Kathimerini.gr
Τάσος Ντάφλος
Κατά το πρόσφατο διάγγελμά του, ο Βλαντιμίρ Πούτιν άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να προβεί στη χρήση πυρηνικών όπλων προκειμένου να υπερασπιστεί τη χώρα του, ενώ πρόσφατες πληροφορίες αποκαλύπτουν ότι οι ΗΠΑ στέλνουν εδώ και μήνες «ιδιωτικές» προειδοποιήσεις στη Μόσχα περί «σοβαρών συνεπειών» εάν ο Ρώσος πρόεδρος προβεί σε μια τέτοια ενέργεια.
Υπενθυμίζεται ότι, στο διάγγελμά του, ο Πούτιν κήρυξε μερική επιστράτευση και τόνισε ότι εάν απειληθεί η εδαφική ακεραιότητα της Ρωσίας, το Κρεμλίνο «θα προβεί σίγουρα σε χρήση όλων των μέσων που έχει στη διάθεσή του ώστε να προστατεύσει τη Ρωσία και τον λαό της», επισημαίνοντας ότι η προειδοποιήσεις του δεν ήταν απλώς μια «μπλόφα».
Από την πλευρά του, ο προκάτοχός του Πούτιν στη ρωσική προεδρία και νυν αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντιμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε την Πέμπτη ότι «οποιοδήποτε όπλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των εδαφών που έχει προσαρτήσει, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών πυρηνικών όπλων».
Ωστόσο, ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ δήλωσε την Παρασκευή ότι η Μόσχα δεν απειλεί κανέναν με πυρηνικά όπλα και ότι η ανοιχτή αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ δεν είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας.
Ταυτόχρονα, ο πρεσβευτής της Ρωσίας στις ΗΠΑ δήλωσε ότι, παρά όλες τις δυσκολίες, θέλει να πιστεύει ότι Μόσχα και Ουάσινγκτον δεν βρίσκονται στο χείλος «της αβύσσου ενός πυρηνικού πολέμου».
Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος της Δύση απέναντι σε αυτές τις νέες εξελίξεις και σε ποιον βαθμό θα πρέπει να ανησυχεί ο πλανήτης για μια πυρηνική επίθεση, δεδομένου ότι ο Ρώσος πρόεδρος αντιμετωπίζει αυξανόμενες δυσκολίες και ακόμα και οι σύμμαχοί του δείχνουν να αλλάζουν στάση;
Ιδιωτικές συνομιλίες ΗΠΑ – Μόσχας
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, οι ΗΠΑ βρίσκονται εδώ και αρκετούς μήνες σε συνομιλίες με τη Μόσχα, στις οποίες την έχουν προειδοποιήσει για σοβαρές συνέπειες στην περίπτωση χρήσης πυρηνικών.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει μέχρι στιγμής διατηρήσει σκόπιμα ασαφείς αυτές τις προειδοποιήσεις, έτσι ώστε το Κρεμλίνο να ανησυχεί για το ποια θα μπορούσε να είναι η αντίδραση της Ουάσιγκτον, ανέφεραν οι αξιωματούχοι. Η τακτική αυτή είναι γνωστή και ως «στρατηγική ασάφεια».
Οι εν λόγω ιδιωτικές συνομιλίες με τη Μόσχα πραγματοποιήθηκαν από το Στείτ Ντιπάρτμεντ, αλλά οι αξιωματούχοι δεν αποκάλυψαν ποιος ακριβώς μετέφερε τα μηνύματα της αμερικανικής πλευράς αλλά ούτε και το ακριβές περιοχόμενό τους.
Επιπλέον, παραμένει ασαφές εάν οι ΗΠΑ έστειλαν νέα προειδοποίηση μετά το διάγγελμα Πούτιν την περασμένη Τετάρτη.
Η αποστολή του Μπάιντεν
Στο πλαίσιο αυτό, δυτικοί αναλυτές αναφέρουν ότι η αποστολή του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν είναι πλέον σαφής και αυτή είναι να καθοδηγήσει τη διεθνή κοινότητα στο πλαίσιο του μεγαλύτερου πυρηνικού κινδύνου που έχει υπάρξει από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Αρχικά, ο Μπάιντεν θα πρέπει να βρει τρόπο να αποτρέψει τον Πούτιν από το να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι, προετοιμάζοντας παράλληλα την απάντηση των ΗΠΑ στην περίπτωση που ο Ρώσος πρόεδρος προβεί όντως σε κλιμάκωση.
Σύμφωνα με αναλυτή της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει διάφορες επιλογές. Μια πιθανή απάντηση στην περίπτωση μιας πυρηνικής επίθεσης περιορισμένης κλίμακας από τη Ρωσία, θα ήταν η αυστηροποίηση των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί κατά της Μόσχας.
Αυτού του είδους η αντίδραση θα είχε ως στόχο να αποτρέψει την περαιτέρω κλιμάκωση. Το πρόβλημα όμως είναι ότι αυτή η λύση ίσως να μην είναι αρκετά αποτελεσματική για να σταματήσει τον Πούτιν. Επιπλέον, μια τόσο περιορισμένη απάντηση εκ μέρους των ΗΠΑ, θα φαινόταν εξαιρετικά ανεπαρκής τόσο στην Ουκρανία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Για τους παραπάνω λόγους, η απάντηση του Μπάιντεν θα πρέπει να είναι πιο αποφασιστική.
Δύο στρατιωτικές επιλογές
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει στη διάθεσή του δύο στρατιωτικές επιλογές: Η μία είναι να απαντήσει με ανάλογο τρόπο, προβαίνοντας σε μια μικρής κλίμακας «επίδειξη» πυρηνικών στον Αρκτικό Ωκεανό ή σε απομακρυσμένες περιοχές της Σιβηρίας, ως «προειδοποίηση» προς τον Πούτιν.
Αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να μετατρέψει την αντιπαράθεση Ρωσίας – Δύσης σε σκηνικό αποκάλυψης, οδηγώντας πιθανόν σε μια σειρά από τέτοιου είδους ασκήσεις. Πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι η Ρωσία έχει περίπου 10 φορές περισσότερες πυρηνικές κεφαλές από τις ΗΠΑ. Είναι πολύ δύσκολο να επεξεργαστεί κανείς τα πιθανά σενάρια, ειδικά εάν ληφθεί υπόψιν ο παράγοντας του ανθρώπινου λάθους. Θα υπήρχε ο κίνδυνος για Αρμαγεδδών.
Η καλύτερη επιλογή λοιπόν θα ήταν ένα συμβατικό χτύπημα των ΗΠΑ κατά των ρωσικών δυνάμεων. Ο στόχος θα μπορούσε να είναι η ίδια η βάση από όπου ξεκίνησε το πυρηνικό χτύπημα. Ή θα μπορούσαν να είναι τα ρωσικά στρατεύματα στην Ουκρανία.
Αυτή η απάντηση θα έστελνε στον Πούτιν το μήνυμα ότι δεν μπορεί να κλιμακώνει και να αποκλιμακώνει τις εντάσεις, γιατί η Δύση θα παρέμβει για να τον κατατροπώσει. Το πρόβλημα με αυτή την τακτική είναι ότι θα οδηγούσε σε μια άμεση σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ και κατ’ επέκταση στον κίνδυνο να ξεσπάσει Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Ωστόσο, υπάρχουν αναλυτές που αμφιβάλλουν για το αν ο Πούτιν θα έπαιρνε ένα τέτοιο ρίσκο και μάλιστα σε μια περίοδο όπου οι χώρες – σύμμαχοί του όπως η Κίνα και η Ινδία, δείχνουν να απομακρύνονται από αυτόν.
Αλλαγή στάσης από τους συμμάχους της Ρωσίας
Δυτικοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει πολλές φορές ότι η Ρωσία έχει απομονωθεί από τη διεθνή κοινότητα λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν περισσότερο ως ευσεβείς πόθοι.
Παρ’ όλα αυτά, την Τρίτη, την Τετάρτη και την Πέμπτη, μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας μίλησε κατά του πολέμου στον ΟΗΕ. Τονίζεται όμως ότι τα δεδομένα στρέφονταν εναντίον του Πούτιν ακόμα και πριν από τις τοποθετήσεις αυτές. Οι ηγέτες της Κίνας και της Ινδίας φάνηκαν να επικρίνουν τον πόλεμο στη Σύνοδο Κορυφής του Ουζμπεκιστάν.
Το ίδιο συνέβη και στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, όπου οι δύο αυτές χώρες, έκαναν λόγο για σοβαρές ανησυχίες αναφορικά με τις ελλείψεις τροφίμων και ενέργειας που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Επιπλέον, μίλησαν για απειλές απέναντι στις αρχές της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όπως αυτές περιγράφονται στον χάρτη του ΟΗΕ.
Μόνο η Λευκορωσία μίλησε υπέρ της Ρωσίας, αλλά απηύθυνε και εκείνη έκκληση να τερματιστούν σύντομα οι εχθροπραξίες, τις οποίες αποκάλεσε «τραγωδία».
Η περίπτωση της Κίνας
Σε ό,τι αφορά το Πεκίνο, η αλλαγή της στάσης του απέναντι στον Πούτιν δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, ειδικά μετά τις πρόσφατες ταπεινωτικές ήττες της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι οποίες εξέθεσαν τις αδυναμίες του Πούτιν τόσο στους αντιπάλους όσο και τους συμμάχους του.
Κάποιοι Κινέζοι αναλυτές αναφέρουν ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Πούτιν καθώς και η κλιμάκωση του πολέμου συνιστούν μια ευκαιρία για την Κίνα να απομακρυνθεί από τη Ρωσία.
Άλλοι όμως διατηρούν τις αμφιβολίες τους και υποστηρίζουν ότι η αποδοχή των αμφιβολιών του Πεκίνου από τον Πούτιν δεν σηματοδοτεί απαραίτητα μια ρήξη μεταξύ των δύο συμμάχων.
Αντίθετα, θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για την Κίνα να αποκτήσει κάποιο διπλωματικό περιθώριο κινήσεων, δεδομένου μάλιστα ότι η σιωπηλή υποστήριξή της προς τη Ρωσία έχει βλάψει την εικόνα του Πεκίνου στην Ευρώπη, αναφέρει η Τερέζα Φάλον, διευθύντρια του Κέντρου Σπουδών για τη Ρωσία, την Ευρώπη και την Ασία.
Τι ακολουθεί για τη Δύση;
Οι πιο πρόσφατες απειλές του Πούτιν έχουν φέρει σε δύσκολη θέση τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ευρώπη, καθώς οι δυτικοί ηγέτες βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με «ακανθώδεις» επιλογές.
Αναλυτής του Atlantic Council αναφέρει ότι η αμερικανική κυβέρνηση οφείλει να πάρει στα σοβαρά τις απειλές του Πούτιν, διατηρώντας παράλληλα μια ψύχραιμη στάση. Τονίζει, επίσης, ότι ο Πούτιν δεν έχει κάνει χρήση πυρηνικών μέχρι τώρα, επειδή φοβάται την αντίδραση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, που θα πρέπει να αντιληφθούν αυτό τον φόβο του Ρώσου προέδρου και να τον χρησιμοποιήσουν ώστε να ενισχύσουν τις αποτρεπτικές τους προειδοποιήσεις.
Σε ανακοίνωσή του, ο Λευκός Οίκος προειδοποίησε ότι η χρήση πυρηνικών από τη Ρωσία θα είχε «σοβαρές συνέπειες». Εάν, σύμφωνα με τον ίδιο αναλυτή, η Μόσχα επιλέξει αυτή την οδό, οι ΗΠΑ θα πρέπει να προβούν σε ένα περιορισμένο στρατιωτικό χτύπημα κατά των ρωσικών δυνάμεων που θα έχουν εξαπολύσει την πυρηνική επίθεση. Το Κίεβο, εν τω μεταξύ, θα πρέπει να συνεχίσει να μάχεται για να κερδίσει τον πόλεμο.
