Πέτρος Παπακωνσταντίνου
Στην προεκλογική περίοδο, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε υποσχεθεί ότι, αν νικούσε στις εκλογές, θα τελείωνε τον πόλεμο στην Ουκρανία «μέσα σε μία ημέρα». Λίγο αργότερα, επιμήκυνε σε κάπως λογικότερα όρια τον χρονικό του ορίζοντα, λέγοντας ότι θα πετύχαινε την ειρήνευση προτού ακόμη αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα, στις 20 Ιανουαρίου. Λιγότερο από μία εβδομάδα μετά τη νίκη Τραμπ, οι πρώτες βολιδοσκοπήσεις ανάμεσα στον εκλεγμένο πρόεδρο και στον Βλαντιμίρ Πούτιν για το Ουκρανικό ενόψει της πολύ δύσκολης διαπραγμάτευσης φαίνεται ότι έχουν ήδη αρχίσει.
Σε συνέντευξή του στο BBC, ο σύμβουλος στρατηγικής του Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, Μπράιαν Λάνζα, κάλεσε τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να εκπονήσει ένα «ρεαλιστικό σχέδιο για την ειρήνη», τονίζοντας ότι αν επιμείνει να ανακτήσει την Κριμαία, θα δείξει ότι δεν ενδιαφέρεται σοβαρά για την παύση των εχθροπραξιών. Αφησε μάλιστα να εννοηθεί πως αν η Ουκρανία επιμείνει να έχει στόχο την ανάκτηση όλων των χαμένων εδαφών της, θα πρέπει να είναι έτοιμη να συνεχίσει τον πόλεμο χωρίς τις ΗΠΑ. Από το επιτελείο Τραμπ διευκρινίστηκε ότι ο Λάνζα μιλούσε για λογαριασμό του, αλλά όλοι κατάλαβαν ότι το μήνυμα είχε σταλεί στο Κίεβο από το Μαρ-α-Λάγκο.
Ακολούθησε κυριακάτικο δημοσίευμα της Washington Post, κατά το οποίο Πούτιν και Τραμπ επικοινώνησαν τηλεφωνικά την περασμένη Πέμπτη όπου, πλην των συγχαρητηρίων του Ρώσου προέδρου, είχαν μια πρώτη σύντομη συζήτηση για το Ουκρανικό. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, που επικαλούνταν πέντε μη κατονομαζόμενες πηγές, ο Αμερικανός πρόεδρος εν αναμονή κάλεσε τον συνομιλητή του να μην κλιμακώσει τον πόλεμο, υπενθυμίζοντάς του την ισχυρή στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Το δημοσίευμα της Washington Post επιβεβαιώθηκε από το πρακτορείο Reuters, αλλά διαψεύστηκε χθες από το Κρεμλίνο. Ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου, Ντμίτρι Πεσκόφ, το χαρακτήρισε «παντελώς αναληθές», προσθέτοντας ότι «αποτελεί το πιο χτυπητό παράδειγμα για την ποιότητα των πληροφοριών που μεταδίδουν ακόμη και σχετικώς ευυπόληπτα μέσα».
Είτε υπήρξε η θρυλούμενη επικοινωνία είτε όχι, το Κρεμλίνο δεν είχε άλλη επιλογή από το να διαψεύσει το δημοσίευμα για να μην υπονομεύσει εξαρχής τις σχέσεις με τον Τραμπ, αφού αν επιβεβαίωνε την υποτιθέμενη προειδοποίησή του περί των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη, θα ήταν υποχρεωμένο να δώσει μια αιχμηρή απάντηση. Γεγονός είναι ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, στη μακροσκελή ομιλία του και στις ερωταπαντήσεις που ακολούθησαν στο Σότσι, την περασμένη Πέμπτη, όπου είχαμε την τύχη να παρευρεθούμε (συνολικής διάρκειας τεσσάρων ωρών και ενός τετάρτου), έσπευσε να βολιδοσκοπήσει τον Ντόναλντ Τραμπ, θέτοντας τους όρους του για την ειρήνευση στην Ουκρανία.
Ο Ρώσος πρόεδρος ξεκαθάρισε ότι δεν ενδιαφέρεται για πρόσκαιρη εκεχειρία, που θα έδινε τη δυνατότητα στον ουκρανικό στρατό να ανασυνταχθεί και να εξοπλιστεί, αλλά για μόνιμη ειρήνευση, ξεκαθαρίζοντας ότι «η πρωταρχική προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ουκρανική ουδετερότητα», δηλαδή η μη ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ. Μια συμφωνία ειρήνης θα πρέπει να κινείται χονδρικά στο πλαίσιο του κοινού ανακοινωθέντος που οι δύο εμπόλεμες πλευρές ήταν έτοιμες να υπογράψουν τον Μάιο του 2022, στις διαπραγματεύσεις της Κωνσταντινούπολης, αλλά την τελευταία στιγμή ναρκοθετήθηκαν από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπό την πίεση του Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, πάντα κατά τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Στο κρίσιμο θέμα του εδαφικού, ο Ρώσος πρόεδρος δεν αναίρεσε την πάγια θέση του, ότι δηλαδή οι τέσσερις ουκρανικές περιοχές (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα) θα προσαρτηθούν στο σύνολό τους από τη Ρωσία, ωστόσο, η διατύπωσή του ήταν κάπως πιο ελαστική. Ανέφερε ότι «η μεθοριακή γραμμή θα πρέπει να χαραχτεί με βάση την κυρίαρχη απόφαση των κατοίκων του Ντονμπάς και της Νοβοροσίγια, οι οποίοι εντάχθηκαν στη Ρωσία ύστερα από δημοψήφισμα» και προσέθεσε ότι «όλα θα εξαρτηθούν από τη δυναμική των εξελίξεων». Αρκετοί από όσους συμμετείχαμε στη διάσκεψη της Λέσχης Βαλντάι, στο Σότσι, μείναμε με την εντύπωση ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν άφηνε ανοιχτό το παράθυρο για μια διαπραγμάτευση στο εδαφικό, που θα μπορούσε να επικυρωθεί με ένα νέο δημοψήφισμα υπό κοινώς συμφωνημένες συνθήκες.
Ρώσοι αξιωματούχοι που μας μίλησαν υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας εξέφραζαν κάποιες ελπίδες για τον τερματισμό του πολέμου και το χαμήλωμα των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας επί προεδρίας Τραμπ, κρατώντας ωστόσο ισχυρές επιφυλάξεις. Μας υπενθύμιζαν σχετικά ότι στην πρώτη θητεία του ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος έδωσε στην Ουκρανία πυραύλους Javelin, κάτι που δεν είχε πράξει ο Μπαράκ Ομπάμα και ότι όχι μόνο δεν ήρε τις κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά προσέθεσε και άλλες. Ολοι τους επέμεναν πως ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας «κατεξοχήν απρόβλεπτος πολιτικός», κάτι που δυσκολεύει τις προσπάθειες οποιουδήποτε συμβιβασμού.
Εκατέρωθεν εχθροπραξίες
Με την ατμόσφαιρα να παραμένει θολή, οι εχθροπραξίες στην Ουκρανία συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Την Κυριακή, οι Ουκρανοί εξαπέλυσαν μία από τις μεγαλύτερες επιθέσεις drones σε αρκετές περιοχές της Ρωσίας, τραυματίζοντας δύο αμάχους, ενώ χθες οι Ρώσοι απάντησαν με ανάλογες επιθέσεις στο Μικολάγεφ και στη Ζαπορίζια, όπου σκοτώθηκαν έξι άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 30. Από μέρα σε μέρα, οι Ουκρανοί περιμένουν μεγάλη αντεπίθεση των Ρώσων στο Κουρσκ για την απώθηση των ουκρανικών στρατευμάτων που εισέβαλαν στο ρωσικό έδαφος στις αρχές Αυγούστου. Σε αυτήν αναμένεται να πάρουν μέρος και τα στρατεύματα της Βόρειας Κορέας (οι Αμερικανοί τα υπολογίζουν σε 11.000), την κινητοποίηση των οποίων μας επιβεβαίωσε ο Σεργκέι Καραβάνοφ, ειδικός σε θέματα διεθνούς πολιτικής και πρώην σύμβουλος των Μπόρις Γέλτσιν και Βλαντιμίρ Πούτιν.
