Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος
Εδώ και περισσότερο από μισόν αιώνα, από τότε που (μαζί με τον Καρλ Μπέρνστιν) πρωτοστάτησε στην αποκάλυψη του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ, ο Μπομπ Γούντγουορντ είναι ένας θεσμός της αμερικανικής δημοσιογραφίας. Τα βιβλία του –21 πλέον, μαζί με το νεότερο που θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη Τρίτη, με τίτλο «War»– σκαρφαλώνουν παγίως στις πιο υψηλές θέσεις (συχνά φθάνουν στην κορυφή) της λίστας των best-sellers.
Ο λόγος είναι απλός: ο Γούντγουορντ έχει τη δυνατότητα ασύγκριτης πρόσβασης στα πιο υψηλά κλιμάκια της αμερικανικής πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας και στις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ. Περιγράφει τα παρασκήνια όπου εκτυλίσσονται απόρρητες συζητήσεις μεταξύ προέδρων, υπουργών και στρατηγών σαν να ήταν αυτήκοος μάρτυρας. Τα βιβλία του θυμίζουν πολιτικά θρίλερ, με γλώσσα ξερή και ανεπιτήδευτη.
Πολλές από τις πιο ηχηρές αποκαλύψεις του, μέσα στα χρόνια αλλά και στο νέο του βιβλίο, προέρχονται από ανώνυμες πηγές. Αυτό, παράλληλα με τη βιομηχανία των εκδόσεών του, έχει δημιουργήσει έναν παράλληλο λογοτεχνικό κλάδο: τους Woodward Deconstructionists, με πρωτομάστορες σημαντικές φυσιογνωμίες όπως η Τζόαν Ντίντιον και ο μακαρίτης Κρίστοφερ Χίτσενς, που αποδομούσαν τον διάσημο δημοσιογράφο λέγοντας ότι με τον χρόνο έγινε φερέφωνο των ισχυρών αντί για κυνηγός και καταγραφέας των ατοπημάτων τους. (Σχετικό άρθρο του Χίτσενς από το μακρινό 1996 είχε τίτλο «Στενογράφος για τους αστέρες».)
Στα 81 του, ο Μπομπ Γούντγουορντ είναι ένας ζωντανός θρύλος της αμερικανικής δημοσιογραφίας. Φωτ. Jared Soares/The New York Times
Η πιο γόνιμη, συγγραφικά, προεδρία για τον Γούντγουορντ ήταν εκείνη του Τζορτζ Ουόκερ Μπους, για την εξωτερική πολιτική της οποίας έγραψε τέσσερα βιβλία (και παρ’ ολίγον να γράψει και πέμπτο). Ούτε αυτή η περίοδος της καριέρας του, ωστόσο, ήταν ανέφελη. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι έκανε λάθος που πίστεψε τους ισχυρισμούς της τότε κυβέρνησης για τα υποτιθέμενα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ και ότι έπρεπε να είχε επιδείξει πολύ πιο έντονο σκεπτικισμό. Κριτικοί όπως ο Τζέι Ρόζεν του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης μιλούσαν ευθέως για ευθυγράμμιση του Γούντγουορντ με τη γραμμή του Λευκού Οίκου του Μπους του νεότερου.
Η βιβλιοπαραγωγή όμως συνεχίστηκε –δύο τόμοι για την κυβέρνηση Ομπάμα, τρεις για τον Ντόναλντ Τραμπ– και οι αποκαλύψεις του Γούντγουορντ ταρακουνούσαν σταθερά την Ουάσιγκτον. Η πρόσβαση είναι δίκοπο μαχαίρι, αλλά ο 81χρονος θρύλος, παρά τα αναπόφευκτα λάθη σε μια σταδιοδρομία πέντε και πλέον δεκαετιών, έχει δείξει την ικανότητά του να τη χρησιμοποιεί για να υπηρετήσει τον διαχρονικό σκοπό της δημοσιογραφίας: να φωτίσει αυτά που οι ισχυροί θέλουν να κρατήσουν στο σκοτάδι και να συμβάλει τα μέγιστα στη συγγραφή του «πρώτου προσχεδίου της Ιστορίας».
Ισως το πιο ουσιώδες κομπλιμέντο να είναι αυτό που του έπλεξε προ ετών ο Ρόμπερτ Γκέιτς, πρώην διευθυντής της CIA και υπουργός Αμυνας επί Ομπάμα. Ο Γκέιτς είπε ότι ευχόταν να είχε στρατολογήσει τον Γούντγουορντ στη CIA. «Εχει μια εξωπραγματική ικανότητα να πείθει κατά τα άλλα υπεύθυνους ενηλίκους να του λένε τα σώψυχά τους. […] Η ικανότητά του να κάνει ανθρώπους να μιλάνε για πράγματα για τα οποία δεν θα έπρεπε να μιλάνε είναι απλώς εξωπραγματική και ίσως μοναδική».
Οι τελευταίες αποκαλύψεις στο «War»
Στο τηλέφωνο με τον Πούτιν
Το ρεπορτάζ που προκάλεσε τη μεγαλύτερη αίσθηση στο νέο βιβλίο είναι ότι ο Τραμπ έχει συνομιλήσει τουλάχιστον επτά φορές με τον Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο, τον Ιανουάριο του 2021. Ο Γούντγουορντ επικαλείται επ’ αυτού σύμβουλο του Τραμπ, ο οποίος μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας. Κανένας άλλος δημοσιογράφος δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα την είδηση και ο ίδιος ο συγγραφέας παραδέχεται ότι δεν μπόρεσε να τη διασταυρώσει. Η εκστρατεία Τραμπ και ο ίδιος ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος διέψευσαν μετά βδελυγμίας την πληροφορία, κατακεραυνώνοντας τον Γούντγουορντ με βαρείς χαρακτηρισμούς. Την είδηση διέψευσε και το Κρεμλίνο. Ο Τραμπ, πάντως, καυχιέται τακτικά στις προεκλογικές συγκεντρώσεις και συνεντεύξεις του για την «πολύ καλή σχέση» του με τον Ρώσο δικτάτορα.
Το COVID test δώρο
Η έτερη πολύκροτη ιστορία συνδεόμενη με τη Ρωσία που έγινε γνωστό ότι περιλαμβάνεται στο βιβλίο (αυτή μάλιστα την επιβεβαίωσε το Κρεμλίνο) αφορά τη μυστική αποστολή εξοπλισμού για διαγνωστικές εξετάσεις COVID που απέστειλε ο Τραμπ στον Πούτιν για προσωπική χρήση του. Ο τότε πρόεδρος έστειλε στον Ρώσο ομόλογό του τεστ της αμερικανικής εταιρείας Abbott το 2020 – στο ζενίθ της πανδημίας. Ο μικροβιοφοβικός Πούτιν, σύμφωνα με το βιβλίο, ήταν αυτός που ζήτησε να μη δημοσιοποιηθεί το θέμα. «Παρακαλώ μην πεις σε κανέναν ότι μου τα έστειλες αυτά», είπε στον Τραμπ. «Δεν με νοιάζει», απάντησε ο Αμερικανός πρόεδρος. «Εντάξει».
Απειλές για πυρηνικά
Εχοντας ενημερωθεί διεξοδικά από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες (σε έναν κατασκοπευτικό θρίαμβο) για τα σχέδια εισβολής στην Ουκρανία, ο Μπάιντεν τα έθεσε ενώπιον του Πούτιν τον Δεκέμβριο του 2021, σε δύο επικοινωνίες που είχαν. Ο Μπάιντεν ήταν πιο επιτακτικός στη δεύτερη, μια «θερμή» (όπως τη χαρακτηρίζει ο Γούντγουορντ) 50λεπτη τηλεφωνική συνομιλία, όπου η ένταση έφθασε στο σημείο που ο Πούτιν «μίλησε για το ρίσκο πυρηνικού πολέμου με απειλητικό τρόπο». Ο Αμερικανός πρόεδρος του απάντησε ότι «είναι αδύνατον κάποιος να κερδίσει» σε μια πυρηνική σύγκρουση.
50% πιθανότητα Αποκάλυψης
Η ανησυχία του Λευκού Οίκου για την πιθανή χρήση πυρηνικών από τον Πούτιν κορυφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022, εποχή της μεγάλης ουκρανικής αντεπίθεσης, σύμφωνα με το βιβλίο. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών στη φάση αυτή παρουσίαζαν τον Ρώσο πρόεδρο απελπισμένο με την κατάσταση στο πεδίο της μάχης, στον βαθμό που υπήρχε έντονος φόβος ότι θα στραφεί στη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων. Βάσει των εκθέσεων των υπηρεσιών πληροφοριών, ο Λευκός Οίκος είχε αυξήσει την εκτίμηση της πιθανότητας χρήσης τέτοιων όπλων στο 50%, ενώ προηγουμένως η πιθανότητα που έδινε ήταν 5% και μετά 10%.
Βρίζοντας τον Μπίμπι
Ο Γούντγουορντ καταγράφει επίσης τη δύσκολη σχέση του Μπάιντεν με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου κατά την τρικυμιώδη περίοδο μετά την 7η Οκτωβρίου 2023. Σε τηλεφωνική συνομιλία τους τον Απρίλιο, σύμφωνα με το βιβλίο, ο Αμερικανός πρόεδρος ρώτησε τον Νετανιάχου ποια είναι η στρατηγική του. «Πρέπει να μπούμε στη Ράφα», απάντησε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός. «Μπίμπι, δεν έχεις στρατηγική», του είπε ο Μπάιντεν. Καθώς ο πόλεμος συνέχιζε να κλιμακώνεται, η αγανάκτηση του Μπάιντεν με τον Ισραηλινό ηγέτη χτύπησε κόκκινο. «Είναι γ@@@μένος ψεύτης», σχολίασε για τον Νετανιάχου αφού το Ισραήλ εισέβαλε στη Ράφα. Σε άλλη ιδιωτική συνομιλία που περιλαμβάνεται στο βιβλίο τον χαρακτηρίζει «κακό γ@@@μένο τύπο». Παρ’ όλα αυτά, 12 μήνες μετά, και με τη Μέση Ανατολή στο χείλος ενός ευρύτερου περιφερειακού πολέμου, εξακολουθεί να τον στηρίζει σχεδόν άνευ όρων.
