Ενέργειας της Ρωσίας, ο οποίος ζει πλέον στο εξωτερικό. «Η Ρωσία θα έχει μικρότερο μερίδιο στην αγορά σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο και το αέριο και θα έχει μικρότερο κέρδος, ενώ έχει χάσει και ένα μέρος της γεωπολιτικής της επιρροής».
Αυτό σημαίνει μικρότερα έσοδα για το ρωσικό κράτος από εδώ και πέρα, τη στιγμή μάλιστα που οι δαπάνες αυξάνονται λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Η Μόσχα κατέγραψε έλλειμα περίπου 47,3 δισ. δολαρίων στον προϋπολογισμό της το 2022, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία – ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 2,3% του ΑΕΠ, σε ένα από τα χειρότερα οικονομικά έτη στην ιστορία της χώρας.
Το έλλειμα αυτό είναι μεν μικρότερο από τον Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά η Ρωσία δεν διαθέτει ένα «παγκόσμιο» νόμισμα όπως το δολάριο, ώστε να μπορεί να τυπώσει νέα χρήματα χωρίς συνέπειες. Όπως έχει φανεί και από τις ρωσικές κυρώσεις σε Αμερικανούς πολίτες, η χώρα δεν έχει μεγάλη επιρροή στη διεθνή οικονομία, παρά μόνο στον τομέα της Ενέργειας, μια ισχύς, που όπως προαναφέρθηκε, μειώνεται συνεχώς.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, τα πράγματα δεν δείχνουν τόσο ρόδινα για τη ρωσική οικονομία. Ο Πούτιν έχει δίκιο ότι το 2022 η εικόνα ήταν καλύτερη από το αναμενόμενο, αλλά κάνει λάθος εάν νομίζει ότι η «θετική» αυτή τάση μπορεί να διατηρηθεί και κατά το τρέχον έτος.
Είναι πολύ πιθανό οι κυρώσεις να έχουν σοβαρότερες συνέπειες στο μέλλον και να μειωθούν περαιτέρω τα έσοδα από το πετρέλαιο και το αέριο. Επιπλέον, είναι πιθανό να γίνει ακόμη βαθύτερο το έλλειμα και οι πόροι στο πεδίο της μάχης να περιοριστούν επικίνδυνα.
Το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό θα εξαρτηθεί από την επιμονή της δύσης, όπου παράγοντες όπως η χαλαρή επιβολή των κυρώσεων ή και η σκόπιμη παράκαμψή τους, ευνόησαν σημαντικά τη Ρωσία το 2022.
Πηγή: Washington Post
