Αντώνης Αντζολέτος
«Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος; Oταν θα λιώσουν οι πάγοι στα πάρκα». Με δεδομένο πως η θερμοκρασία στη Μόσχα κινείται κοντά στους μηδέν βαθμούς Κελσίου και ο Απρίλιος πλησιάζει, ένας αισιόδοξος Ρώσος κατά την 20ή ημέρα του πολέμου κάνει τη δική του ευχή.
Τρώγοντας μια κατακόκκινη μπορς στο εστιατόριο ξενοδοχείου, δεν έχει πολλή όρεξη για κουβέντα. Παραμένει σκεπτικός. «Η ειρήνη και η αρμονία είναι μεγάλος θησαυρός», λένε στη Ρωσία και ο ηλικιωμένος λιγομίλητος Μοσχοβίτης ανήκει σε αυτούς που πίστευαν πως ο πόλεμος δεν θα ξαναγυρίσει στην Ευρώπη.
Στη Μόσχα είχα ξαναβρεθεί το 2015 και το 2018. Επτά ημέρες είναι αρκετές για να καταλάβει κανείς πως οι ρυθμοί της ζωής είναι διαφορετικοί. Οσο και αν η καθημερινότητα δεν έχει αλλάξει και ο κόσμος συνεχίζει να κατακλύζει τους δρόμους και το μετρό. Πανάκριβα αυτοκίνητα εξακολουθούν να συνωστίζονται στα πάρκινγκ και στους δρόμους του κέντρου. Οι οδηγοί ευγενικοί, δίνουν προτεραιότητα στους πεζούς.
Τα καφέ-φούρνοι έχουν μίνι ουρές στο ξεκίνημα της ημέρας και οι millennials δεν έχουν σταματήσει να γλεντάνε τα βράδια στη Rozhdestvenka και σε άλλα μπαράκια της πόλης. Αλλωστε, αυτά τα παιδιά έχουν γνωρίσει την πατρίδα τους μόνο μέσα από τα μάτια του Πούτιν. Ο πρώτος πανικός από τις κυρώσεις στην κεντρική τράπεζα και στα συναλλαγματικά της διαθέσιμα, που έφερε τον κόσμο μπροστά από τα ΑΤΜ, έχει ξεπεραστεί.
Στο GUM, το διασημότερο εμπορικό κέντρο της πόλης, οι ακριβές βιτρίνες εξακολουθούν να λάμπουν. Louis Vuitton, Burberry, Chanel, Prada, Moncler, Dior κ.ά. μαγνητίζουν το βλέμμα. Illussion στην Κόκκινη Πλατεία. Χρειάζεται τρίτη και τέταρτη ματιά για να καταλάβεις ότι από τα luxury brands που κοιτούν τους τοίχους του Κρεμλίνου έχει μείνει μόνο το περιτύλιγμα. Πελάτες μέσα δεν υπάρχουν, ούτε καν υπάλληλοι. Μετά μια ώρα το αίνιγμα λύθηκε.
Πολλές από τις φίρμες βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής μέχρι τα τέλη Μαΐου. Ελπίζοντας πως τότε όλα θα έχουν τελειώσει. Ο πόλεμος ή μάλλον η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία» τους οδήγησε στο κλείσιμο. Μέχρι τότε, συμφώνησαν με τη διοίκηση του GUM η εικόνα τους να μην αλλοιωθεί, τα μαγαζιά να μοιάζουν ανοιχτά, ενώ στις υποχρεώσεις τους παραμένει η πληρωμή του ενοικίου και η καταβολή των μισθών του προσωπικού. Στα υπερπολυτελή καταστήματα η χαμηλότερη αμοιβή υπολογίζεται περίπου στα 1.000 ευρώ, που μαζί με μπόνους μπορεί να ξεπεράσει τα 1.500 τον μήνα. Για έναν νέο σερβιτόρο η πρώτη αμοιβή είναι 600 ευρώ.
Τις τρεις πρώτες ημέρες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία δεν ήταν λίγοι αυτοί που επένδυσαν στα μέταλλα. Το ρούβλι χάνει την αξία του, τα κοσμήματα όχι. Ελληνας ομογενής βρέθηκε μπροστά σε Ρώσο που μέσα σε 10 λεπτά έφτασε τον λογαριασμό στα 36.000 ευρώ φεύγοντας με τρία ρολόγια.
Οι ανατιμήσεις
Η καθημερινότητα στη ρωσική πρωτεύουσα από τη μέρα της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία».
Η ζωή έχει ακριβύνει αρκετά στη Μόσχα, όχι όμως σε σημείο που να μην αντέχεται. Το ελβετικό τυρί, για παράδειγμα, επειδή είναι εισαγόμενο, έχει σχεδόν τριπλασιάσει την τιμή του. Ομως δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Τέσσερα μεσαία κομμάτια πίτσας κοστίζουν περίπου 350 ρούβλια. Δηλαδή λίγο πάνω από 3 ευρώ. Σαφώς φθηνότερα από την Ελλάδα. Απλώς πλέον σχεδόν όλα έχουν τσιμπήσει προς τα πάνω κατά περίπου 20%. Ολα εκτός από τη βενζίνη.
Στη διαδρομή προς το αεροδρόμιο η τιμή στα πρατήρια κυμαινόταν από 48 έως 53 ρούβλια (10 ρούβλια το κόστος και 40 περίπου οι φόροι). Δηλαδή περίπου 0,5 ευρώ. Παραγωγός χώρα η Ρωσία και αυτή είναι η μεγάλη δύναμή της και το χαρτί που έχει στα χέρια του ο Βλαντιμίρ Πούτιν – μαζί με το φυσικό αέριο. Το ρεζερβουάρ γεμίζει με 30 ευρώ και η μετακίνηση εξακολουθεί να είναι φθηνή. Από το κέντρο στο αεροδρόμιο Sheremetyevo με οικονομικό –όχι business– ταξί πληρώνεις περίπου 900 ρούβλια (για απόδειξη ούτε κουβέντα).
Το ξενοδοχείο με δικό του όχημα για τον ίδιο προορισμό κοστολογεί 4.000 ρούβλια. Ο οδηγός που με πήγε στην πόλη από το Vnukovo ζήτησε εξαρχής αμοιβή μέχρι το κέντρο 2.500 ρούβλια. Δεν μιλάμε για τον ορισμό της ελεύθερης αγοράς στη μετασοβιετική Ρωσία, αλλά για την επιτομή της ασυδοσίας. Αυτά βέβαια συνέβαιναν πάντα, απλώς η σημερινή αβεβαιότητα επιβάλλει την αναζήτηση του εύκολου κέρδους. Το Ιντερνετ παραμένει φθηνό και με περίπου 20 ευρώ είναι απεριόριστο στο συμβόλαιο. Το τεράστιο απόθεμα στην κεντρική τράπεζα, παρά το «πάγωμα», εξακολουθεί να είναι σημαντικό. Για την αποτελεσματικότητα της διοικήτριας, Ελβίρα Ναμπιουλίνα, μιλούν πολλοί στη Μόσχα. Η αύξηση των επιτοκίων στο 20% θεωρήθηκε αναγκαία προκειμένου να στηριχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η εικόνα της Κόκκινης Πλατείας την Κυριακή είναι πολύ διαφορετική σε σχέση με τις καθημερινές. Στις 13 του μήνα, καμιά 30αριά άτομα –προφανώς διαδηλωτές– παρέμειναν ακινητοποιημένοι και απομονωμένοι. Αστυνομικοί έλεγχαν τον χώρο. Το κέντρο έμοιαζε απλησίαστο και σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Η ασφάλεια, πέρα από την αστυνομία, έχει περάσει στα χέρια και της εθνοφρουράς. Με μπλε-γκρι στολές παραλλαγής φέρουν εξαιρετικά βαρύ οπλισμό.
Κάποιοι με κουκούλα στο πρόσωπο. Οι διαδηλώσεις στη Ρωσία από ακτιβιστές της αντιπολίτευσης συνεχίζονται και όσοι συμμετέχουν είναι οι «τολμηροί» της χώρας, όπως χαρακτηρίζονται. Τις πρώτες ημέρες του πολέμου έξω από την ουκρανική πρεσβεία ήταν αρκετοί όσοι πήγαιναν για να αφήσουν λίγα λουλούδια. «Τα άνθη εξαφανίζονταν μετά από λίγο», μου έλεγαν. Ολοι στη Ρωσία ξέρουν πως οι δεσμοί των δύο χωρών είναι πολύ ισχυροί. Χιλιάδες ζευγάρια από τους δυο λαούς δεν πιστεύουν αυτό που συμβαίνει και προσπαθούν να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα. Αποφεύγουν να μιλούν για τον πόλεμο, όσο και αν μέσα τους βασανίζονται.
Το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων έχει ανέβει, αν και οι ίδιοι είναι ολιγαρκείς. Δάνεια δίνονται εύκολα και καινούργια σπίτια χτίζονται συνεχώς. Καλά γνωρίζοντες τα πολιτικά πράγματα στη χώρα υποστηρίζουν πως η δημοτικότητα του Πούτιν μετά την 24η Φεβρουαρίου ανέβηκε στα επίπεδα του 70% αυξάνοντας τη δυναμική του κατά σχεδόν 20 μονάδες. Η πλειοψηφία του λαού είναι μαζί του καταδικάζοντας την ύπαρξη ουκρανικών εθνικιστικών ταγμάτων, που εδώ και οκτώ χρόνια φέρεται να διαπράττουν ακρότητες στο Ντονμπάς. Τα ρωσικά μέσα μεταδίδουν τις εξελίξεις από το μέτωπα του πολέμου.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ
Διαφωνούντες με βαθιά πολιτική σκέψη περίμεναν, όπως μου εκμυστηρεύονταν, από τον Σεργκέι Λαβρόφ, έναν κορυφαίο διπλωμάτη, να παραιτηθεί αρνούμενος να συμμετάσχει. Πιστεύουν άλλωστε πως δεν ήταν στον στενό κύκλο του Πούτιν, που ήξερε τι θα συμβεί. Η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 αποκατέστησε ένα μέρος της «τιμής της Ρωσίας». Με την εισβολή στην Ουκρανία δείχνει πως δεν φοβάται ούτε την απομόνωση και ψάχνει τον ηγεμονικό ρόλο που έχασε το 1991. Η ελληνική ομογένεια στη Ρωσία, πάντως, δεν απογοητεύεται και δεν συζητά το ενδεχόμενο να φύγει από τη χώρα.
Τους τελευταίους μήνες τα πράγματα είχαν πάρει τον δρόμο τους. Ακόμη και το δικό του Ιντερνετ, που μπαίνει σιγά σιγά σε λειτουργία στη χώρα, μαρτυρεί πως το πλάνο προϋπήρχε. Στη Γιάλτα, οι «big three» το 1945 χώρισαν τον κόσμο. Αν ο Πούτιν επιθυμεί να πετύχει κάτι ανάλογο με τον Μπάιντεν και τον Σι Τζινπίνγκ, ώστε η «Ρωσική Ενωση» να γίνει πραγματικότητα, είναι κάτι που κανείς δεν το ξέρει. Είναι εξάλλου κλειστό βιβλίο.
