Ψηφίζουν οι μετανάστες αντιμεταναστευτικά κόμματα;

Γιώργος Σκαφιδάς

Ψηφίζουν οι μετανάστες αντιμεταναστευτικά κόμματα; Το ερώτημα ηχεί αντιφατικό μεν, αλλά αποτυπώνει μια – ευρωπαϊκή – πραγματικότητα. «Όχι μόνο τα ψηφίζουν αλλά και τα εκπροσωπούν ως υποψήφιοι, διεκδικώντας ψήφους για λογαριασμό τους», θα μπορούσε να απαντήσει κανείς με το βλέμμα στραμμένο στις πρόσφατες εξελίξεις. Τα παραδείγματα, άλλωστε, ουκ ολίγα.

Τον περασμένο Νοέμβριο, μια 46χρονη πρόσφυγας από την Τουρκία, η Ντιλάν Γεσιλγκιόζ, διεκδίκησε την ψήφο των Ολλανδών με την υπόσχεση να περιορίσει τη μετανάστευση, ως υποψήφια του κεντροδεξιού Λαϊκού Κόμματος για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD). Νοτιότερα, στη Γαλλία, ο Ζορντάν Μπαρντελά, ηγέτης από το 2022 του λεπενικού Εθνικού Συναγερμού (RN), έχει καταγωγή από την Ιταλία και την Αλγερία. Στη Γερμανία ένας Έλληνας, ο Ρόμπερτ Λάμπρου, έκανε εκστρατεία υπέρ του Grexit από τις επάλξεις του αντιμεταναστευτικού AfD. Ενώ πίσω στην Ελλάδα, Αλβανοί δεύτερης γενιάς είχαν βρεθεί τα περασμένα χρόνια να στηρίζουν την Χρυσή Αυγή.

Es geht nicht länger um Straftaten, Recht und Ordnung. Es geht um die eine zentrale Frage: Kann der Staat diese rechtsfreien Räume noch zurückerobern oder ist es längst zu spät? #clankriminalität #essen #Massenschlägerei #Rechtsstaat #gewalt #Sicherheit #ruhrgebiet #clan pic.twitter.com/5XTo2zqMLw

— Enxhi Seli-Zacharias (@EnxhiSeli) June 27, 2022

Η περίπτωση της Γερμανίας

Στη Γερμανία ειδικότερα, υπάρχουν πια περίπου 8 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι με μεταναστευτικό υπόβαθρο-Migrationshintergrund (άνθρωποι δηλαδή που δεν είχαν τη γερμανική υπηκοότητα όταν γεννήθηκαν ή που έχουν τουλάχιστον έναν γονέα μετανάστη), πλήθος που αντιστοιχεί στο 14% επί του συνόλου των εκλογέων. Μεταξύ αυτών, βρίσκει κανείς πολλούς πολίτες τουρκικής, αλβανικής αλλά και ρωσικής καταγωγής.

«Παραδοσιακά», οι Τούρκοι της Γερμανίας, για παράδειγμα, ψήφιζαν στην πλειονότητά τους το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, ήδη από το 2013 αλλά κυρίως από το 2018 και έπειτα, εκείνοι έδειξαν να μετακινούνται προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος (σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε έρευνες όπως η «Political Participation and Party Preferences among Immigrants of Turkish Origin in Germany» των Χατζί Χαλίλ Ουσλουτζάν και Μαρτίνα Ζάουερ).

Η ακροδεξιά πτέρυγα της τουρκικής διασποράς είχε άλλωστε παλαιόθεν, ήδη από τη δεκαετία του 1970, αναπτύξει δεσμούς με την σκληρή γερμανική δεξιά του Χριστιανοκοινωνιστή Φραντς Γιόζεφ Στράους, με συγκολλητική ουσία τον ψυχροπολεμικό αντικομμουνισμό και με τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων, Αλπαρσλάν Τουρκές, να παρουσιάζεται τότε ως συνομιλητής του Στράους, όπως σημείωνε η γερμανική Zeit σε παλαιότερο άρθρο του 2018 («Türkischer Extremismus: Merkels Handschlag mit dem Grauen Wolf»).

Εν έτει 2024 πια, πολιτικές δυνάμεις όπως η αντιμεταναστευτική παράταξη της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» (AfD), αναζητούν στις τάξεις των μεταναστών όχι μόνο «εχθρούς» ή αποδιοπομπαίους τράγους αλλά και… δυνητικούς ψηφοφόρους/υποστηρικτές. Όπως προαναφέρθηκε άλλωστε, περίπου το 14% των Γερμανών εκλογέων έχει μεταναστευτικό υπόβαθρο και αυτό το 14% είναι πολύ μεγάλο ως ποσοστό για να απαξιωθεί ως εκλογικά «αδιάφορο».

Η 30χρονη Αλβανίδα του AfD με το αντιμεταναστευτικό μένος

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Πολ Χόκενος γράφει στο περιοδικό Foreign Policy για τις περιπτώσεις πολιτικών του AfD, όπως είναι για παράδειγμα η 30χρονη Έντζι Ζέλι Τσαχαρίας.

Aν και γεννημένη στην Αλβανία, η εν λόγω 30χρονη πολιτεύεται με ξενοφοβικές/αντιμεταναστευτικές διαθέσεις, ως βουλεύτρια του AfD στην κρατιδιακή βουλή της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας. Η ίδια ωστόσο δεν γεννήθηκε στη Γερμανία, αλλά μετακόμισε εκεί με την οικογένειά της σε ηλικία έξι ετών στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Πλέον, περίπου 25 χρόνια μετά, πνέει μένεα κατά των μεταναστών από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή που «κλέβουν, βιάζουν» και «δεν ομιλούν καλά τα γερμανικά», ενώ εκείνη αποκηρύσσει παράλληλα ως «εξαντληθείσα» και τη γερμανική «κουλτούρα φιλοξενίας» («Willkommenskultur») που «έχει αγγίξει τα όριά της».

Τα ερείσματα

Η αντιμεταναστευτική ρητορική μιας μετανάστριας πολιτικού προφανώς έχει ερείσματα μεταξύ των ιδίων των μεταναστών στη Γερμανία, διαφορετικά δεν θα είχε λόγο ύπαρξης.

Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες είναι οι ίδιοι «βαθιά συντηρητικοί», όπως εξηγεί η τουρκικής καταγωγής Γερμανίδα Σανέμ Κλεφ μιλώντας στο περιοδικό Foreign Policy, γεγονός το οποίο τους τοποθετεί όμως πιο κοντά σε κόμματα τα οποία παρουσιάζονται ως «υπερασπιστές των παραδοσιακών αξιών» όπως είναι εκείνα της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς.

Η καλούμενη «woke» ατζέντα, οι ακτιβισμοί της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, οι τάσεις αποδόμησης των παλαιών ρόλων, ακόμη και η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή στον βωμό της οποίας θα πρέπει -σύμφωνα με τους υπερμάχους της πράσινης ατζέντας- να θυσιαστούν άλλα παλαιότερα κεκτημένα, αποτελούν πια «ανάθεμα» στα μάτια μερίδας υπερσυντηρητικών ψηφοφόρων ανεξάρτητα από το εάν εκείνοι έχουν γεννηθεί στη Γερμανία ή όχι.

Από εκεί και πέρα βέβαια, υπάρχουν και άλλες καθαρά οικονομικές ανησυχίες, καθώς δεν είναι λίγοι οι -ανήκοντες στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα- μετανάστες που θεωρούν, είτε το παραδέχονται ανοιχτά είτε όχι, ότι θα μπορούσαν να «απειληθούν», χάνοντας τις δουλειές τους, από άλλους νεοεισερχόμενους μετανάστες ή πρόσφυγες. «Οι νεοφερμένοι τους ανταγωνίζονται στην αγορά εργασίας αλλά και στην αγορά κατοικίας», γράφει χαρακτηριστικά ο Πολ Χόκενος.

Οι παλαιές γενιές των μεταναστών παρουσιάζονται, παράλληλα, να βλέπουν με έναν βαθμό καχυποψίας ή ακόμη και (συγκεκαλλυμένα ζηλόφθονης) ενόχλησης, εκτός των άλλων, και κάποιες από τις «προνομιακές κοινωνικές παροχές» που προσφέρονται πια στους νεοεισερχόμενους, ανακαλώντας στη μνήμη και κάνοντας συγκρίσεις με το δικό τους παρελθόν που ήταν «πολύ πιο δύσκολο» όταν πρωτοήρθαν στη Γερμανία.

Ήδη από το 2015

Όλα αυτά, βέβαια, δεν είναι ακριβώς νέα. «Οι μετανάστες θέλουν λιγότερους πρόσφυγες στη Γερμανία», έγραφε η Welt am Sonntag τον… Νοέμβριο του 2015, στο απόγειο τότε της ευρωπαϊκής προσφυγικής κρίσης, επικαλούμενη τα στοιχεία δημοσκόπησης. Σύμφωνα με εκείνη τη σφυγμομέτρηση (της YouGov για το κυριακάτικο φύλλο της Welt), το 40% των ενσωματωμένων μεταναστών ήθελε να περιοριστεί ο αριθμός των προσφύγων που εισέρχονταν στη χώρα.

Σχεδόν δέκα χρόνια μετά, υπάρχουν πια «ξένοι» που δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν AfD, εκφράζοντας έτσι την απογοήτευσή τους απέναντι στην πολιτική ασύλου που έχει υιοθετήσει η γερμανική ομοσπονδιακή ηγεσία, όπως σημειώνει σε άρθρο του το περιοδικό Focus («Migranten bekennen: “Wir wählen AfD!” – aus Frust über Asylpolitik»).

Όσο για το ίδιο το AfD, εκείνο χωρίζει πια τους μετανάστες σε «παλαιούς» και «νέους», «νόμιμους» και «παράνομούς», «καλούς» και «κακούς», Γερμανόφωνους και μη, σε μια προσπάθεια να αντλήσει ψήφους από όλες τις δεξαμενές των δυσαρεστημένων, είτε εκείνοι είναι βέροι Γερμανοί είτε όχι…

Σύμφωνα με τους επικριτές του, το AfD καιροσκοπεί στις πλάτες ομάδων του πληθυσμού που τα βγάζουν πέρα δύσκολα.

Σύμφωνα με μια άλλη ανάγνωση ωστόσο, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» έρχεται απλώς να καλύψει τα κενά που αφήνει ο γερμανικός δικομματισμός, απευθυνόμενη σε όσους έχουν «ξεχαστεί» από τα μεγάλα κόμματα.