Kathimerini.gr
Πόσο μπορεί να διαρκέσει η συμμαχία των ολιγαρχών της τεχνολογίας και των εθνολαϊκιστών του MAGA; Η ραγδαία συσπείρωση της αφρόκρεμας της Silicon Valley γύρω από τον Τραμπ έχει προκαλέσει έντονη ενόχληση στους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης που συνέβαλαν στην προ δεκαετίας πολιτική του εκτόξευση.
Μιλώντας στον Ρος Ντάουθατ των New York Times, το πρωτοπαλίκαρο του εθνολαϊκιστικού Τραμπισμού, ο Στιβ Μπάνον, δεν μάσησε τα λόγια του. Οι ολιγάρχες, είπε στο podcast “Matter of Opinion” στις 31 Ιανουαρίου, «δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα μάτσο προοδευτικών αριστεριστών που είχαν τη δαμασκηνή τους στιγμή κάπου μεταξύ 10 και το 11 το βράδυ στις 5 Νοεμβρίου, όταν το κίνημα Τραμπ κέρδισε την Πενσιλβέινια. Οι ολιγάρχες δεν είναι συντηρητικοί. Σίγουρα δεν είναι δεξιοί. Όλα όσα κάνουν – σερνάμενοι στην κοιλιά τους, προσπαθώντας να μπουν μέσα και να μολύνουν αυτό το κίνημα – είναι επειδή βλέπουν την ωμή πολιτική δύναμη αυτού του κινήματος. Το βρίσκω αηδιαστικό και απεχθές».
Νωρίτερα, στις 13 Ιανουαρίου, σε συνέντευξή του με την ιταλική Corriere della Sera, ο Μπάνον είχε επιτεθεί βάναυσα στον Ελον Μασκ, χαρακτηρίζοντάς τον «πραγματικά μοχθηρό άνθρωπο» και υποσχόμενος να τον διώξει από το στενό κύκλο του Τραμπ ως την ορκωμοσία.
Σε αυτό ξεκάθαρα απέτυχε. Ο Μασκ και το θεσμικά νεφελώδες Department of Government Efficiency βρίσκονται στο επίκεντρο της απόπειρας του Τραμπ να αναδιαρθρώσει το ομοσπονδιακό κράτος. Προς το παρόν, δείχνει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του Τραμπ. Μιλώντας σε δημοσιογράφους την περασμένη Κυριακή, ο Αμερικανός πρόεδρος τον επαίνεσε για την ικανότητά του να βρίσκει τρόπους να μειώνει το κόστος. «Μερικές φορές δεν θα συμφωνούμε και δεν θα πηγαίνουμε εκεί που θέλει να μας πάει. Αλλά νομίζω ότι κάνει σπουδαία δουλειά. Είναι έξυπνος τύπος».
Ο Μπάνον, από την πλευρά του, δεν έχει κάποιο ρόλο στη νέα κυβέρνηση. Ο λαλίστατος Μασκ δεν έχει καταδεχθεί καν να απαντήσει στις επανειλημμένως φραστικές του επιθέσεις.
Παρ’ ολ’ αυτά, ο εθνολαϊκισμός που εκφράζει ο συγκρουσιακός πρώην στενός σύμβουλος του Τραμπ, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται η κάθετη αντίθεση στη μετανάστευση αλλά και πολιτικές στήριξης του εισοδήματος της αμερικανικής εργατικής τάξης, είναι η κλασική εκδοχή του Τραμπισμού. Η εκδοχή αυτή ήταν που οδήγησε στην ανέλπιστη νίκη του Τραμπ επί της Χίλαρι Κλίντον το 2016 – και σε πολλά ζητήματα, ο Μασκ και οι υπόλοιποι τιτάνες της αμερικανικής τεχνολογίας εκπροσωπούν ακριβώς αυτά τα οποία το κίνημα MAGA δημιουργήθηκε για να πολεμήσει. Η εικόνα της ημέρας της ορκωμοσίας, συνεπώς, με τους δισεκατομμυριούχους της τεχνολογίας στρογγυλοκαθήμενους σε ελάχιστη απόσταση από τον Τραμπ, πρέπει να ήταν αρκετά δυσάρεστη για τον Μπάνον και τους συνοδοιπόρους του.
Η πολιτική μετάλλαξη της Silicon Valley
Πώς, όμως, βρέθηκαν εκεί οι μεγαλοκαρχαρίες της Big Tech; Πώς κατέρρευσε μία συμμαχία με τους Δημοκρατικούς που ξεκίνησε επί ημερών Κλίντον, ενισχύθηκε επί Ομπάμα και έμοιαζε μέχρι τις παραμονές της προεκλογικής περιόδου του 2024 να παραμένει – παρά τις αναπόφευκτες τριβές – στέρεη;
Μία εξήγηση είναι αυτή που δόθηκε από τον θρυλικό επενδυτή Μαρκ Αντρέεσεν (της εταιρείας venture capital Andreesen Horowitz) στο ίδιο podcast (του Ντάουθατ), δύο εβδομάδες πριν τον Μπάνον. Ο Αντρέεσεν, που συνεργάστηκε στενά με τον Αλ Γκορ, που ψήφισε δύο φορές τον Ομπάμα αλλά και την Χίλαρι Κλίντον το 2016, έχει εξελιχθεί σε στεντόρειο υποστηρικτή του 47ου προέδρου (ήταν άλλωστε από τα πρώτα μεγάλα ονόματα της τεχνολογίας που υποστήριξε τον Τραμπ στην εκστρατεία του 2024).
Όπως είπε ο Αντρέεσεν στον αρθρογράφο των New York Times, η στροφή για τον ίδιο ξεκίνησε ως αντίδραση στην ακραία ριζοσπαστικοποίηση – όπως την αντιλαμβάνεται – της νέας γενιάς που πήγε στο πανεπιστήμιο μεταξύ του 2008. Ο συνδυασμός της εισβολής στο Ιράκ, της τραπεζικής κρίσης και του Great Awokening (της ανάδυσης της ακραίας εκδοχής της woke ιδεολογίας), σύμφωνα με τον Αντρέεσεν, μετέτρεψε τη νέα ελίτ σε οργισμένους αντι-καπιταλιστές. Και αυτά τα άτομα έγιναν τα στελέχη των τεχνολογικών και των άλλων μεγάλων επιχειρήσεων και έβαλαν στόχο, κατά τα λεγόμενά του, να τις καταστρέψουν εκ των έσω, μετασχηματίζοντάς τις σε «μηχανές κοινωνικής αλλαγής».
Στην αποξένωση με αυτή τη νέα προοδευτική ελίτ και τον άμετρο ακτιβισμό της (κατά του ρατσισμού και της κλιματικής αλλαγής, υπέρ του DEI κ.ο.κ.), ήρθαν να προστεθούν οι πολιτικές ασφυκτικής εποπτείας – όπως τις βίωσαν οι ηγέτες της Big Tech – της κυβέρνησης Μπάιντεν. Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ της Meta μίλησε προ εβδομάδων στο podcast του Τζο Ρόγκαν για υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Δημοκρατικών που τον έπαιρναν τηλέφωνο και τον απειλούσαν να ευθυγραμμιστεί με την ατζέντα του Λευκού Οίκου. (Ο Ζάκερμπεργκ, όχι ακριβώς η ενσάρκωση του ηθικού θάρρους, περίμενε την ήττα της Κάμαλα Χάρις πριν τα πει όλα αυτά). Ο Αντρέεσεν, με ισχυρή δόση υπερβολής, είπε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα «σκότωνε» τον αμερικανικό κλάδο της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Έτσι, με τον Μασκ πρωτοπόρο, οι μεγάλοι παίκτες της αμερικανικής τεχνολογίας αγκάλιασαν την εκλογή Τραμπ – και έδειξαν εμπράκτως (ειδικά ο Ζάκερμπεργκ) πόσο μετανιώνουν που συνέβαλλαν στη λογοκρισία συντηρητικών φωνών, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Τραμπ.
Αλλά φυσικά, δεν άλλαξε η φύση τους: παραμένουν επιχειρηματίες με παγκόσμιο αποτύπωμα, που αγαπούν την ελεύθερη, διασυνοριακή διακίνηση του ταλέντου και των κεφαλαίων τους. Απεχθάνονται τη φορολογία και τη ρύθμιση – πιστεύουν, όπως και οι τραπεζίτες της Wall Street πριν από αυτούς, ότι ξέρουν καλύτερα από το κράτος και άρα ότι πρέπει να αυτό-ρυθμιστούν). Και θεωρούν ότι τα κρατικά προγράμματα στήριξης των πιο αδύνατων είναι όλα ύποπτα (σε αντίθεση με τις δαπάνες και τις φοροαπαλλαγές που παρέχει το κράτος στις δικές τους επιχειρήσεις).
Σε αυτά και σε αλλά, οι πλουτοκράτες της Silicon Valley βρίσκονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τους λαϊκιστές.
Το πρώτο αίμα
Ο πρώτος ηχηρός καβγάς μεταξύ των δύο φατριών έλαβε χώρα τις ημέρες των Χριστουγέννων, για τις θεωρήσεις H-1B που δίνονται σε αλλοδαπούς υψηλής εξειδίκευσης για να μπορέσουν να εργαστούν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Μασκ υπερασπίστηκε σθεναρά το πρόγραμμα H-1B, που είναι χρυσωρυχείο για τις εταιρείες της Silicon Valley. Εξαιτίας αυτού, δέχθηκε σκληρές επιθέσεις στο Χ από ακτιβιστές του κινήματος MAGA, που έχουν ως κεντρικό δόγμα τον δραστικό περιορισμό της μετανάστευσης – παράνομης, αλλά και νόμιμης.
Το σφυροκόπημα οδήγησε τον Μασκ να αφαιρέσει το μπλε τικ από σειρά δεξιών λογαριασμών και να κλαψουρίσει – χωρίς ίχνος ειρωνείας – ότι το Χ προωθεί αρνητικό περιεχόμενο. Παρ’ ολ’ αυτά, αναγκάστηκε να παραδεχθεί σε tweet του ότι το πρόγραμμα H-1B «είναι διαλυμένο και χρειάζεται σοβαρή αναμόρφωση».
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, ωστόσο, πιστός στη χαμαιλεόντια του φύση, ισχυρίστηκε (σε συνέντευξη στη New York Post) ότι πάντα ήταν υπέρ των θεωρήσεων H-1B – παρ’ ότι στο παρελθόν τις είχε αποκαλέσει «πολύ κακές» και «άδικες» για τους Αμερικανούς εργαζόμενους. Μιλώντας στο Politico στις αρχές Ιανουαρίου, ο βουλευτής της Φλόριντα Μπάιρον Ντόναλντς, πιστός λοχαγός του Τραμπ, προέβλεψε ότι το Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο δεν θα δώσει προτεραιότητα στην αλλαγή του προγράμματος H-1B.
Οι μάχες που έρχονται θα είναι ακόμα πιο σκληρές. Το DOGE ήδη έχει μπει βαθιά στα λαγούμια του ομοσπονδιακού κράτους επιδιώκοντας (θεωρητικά) να περιορίσει τη σπατάλη. Πέρα από τα τεράστια ζητήματα νομιμότητας και συγκρούσεων συμφερόντων που έχουν ήδη ανακύψει, είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί ξανά σε μετωπική σύγκρουση με την ορθοδοξία του MAGA αν επιχειρήσει να πείσει τον Τραμπ να μειώσει τις δαπάνες για τα μεγάλα κοινωνικά προγράμματα (Medicare, Medicaid, Social Security).
Το ζήτημα της ρύθμισης της Τεχνητής Νοημοσύνης και της μονοπωλιακής ισχύος της Big Tech γενικότερα θα αποτελέσουν κι αυτά σημεία τριβής. Όπως είπε στην «Κ» στην πρόσφατη συνέντευξή της η διακεκριμένη οικονομολόγος του Yale, Φιόνα Σκοτ Μόρτον: «Τα άτομα που διορίστηκαν στη FTC [Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Εμπορίου] και στο τμήμα αντιμονοπωλιακών πρακτικών του υπουργείου Δικαιοσύνης ανήκουν στην παράδοση του λαϊκισμού και της επιβολής της νομοθεσίας – είναι άτομα που έχουν εργαστεί και στο παρελθόν στις υπηρεσίες αυτές και πιστεύουν στο έργο τους». Αν η νέα ηγεσία της υπηρεσίας συνεχίσουν στην πορεία που χάραξε η απερχόμενη επικεφαλής του FTC, Λίνα Καν, θα δυσαρεστήσει σφόδρα τους Broligarchs.
Σχετικά με την ΤΝ, επιφανειακά οι πλουτοκράτες και οι λαϊκιστές βρίσκονται στο ίδιο μήκος κύματος. Ο Αντρέεσεν μίλησε για το DeepSeek ως τη «στιγμή Sputnik» της εποχής της ψηφιακής επανάστασης. Θεωρητικά, τόσο η Big Tech όσο και οι εθνολαϊκιστές επιθυμούν οι ΗΠΑ να διατηρήσουν την υπεροχή τους επί της Κίνας στην απολύτως ζωτική αυτή τεχνολογία.
Ο Μπάνον όμως και άλλοι της ίδιας προσέγγισης παραμένουν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί για τα πραγματικά κίνητρα του Μασκ και των υπολοίπων όσον αφορά την ΤΝ – ειδικά σχετικά με τη χρήση της για τη συμπίεση των μισθών και την αντικατάσταση ανθρώπινων εργαζόμενων.
Ακροβασίες
Ο Όρεν Κας, πρώην στενός σύμβουλος (πριν καν κλείσει τα 30) της προεδρικής εκστρατείας του Μιτ Ρόμνεϊ το 2012, ίδρυσε μετά το 2016 την American Compass, μία δεξιά δεξαμενή σκέψης που φιλοδοξεί να μετατρέψει τους Ρεπουμπλικανούς σε ένα πιο φιλεργατικό κόμμα.
Γράφοντας στις 9 Νοεμβρίου στους New York Times, ο Κας σημείωνε: «Όπως συμβαίνει κάθε φορά που εκλέγεται ένας νέος πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ βιώνει μία ξαφνική εναλλαγή ρόλων. Η εκστρατεία του για να κερδίσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων έχουν μόλις τελειώσει απότομα και έχει ξεκινήσει μία νέα μεταξύ δωρητών και ακτιβιστών που θέλουν να τον προσεταιριστούν για τις δικές τους προτεραιότητες. Τα επιχειρήματα δίνουν και παίρνουν: το διακύβευμα των εκλογών ήταν οι φοροαπαλλαγές, ή ίσως τα κρυπτονομίσματα. Αυτό που πραγματικά θέλουν οι Αμερικανοί, κύριε πρόεδρε, είναι λιγότερη προστασία για την εργασία τους και ένα πιο αδύναμο δίχτυ ασφαλείας. Αυτή είναι η πρώτη στιγμή που οδηγεί στον εκτροχιασμό μίας προεδρίας».
Ο Τραμπ θα βρεθεί συχνά σε δύσκολη θέση προσπαθώντας να ακροβατήσει μεταξύ των προτεραιοτήτων των Broligarchs και των απαιτήσεων της βάσης του MAGA. Θα φανεί για πόσο καιρό θα μπορέσει να συντηρήσει αυτήν την αφύσικη συμμαχία, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην επανεκλογή του.
