Ελβίρα Κρίθαρη
«Hepsi cıkarmışlar ama hesi ölmüş», γράφει στο μήνυμά του ο Dogan από το Παζαρτσίκ, στο επίκεντρο των φονικών σεισμών που εξαφάνισαν ολόκληρα τμήματα πόλεων στη νότια Τουρκία, λίγο πριν από το ξημέρωμα της 6ης Φεβρουαρίου.
Σε κάθε έναν από τους κακοφτιαγμένους δρόμους της μικρής πόλης Παζαρτσίκ, στην ισοπεδωμένη επαρχία του Καχραμάνμαρας, επαναλαμβάνεται η ίδια πανομοιότυπη σκηνή: γερανοί και γκρέιντερ μαζεύουν ή συγκρατούν τα χαλάσματα όσο οι διασώστες, έμπειροι και μη, επιχειρούν να ανοίξουν διόδους σε βουνά από τσιμέντο.
Στο σημείο απ’ όπου μας στέλνει το μήνυμα ο Dogan, ο μοναδικός κάτοικος με τον οποίο συνεννοούμαστε σε σπαστά αγγλικά, μια τετραμελής οικογένεια με δύο παιδιά, επτά και δυόμιση ετών, καθώς και τέσσερις ακόμα άνθρωποι βρίσκονταν θαμμένοι ζωντανοί στα συντρίμμια των σπιτιών τους. Τα sms που ένας από τους εγκλωβισμένους στέλνει στους δικούς του δίνουν ορίζοντα ελπίδας στην επιχείρηση διάσωσης.
Για να αντέξουν το δριμύ ψύχος οι άνθρωποι που μαζεύονται στο σημείο καίνε τις μελαμίνες που βρίσκουν στα μπάζα της κατεστραμμένης οικοδομής. Ο αέρας πάνω από την πόλη μυρίζει ακόμη καμένο πλαστικό και μαζούτ. Παρά τον αδιάκοπο θόρυβο από τις μπουλντόζες, κάποιες στιγμές επικρατεί απόκοσμη ησυχία μήπως και καταφέρει έτσι ν’ ακουστεί, έστω ξέπνοη, η φωνή των αγνοουμένων κάτω από τόνους μπετόν.
Ήρθαμε εδώ για εσάς
Στη διάρκεια του «ατελείωτου» χρόνου από το πρωί εκείνης της Δευτέρας μέχρι σήμερα, μία εβδομάδα μετά, θα υπάρξουν αμέτρητες στιγμές που οι διασώστες, σε κάθε μία από τις χιλιάδες επιχειρήσεις που εκτυλίσσονται από την Αντιόχεια έως το Ντιγιάρμπακιρ και από το Αντίγιαμαν έως τα Αδανα, θα πιστέψουν ότι βρίσκονται κοντά στην ανάσυρση ενός ανθρώπου.
Στην Αντιόχεια, που σβήστηκε από το χάρτη, ένας άντρας επιμένει ότι κάτι ακούει στα χαλάσματα. Οι αρχές σταματούν την κυκλοφορία ενός διαλυμένου δρόμου, όπου κυκλοφορούν κυρίως ασθενοφόρα, πυροσβεστικά οχήματα και εκσκαφείς. Για μια στιγμή, πάνω από 50 οχήματα σβήνουν τις μηχανές τους. Απλώνεται εκκωφαντική σιωπή. Ένας φαντάρος ζητάει να μείνουμε ακίνητοι για να μην ακούγεται το σύρσιμο των βημάτων μας στην άσφαλτο. Με μια συλλογική κραυγή, διασώστες, οδηγοί και το συγκεντρωμένο πλήθος φωνάζουν προς την μεριά των συντριμμιών: «Μας ακούει κανείς;».
«Είμαστε πολύ κοντά σας», «ήρθαμε εδώ για εσάς», «κουνήστε, αν μπορείτε, το πόδι ή το χέρι σας». Καμιά απάντηση. Οι διασώστες φεύγουν προς άλλα σημεία, ένα κομφούζιο κίνησης επανέρχεται στον δρόμο καθώς όλοι τρέχουν για κάπου.
Τα ασθενοφόρα που φτάνουν στα σημεία των διασώσεων σηματοδοτούν ότι κάποιος πρόκειται να βγει από τα συντρίμμια. Οι διασώστες σκεπάζουν τα σώματα των ανασυρμένων με κουβέρτες, κουρτίνες και χαλιά από τα διαλυμένα σπίτια τους. Δεν είναι όλοι διασωθέντες.
Σε μια ανάσυρση στο Καχραμάνμαρας κόβουν το πορτοκαλί κολιέ από τον λαιμό μιας νεκρής γυναίκας και το δίνουν σε συγγενή για αναγνώριση. Σε άλλη ανάσυρση, στα Αδανα, ένας άντρας βγαίνει βουρκωμένος από το ασθενοφόρο όπου μόλις έχει τοποθετηθεί μία σορός. Σε εκείνο το σημείο κάτω από τα χαλάσματα βρίσκονταν 90 άνθρωποι. Το συγκεντρωμένο πλήθος κρέμεται από τα χείλη του. «Αυτός είναι», γνέφει καταφατικά για τον δικό του νεκρό που έχει μόλις αναγνωρίσει. Ακολουθεί σπαραγμός.
Στην Αντιόχεια, άντρας της ΕΜΑΚ, που αποχώρησε την Κυριακή, ύστερα από πέντε επιτυχημένες διασώσεις, λέει ότι υπήρξαν σπάνιες περιπτώσεις που ακόμα και την 11η ημέρα άνθρωποι ανασύρθηκαν ζωντανοί. Είναι, όμως, όπως προσθέτει, «η μεγαλύτερη καταστροφή» που έχει δει.
Παιδικό λούτρινο αρκουδάκι στο σημείο όπου φωνάζουν οι διασώστες στην Αντιόχεια. Φωτ: Ελβίρα Κρίθαρη
100.000 άνθρωποι θαμμένοι στα συντρίμμια
Ο «σεισμός του αιώνα» που έπληξε μια έκταση της νότιας Τουρκίας σχεδόν ίση με την ηπειρωτική Ελλάδα, άφησε πίσω του σκηνές αποκάλυψης. Ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα ισοπεδώθηκαν. Πολυώροφες κατοικίες, που στέγαζαν δεκάδες, διαλύθηκαν σαν να ήταν χάρτινες μέσα σε λίγα λεπτά. Οι δύο μεγάλοι σεισμοί των 7,8 και 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και οι μετασεισμοί που ακολούθησαν βρήκαν σε πολλές περιπτώσεις φθηνές κατασκευές και κατασκευαστικές αυθαιρεσίες.
Στα Αδανα, την τουριστική παραθαλάσσια πόλη, γνωστή για το κεμπάμπ της, οι 14ώροφες πολυκατοικίες αποπνέουν μια αίσθηση αστικής άνεσης, σε αντίθεση με τα χαμόσπιτα των μικρών σεισμόπληκτων χωριών. Και τα δύο, όμως, κατέληξαν ερείπια.
«Προσεύχομαι στον θεό να τιμωρήσει τους κατασκευαστές. Ο εργολάβος δεν είχε άδεια για να χτίσει τους επιπλέον ορόφους. Και γι’ αυτό γκρεμίστηκε τελείως το διαμέρισμα της αδερφής μου. Συνελήφθησαν, όπως μάθαμε, δόξα τω Θεώ», λέει η Μάγια, που περιμένει δίπλα από την τελευταία εν εξελίξει επιχείρηση στα Αδανα μέχρι να ανασυρθεί το σώμα της αδερφής της. Τα 30 πολυώροφα κτίρια που ισοπεδώθηκαν εκεί, σημαντικά λιγότερα σε σχέση με άλλες περιοχές, καταπλάκωσαν και σκότωσαν περισσότερους από 500 ανθρώπους.
Οι διασώστες ανασύρουν φωτογραφίες από τα ερείπια πολυκατοικίας στο Παζαρτσίκ. Φωτ: Ελβίρα Κρίθαρη
«Η αδερφή μου είχε φέρει το προηγούμενο βράδυ τα παιδιά στο σπίτι μας, λες και ήξερε ότι θα πεθάνει. Τώρα, απλώς περιμένουμε το σώμα της για να το θάψουμε όπως πρέπει», λέει.
Η αδερφή της Μάγιας είναι ίσως η τελευταία νεκρή των Αδάνων. Για τους νεκρούς ανοίγονται ομαδικοί τάφοι και η κρίση μεταφέρεται στους καταυλισμούς των σεισμοπλήκτων, εκεί όπου θα συνεχιστεί η ζωή αυτών που έχασαν τα πάντα, στους μήνες που έρχονται.
«Είναι όλοι έξω, αλλά είναι όλοι νεκροί» έγραφε το μήνυμα του Dogan, που μας ενημέρωνε για την πορεία της επιχείρησης στο Παζαρτσίκ, τρεις ημέρες μετά την έναρξή της. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, 100.000 άνθρωποι, ίσως περισσότεροι, παραμένουν θαμμένοι στα συντρίμμια της νότιας Τουρκίας.
