Kathimerini.gr
Γιατί αποφάσισε ο Νετανιάχου να υποστηρίξει τώρα, έπειτα από μήνες πολύνεκρων συγκρούσεων, μια εκεχειρία; Θα μπορέσουν οι εκτοπισμένοι να επιστρέψουν στις εστίες τους; Τι επιφυλάσσει το μέλλον για την ίδια τη Χεζμπολάχ και πώς αξιολογεί τις τελευταίες εξελίξεις η πλευρά του Ιράν; Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο «υποτροπής» και νέων μαχών; Και πώς θα επηρεάσει αυτή η συμφωνία τις εξελίξεις σε Γάζα και Δυτική Οχθη;
Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα, τα οποία αναδύονται πια στη σκιά της συμφωνίας για εκεχειρία που ανακοινώθηκε χθες από Ισραήλ (Νετανιάχου), Λίβανο και ΗΠΑ (Μπάιντεν).
Τι έκανε τον Νετανιάχου να πει το «ναι»;
(Israeli Government Press Office via AP)
Προφανώς δεν μπορεί να είναι μόνο ένα αλλά πολλά εκείνα τα οποία ώθησαν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό στην αποδοχή της υπό αμερικανική διαμεσολάβηση εκεχειρίας. Επιγραμματικά, θα μπορούσε κανείς να αναφέρει:
- τα βαριά πλήγματα που κατάφεραν οι ισραηλινές δυνάμεις στη Χεζμπολάχ (βλ. θάνατος Νασράλα, εκρήξεις βομβητών κ.ά.)
- την κόπωση στις τάξεις των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων (που βρέθηκαν να διεξάγουν χερσαίες επιχειρήσεις σε δύο μέτωπα, στη Γάζα και στον Λίβανο, ενώ είχαν πίσω τους ήδη έναν χρόνο μαχών στη Λωρίδα της Γάζας)
- το κόστος για τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (τα πυρομαχικά και οι πύραυλοι δεν είναι ανεξάντλητα, ούτε τζάμπα)
- την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ (ο επερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος στηρίζει μεν το Ισραήλ χωρίς αστερίσκους, αλλά έχει παράλληλα διακηρύξει ότι θέλει να τελειώσει τους εν εξελίξει πολέμους)
- τη διαφορετική στόχευση που είχαν οι Ισραηλινοί στον Λίβανο σε σχέση με τη Χαμάς και τη Γάζα (παράγοντες της ισραηλινής πλευράς διαμηνύουν τώρα ότι ο στόχος τους δεν ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή της Χεζμπολάχ αλλά η απώθηση/αποδυνάμωση της εν λόγω απειλής, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την επιστροφή των δεκάδων χιλιάδων εκτοπισμένων Ισραηλινών στις εστίες τους κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο, εστίες τις οποίες εκείνοι είχαν εγκαταλείψει λόγω των βομβαρδισμών της Χεζμπολάχ)
Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους, η ισραηλινή ηγεσία θα μπορούσε όντως να αποδεχθεί μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, όπως και έκανε. Η εν λόγω συμφωνία, βέβαια, δεν αρέσει σε ορισμένους από τους (ακροδεξιούς) κυβερνητικούς εταίρους του Νετανιάχου. Το όποιο πολιτικό κόστος αυτής της εκεχειρίας ωστόσο (εάν όντως υπάρξει τέτοιο κόστος στην πράξη) η πλευρά Νετανιάχου μάλλον έκρινε ότι θα είναι/ήταν μικρότερο από το κόστος της συνέχισης των χερσαίων επιχειρήσεων στον Λίβανο.
Σημειώνεται ότι στη βάση της εκεχειρίας που ανακοινώθηκε βρίσκεται, ως προϋπόθεση, η εφαρμογή του ψηφίσματος 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που «έχασκε» πάνω από την πολύπαθη περιοχή του νοτίου Λιβάνου ως ανεκπλήρωτη εκκρεμότητα ήδη από το 2006 και το τέλος του περασμένου πολέμου. Με βάση αυτήν την απόφαση, οι δυνάμεις της Χεζμπολάχ θα πρέπει να μετακινηθούν όλες βόρεια του ποταμού Λιτάνι. Παράλληλα, οι εθνικές δυνάμεις του Λιβάνου (LAF) θα πρέπει να «απλωθούν» στον λιβανέζικο νότο, λειτουργώντας έτσι ως buffer ανάμεσα στους Ισραηλινούς (IDF) από τη μία πλευρά και σε ό,τι έχει απομείνει από τη Χεζμπολάχ από την άλλη. Εάν όντως γίνει κάτι τέτοιο, τα οφέλη για το Ισραήλ είναι προφανή (αν και η Χεζμπολάχ έχει, ή τουλάχιστον είχε, στην κατοχή της πυρά που θα μπορούσαν και πάλι, από τον βόρειο Λίβανο, να φτάσουν εντός των ισραηλινών συνόρων).
Ποιο ήταν το μέχρι τώρα κόστος του πολέμου;
Περισσότεροι από περίπου 4.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στον Λίβανο, μεταξύ αυτών και ένας προς το παρόν αδιευκρίνηστος αριθμός μαχητών της Χεζμπολάχ, ενώ οι εκτοπισμένοι ξεπερνούν το 1 εκατ. ε 1,2 εκατ. Από την άλλη πλευρά, οι Ισραηλινοί -πολίτες και στρατιώτες- που σκοτώθηκαν στο πλαίσιο της σύγκρουσης με τη Χεζμπολάχ ξεπερνούν τους 140 (σύμφωνα με τους FT), και οι εκτοπισμένοι ήταν περίπου 60.000.
Πόσο βαριά επλήγη η Χεζμπολάχ;
Τα πλήγματα που υπέστη η υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική οργάνωση του Λιβάνου ήταν, από πολλές απόψεις, πρωτοφανή. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, η Χεζμπολάχ εκτιμάται ότι είχε στη διάθεσή της περίπου 150.000 ρουκέτες/πυραύλους, περίπου 30.000 μαχητές και άλλους 20.000 εφέδρους, καθώς και ένα δίκτυο από οχυρωμένες θέσεις/φυλάκια/αποθήκες νότια του ποταμού Λιτάνι. Υπενθυμίζεται ότι η Χεζμπολάχ ήταν μέχρι πρότινος η με διαφορά ικανότερη/ισχυρότερη και περισσότερο αξιόμαχη/εμπειροπόλεμη από τους proxies του Ιράν. Τον τελευταίο χρόνο ωστόσο, και κυρίως τους τελευταίους μήνες, από τον Σεπτέμβριο του 2024 και έπειτα, η Χεζμπολάχ είδε την ηγεσία της να εξοντώνεται (τον Χασάν Νασράλα κ.ά.), τις θέσεις της (στη νότια Βηρυτό και στον νότιο Λίβανο ευρύτερα) να μετατρέπονται σε συντρίμμια, το δίκτυό της να εκτίθεται ως ευάλωτο και κατασκοπικά αποτυχημένο (βλ. ισραηλινά σαμποτάζ, εκρήξεις βομβητών και ασυρμάτων) και το κύρος της να χάνει την όποια παλαιά άιγλη του. Το μόνο σίγουρο είναι, πια, ότι η Χεζμπολάχ είναι πολύ πιο αδύναμη τώρα σε σχέση με το παρελθόν… γεγονός το οποίο όμως μας οδηγεί στο επόμενο ερώτημα.
Θα καταφέρει η Χεζμπολάχ να ανακάμψει;
(AP Photo/Bilal Hussein)
Η Χεζμπολάχ θα προσπαθήσει να επανεξοπλιστεί, όπως είχε κάνει άλλωστε και έπειτα από τον πόλεμο του 2006. Το εάν και σε ποιον βαθμό θα τα καταφέρει, είναι κάτι που πρόκειται να εξαρτηθεί από έναν συνδυασμό παραγόντων. Σημειώνεται ότι αυτός ο επανεξοπλισμός ως ζητούμενο αποτελεί πια ζήτημα υπαρξιακής φύσεως για τη Χεζμπολάχ η οποία έχει την ανάγκη να συνεχίσει να είναι η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη εντός των συνόρων του Λιβάνου (μια δύναμη ισχυρότερη από τις LAF) γιατί αυτό είναι που της επιτρέπει να λειτουργεί ως κράτος εν κράτει. Εάν χάσει αυτό το στρατιωτικό «προσόν», τότε θα κινδυνεύσει να χάσει και μέρος του πολιτικού της εκτοπίσματος και της επιρροής.
Για να μπορέσει να ανακάμψει/ανασυγκροτηθεί, η Χεζμπολάχ θα χρειαστεί προφανώς τη στήριξη του Ιράν και, ενδεχομένως, της Ρωσίας του Πούτιν. Χεζμπολάχ και Ρωσία είχαν συνεργαστεί παλαιότερα στο μέτωπο της Συρίας, ενώ Μόσχα και Τεχεράνη έχουν πια έρθει πιο κοντά στην σκιά του Ουκρανικού. Οι Ισραηλινοί υποστηρίζουν, για παράδειγμα, ότι πολλά από τα όπλα που είχε στην κατοχή της η Χεζμπολάχ ήταν ρωσικά – και πιθανώς προερχόμενα από τη Συρία. Μένει να φανεί, ωστόσο, τι θα κάνουν το προσεχές διάστημα Ιρανοί και Ρώσοι, με δεδομένο ότι οι κινήσεις τους θα παρακολουθούνται από τη Δύση, τη νέα διοίκηση Τραμπ στις ΗΠΑ και το Ισραήλ… πράγμα το οποίο όμως μας οδηγεί στο επόμενο ερώτημα.
Πώς θα απαντήσει το Ιράν;
Τα πλήγματα κατά της Χεζμπολάχ είναι, παράλληλα, πλήγματα κατά του Ιράν και του καλούμενου «άξονα της αντίστασης» των υποστηριζόμενων από την Τεχεράνη proxies (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι κ.ά.). Όπως προαναφέρθηκε, η Χεζμπολάχ ήταν η με διαφορά ισχυρότερη από αυτούς τους «αντιπροσώπους» και, ως εκ τούτου, εάν η Τεχεράνη την χάσει, θα χάσει συνακόλουθα κι έναν από τους βασικούς πυλώνες του «άξονα της αντίστασης» ο οποίος όμως λειτουργούσε επί σειρά ετών ως μέσο προβολής ιρανικής ισχύος στο εξωτερικό. Οι Ιρανοί δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν τη Χεζμπολάχ. Υπό αυτήν την έννοια, είναι βέβαιο ότι θα επιχειρήσουν να την ανασυγκροτήσουν, ωστόσο δεν είναι σαφές εάν και σε ποιον βαθμό θα τα καταφέρουν. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι Ιρανοί ίσως επιλέξουν να ενισχύσουν τη στήριξή τους προς τους Υεμενίτες Χούθι οι οποίοι, σε σύγκριση με τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, υπέστησαν πολύ λιγότερα και πολύ λιγότερο συντριπτικά πλήγματα το τελευταίο διάστημα. Από εκεί και πέρα, η Τεχεράνη θα πρέπει να συνυπολογίσει βέβαια και τον παράγοντα Τραμπ… ο οποίος είναι εκείνος που είχε αποσύρει τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης (JCPOA) το 2018.
Τι θα γίνει με τους εκτοπισμένους;
(AP Photo/Hussein Malla)Όπως προαναφέρθηκε, οι εκτοπισμένοι στον Λίβανο ξεπερνούν το 1 με 1,2 εκατ. και στο Ισραήλ τους 60.000. Τι θα κάνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι το προσεχές διάστημα; Μήπως είναι λίγο πρόωρο για εκείνους να επιστρέψουν τώρα στις εστίες τους (εάν μιλάμε βέβαια για εστίες που δεν έχουν καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς); Με δεδομένα όσα έχουν προηγηθεί, οι άμαχοι και στις δύο πλευρές των συνόρων είναι μάλλον βέβαιο ότι τηρήσουν στάση αναμονής περιμένοντας να δουν εάν η εκεχειρία είναι όντως εκεχειρία… το οποίο μας οδηγεί στο επόμενο ερώτημα.
Μπορεί να ξεσπάσει ξανά πόλεμος;
(AP Photo/Hussein Malla)Ναι, η πλευρά του Ισραήλ έχει ξεκαθαρίσει ότι εάν εκτοξευθούν ρουκέτες από τη μεριά της Χεζμπολάχ, τότε θα υπάρξουν αντίποινα. Υπενθυμίζεται πάντως, ότι έπειτα από τον πόλεμο του 2006 η εκεχειρία κράτησε, αν και η Χεζμπολάχ ήταν τότε ισχυρότερη από όσο είναι τώρα. Από την άλλη πλευρά, η επιτυχία της εκεχειρίας πρόκειται να εξαρτηθεί παράλληλα και από τον ρόλο που θα διαδραματίσουν επί του πρακτέου οι εθνικές Λιβανέζικες Ενοπλες Δυνάμεις (LAF) στον νότιο Λίβανο το προσεχές διάστημα… αποτρέποντας την επανεμφάνιση της Χεζμπολάχ.
Μετά τις 7 Οκτωβρίου του 2023, το Ισραήλ έπαψε να έχει «εμπιστοσύνη» στις αδυναμίες των εχθρών του. Υπό αυτήν την έννοια, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις το πιο πιθανό είναι ότι θα συνεχίσουν να πραγματοποιούν επιλεκτικά πλήγματα κατά αυτών των εχθρών όταν και όπου εκείνες κρίνουν… το οποίο όμως μας οδηγεί στο επόμενο, τελευταίο, ερώτημα.
Τι θα ακολουθήσει, τώρα, στα μέτωπα της Γάζας και της Δυτικής Οχθης;
Εδώ οι απόψεις διίστανται, καθώς άλλοι «βλέπουν» πιθανές νέες εκεχειρίες, και άλλοι νέες εκρήξεις. Κατά μία άποψη, ο Νετανιάχου συμφώνησε να απεμπλακεί από το μέτωπο με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο… προκειμένου να επικεντρωθεί και πάλι στη Γάζα αλλά και στη Δυτική Οχθη όπου οι διακηρυγμένοι από την πλευρά του Ισραήλ στόχοι του πολέμου είναι άλλωστε διαφορετικοί (η πλήρης εξάλειψη της Χαμάς εν προκειμένω)… Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι ήταν η ανάφλεξη στη Γάζα ήταν εκείνη που λειτούργησε ως εστία, προκαλώντας εν συνεχεία την ανάφλεξη στον Λίβανο… Θα μπορούσε, άραγε, να επαναληφθεί κάτι τέτοιο το επόμενο διάστημα; Τα δεδομένα (ισχύος μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών) έχουν εν τω μεταξύ αλλάξει. Οι πληγές όμως παραμένουν...
