Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
Μέσα σε περίπου τέσσερις εβδομάδες, από τις αρχές Σεπτεμβρίου έως και τις 2 Οκτωβρίου, πέντε ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν προχωρήσει στην εκλογή νέων ηγεσιών, με τον πυκνό πολιτικό χρόνο να ανοίγει τον δρόμο για μια σειρά από διόλου ευκαταφρόνητες αλλαγές φρουράς στην κεντρική πολιτική σκηνή της Γηραιάς Ηπείρου, παράλληλα με τις πυκνές εξελίξεις στα μέτωπα της Ουκρανίας και του ενεργειακού.
Οι ψηφοφόροι σε Σουηδία, Ιταλία, Λετονία και Βουλγαρία προσέρχονται στις κάλπες τις προσεχείς εβδομάδες, ενώ μέσα στον μήνα Σεπτέμβριο (την ερχόμενη Δευτέρα το απόγευμα) αναμένεται να ανακοινωθεί και το όνομα του πολιτικού που θα διαδεχθεί τον Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία του κυβερνώντος βρετανικού Συντηρητικού κόμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Not so special» η Τρας για ΗΠΑ και ΕΕ
Η 47χρονη νυν υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας είναι πια σχεδόν δεδομένο πως «θα είναι – ξεκινώντας από τις 5 Σεπτεμβρίου – η νέα πρωθυπουργός στη Μεγάλη Βρετανία: Η πρώτη γυναίκα που ανεβαίνει στον εν λόγω θώκο έπειτα από τις Τερέζα Μέι και Μάργκαρετ Θάτσερ». Μεγάλο μέρος του δυτικού Τύπου δείχνει, ωστόσο, να έχει ήδη χάσει κάθε σχετικό ενθουσιασμό κατεβάζοντας χαμηλά τον πήχυ των όποιων προσδοκιών, με την Washington Post μάλιστα να χαρακτηρίζει «αδιάφορη» («unremarkable») την – πολυετή είναι η αλήθεια – πορεία της Τρας στα κοινά και τους Financial Times να βλέπουν σκιές πάνω από την «not so special» σχέση της 47χρονης με τις ΗΠΑ.
Η Λιζ Τρας (AP Photo/Rui Vieira)
Αμερικανικές πηγές ανακαλούν ως… πηγή ανησυχίας την πρώτη συνάντηση που είχε η Λιζ Τρας με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν τον Σεπτέμβριο του 2021 στη Νέα Υόρκη. Θυμούνται μια πολιτικό με «απότομη» συμπεριφορά και «αυταρχικό» ύφος, που ήταν «έτοιμη να υιοθετήσει μαξιμαλιστικές θέσεις χωρίς να αναλογίζεται τις συνέπειες» όπως σημειώνεται στο σχετικό άρθρο των Financial Times.
Και τώρα, σχεδόν έναν χρόνο έπειτα από εκείνη τη συνάντηση, καθώς η Τρας ετοιμάζεται πια να αναλάβει την πρωθυπουργία του Ηνωμένου Βασιλείου στη θέση του Μπόρις Τζόνσον, «το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής στις ΗΠΑ διερωτάται εάν εκείνη πρόκειται να φέρει μαζί της τον στόμφο και το πομπώδες ύφος της από το Φόρεϊν Όφις στη Ντάουνινγκ Στριτ».
Με συγκρατημένη ανησυχία αναμένουν ωστόσο την πρωθυπουργοποίηση της Τρας και οι Βρυξέλλες, στην σκιά δημοσιευμάτων (the Guardian, FT) που θέλουν την επερχόμενη Βρετανίδα πρωθυπουργό να ενεργοποιεί το Άρθρο 16 του Πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία – Βόρεια Ιρλανδία, επιχειρώντας έτσι να παρακάμψει όσα είχαν συμφωνηθεί με τους Ευρωπαίους επικαλούμενη «σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δυσχέρειες» (serious economic, societal or environmental difficulties).
Εάν η Τρας είναι ωστόσο «ο διάβολος που ξέρεις», δεν ισχύει το ίδιο για την 45χρονη Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία, που είχε λάβει μόλις 4,4% στις προηγούμενες εκλογές του 2018 και τώρα κινείται δημοσκοπικά κοντά στο 24% οδηγώντας την προεκλογική κούρσα.
Οι Ιταλοί προσέρχονται στις κάλπες πρόωρα, στις 25 Σεπτεμβρίου, έπειτα από την αναπάντεχη έξοδο του Μάριο Ντράγκι τον περασμένο Ιούλιο, και εάν εμπιστευθούμε τις σφυγμομετρήσεις, τότε η παράταξη Αδέλφια της Ιταλίας (Fratelli d’Italia, FdI) της Τζόρτζια Μελόνι, ένα κόμμα προερχόμενο από την νεοφασιστική άκρα δεξιά, πρόκειται να έρθει πρώτο, αφήνοντας στη δεύτερη θέση το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα (PD) του πρώην πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα.
«Δεν υπάρχει λόγος να με φοβάστε» λέει η Μελόνι
Τι θα μπορούσε να σημαίνει μια τέτοια πρωτιά (και μια συνακόλουθη κυβέρνηση Μελόνι – Σαλβίνι – Μπερλουσκόνι, με τη Τζόρτζια Μελόνι πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό στα ιταλικά χρονικά) για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης αλλά και ευρύτερα για την Ευρώπη; Οι απόψεις ως προς αυτό διίστανται, καθώς άλλοι (προ)βλέπουν πολιτικές κρίσεις και άλλοι συνιστούν ψυχραιμία.
Η Μελόνι από την πλευρά της έχει πάντως ήδη αρχίσει να προετοιμάζεται για την εξουσία υιοθετώντας λιγότερο «ακραίες» θέσεις από ό,τι στο παρελθόν, μεταξύ άλλων και υπέρ της Ουκρανίας ενάντια στη ρωσική εισβολή. «Δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε» μια κυβέρνηση Μελόνι – Σαλβίνι – Μπερλουσκόνι, δήλωνε η ίδια στη LaStampa τον Ιούλιο. Ενώ σε βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα τον περασμένο Αύγουστο, υποστήριζε απευθυνόμενη στο διεθνές κοινό στα αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά – προφανώς σε μια προσπάθεια να «καθησυχάσει» τους επικριτές της ή να τους ρίξει στάχτη στα μάτια κατά μια άλλη ερμηνεία – πως ο φασισμός έχει μπει εδώ και δεκαετίες στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και πως η παράταξη Αδέλφια της Ιταλίας ομοιάζει πια περισσότερο σε πολιτικές δυνάμεις όπως είναι οι Βρετανοί Τόρις, οι Αμερικανοί Ρεπουμπλικάνοι και το Likud του Νετανιάχου στο Ισραήλ.
Όσο για τις δημοσκοπήσεις στην Ιταλία, εκείνες «δίνουν» επί του παρόντος 24% στη Μελόνι, 14% στη Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι και 8% στο Φόρτσα Ιτάλια του – προσεχώς 86χρονου πια – Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
«Τι θα συμβεί αν η δεξιά Τζόρτζια Μελόνι κερδίσει τις εκλογές στην Ιταλία; Θα γίνει η Ιταλία περισσότερο σαν την Πολωνία και την Ουγγαρία;» Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που θέτει ο Κάρλο Μπασταζίν σε ανάλυσή του για το ινστιτούτο Brookings, υποστηρίζοντας ωστόσο ότι «είναι πολύ πιθανό, μόλις έρθει στην εξουσία, η Μελόνι να υιοθετήσει μια πιο συμβατική πολιτική γραμμή απέναντι στην Ευρώπη».
«Η ηγέτιδα των Αδελφών της Ιταλίας… απέρριψε τις νεοφασιστικές ρίζες του κόμματός της» αλλά «παραμένει απειλή για το ευρωπαϊκό πρότζεκτ», προειδοποιεί, σε περισσότερο οξύ τόνο, ο Guardian.
Ως «απειλή» έχουν αντιμετωπιστεί ωστόσο και οι – προερχόμενοι από την άκρα δεξιά – Σουηδοί Δημοκράτες του 43χρονου Τζίμι Άκεσον που επίσης ανεβαίνουν δημοσκοπικά ενόψει των εκλογών που πρόκειται να διεξαχθούν στη Σουηδία στις 11 Σεπτεμβρίου.
Ο Τζίμι Άκεσον (Henrik Montgomery/TT News Agency/via REUTERS)
«Οι γενικές εκλογές στη Σουηδία έχουν προγραμματιστεί για τις 11 Σεπτεμβρίου και η κεντροαριστερή κυβέρνηση της πρωθυπουργού Μαγκνταλένα Άντερσον φαίνεται ότι μπορεί να αντιμετωπίσει πρόβλημα […] Σύμφωνα με δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η εταιρεία Novus για λογαριασμό του δικτύου SVT, ένας πιθανός συνασπισμός τεσσάρων δεξιών κομμάτων (σ.σ. των Σουηδών Δημοκρατών συμπεριλαμβανομένων) παρουσιάζεται να διατηρεί προβάδισμα αφήνοντας στη δεύτερη θέση τον τρέχοντα κυβερνητικό συνασπισμό της κεντροαριστεράς», σημειώνουν οι συντάκτες του Brussels Playbook του Politico, υπογραμμίζοντας παράλληλα με νόημα πως το εκλογικό αποτέλεσμα της 11ης Σεπτεμβρίου αναμένεται να επηρεάσει και τις διαθέσεις με τις οποίες η Σουηδία πρόκειται να κινηθεί ως προεδρεύουσα της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2023.
Η νατοϊκή προοπτική της σκανδιναβικής χώρας πάντως δεν φαίνεται να απειλείται, προς μεγάλη απογοήτευση της Μόσχας η οποία όμως παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις όχι μόνο στη Σουηδία αλλά και στις Λετονία και Βουλγαρία που επίσης προσέρχονται στις κάλπες στις αρχές Οκτωβρίου, ενώ με ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον αναμένονται παράλληλα και οι επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις τον Νοέμβριο σε ΗΠΑ (ενδιάμεσες εκλογές για τις νέες πλειοψηφίες σε Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία, που θα κρίνουν την ενδεχόμενη επάνοδο των Ρεπουμπλικάνων) και Ισραήλ (πρόωρες βουλευτικές, που θα κρίνουν την ενδεχόμενη επάνοδο του Νετανιάχου).
