Γιώργος Σκαφιδάς
Δύση και Ανατολή παρακολουθούν πια, με κομμένη την ανάσα, όσα μέχρι πρότινος θεωρούνταν «απίθανα», να γίνονται πράξη μέσα σε ένα περιβάλλον από λίαν εύφλεκτες εστίες έντασης και ανοιχτές πληγές, βλέποντας τις κόκκινες γραμμές να τεντώνονται και τις ισορροπίες να κινούνται στο χείλος επαπειλούμενων ρήξεων.
Οι Ιρανοί δεν είχαν ποτέ τους επιτεθεί στο Ισραήλ άμεσα οι ίδιοι, από ιρανικό σε ισραηλινό έδαφος δηλαδή. Κι όμως, το έκαναν μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο, όχι «χαλαρά» αλλά με μια «βροχή» από drones και πυραύλους που μπορεί να μην προκάλεσαν απώλειες (ενδεχομένως να μην είχαν καν αυτόν τον σκοπό εξαρχής, όπως λέγεται) αλλά οπωσδήποτε εντυπωσίασαν.
Οπως και αν ιδωθεί, ως επιτυχία δηλαδή ή ως αποτυχία, η ιρανική επίθεση του περασμένου Σαββάτου αποτέλεσε σημείο καμπής και θα αποτελεί στο εξής σημείο αναφοράς για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις.
Ηδη από τα ξημερώματα της περασμένης Κυριακής, η Τεχεράνη είχε διαμηνύσει ότι «αποστολή εξετελέσθη», χαρακτηρίζοντας μάλιστα την επιχείρηση που προηγήθηκε «περιορισμένης κλίμακας».
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, και το Ισραήλ θα πανηγύριζε τις επιτυχίες της δικής του αεράμυνας, καθώς το 99% των εισερχόμενων ιρανικών πυρών αναχαιτίστηκε με τη συνδρομή Αμερικανών, Γάλλων, Βρετανών αλλά και… Ιορδανών.
Κάπως έτσι, μέσα σε λίγες ώρες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου βρέθηκε, από επιτιθέμενος στη Γάζα που ήταν, ξαφνικά να κερδίζει πόντους στη διεθνή σκηνή ως αμυνόμενος στην έδρα του.
Μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας έσπευσε να καταδικάσει την ιρανική επίθεση παίρνοντας θέση στο πλευρό του Ισραήλ, το οποίο βρήκε την ευκαιρία να υποστηρίξει ότι «προστατεύει την Ευρώπη από την αυτοκρατορία του κακού» επαναφέροντας έτσι και «επανανομιμοποιώντας» εκείνες τις «villa in the jungle» προσεγγίσεις του όχι και τόσο μακρινού παρελθόντος.
Παράλληλα ωστόσο, η διεθνής κοινότητα θα έστελνε στο Ισραήλ όχι μόνο μηνύματα συμπαράστασης αλλά και μηνύματα υπέρ της αποκλιμάκωσης της έντασης, καλώντας την ισραηλινή ηγεσία να μην προχωρήσει σε μια αντεπίθεση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν διευρυμένο περιφερειακό πόλεμο.
Από την ακραία υποτροπή του Παλαιστινιακού τον περασμένο Οκτώβριο άλλωστε και έπειτα, ο στόχος είναι ακριβώς αυτός: να μην εξαπλωθεί στην ευρύτερη «πυριτιδαποθήκη» της Μέσης Ανατολής η «φωτιά» που άναψε ξανά στη Γάζα.
Επί του πρακτέου ωστόσο, η κρίση εξαπλώνεται καθώς έχει ήδη περάσει από τα παλαιστινιακά εδάφη στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου και από εκεί στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω Υεμένης.
Λίβανος, Συρία, Ιράκ και Ιράν έχουν συγκλονιστεί από πολύνεκρες εκρήξεις τους τελευταίους μήνες, ενώ ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται χωρίς να έχουν επιτευχθεί οι διακηρυγμένοι ισραηλινοί στόχοι της απελευθέρωσης των ομήρων από τη μία πλευρά και της συντριπτικής στρατιωτικής νίκης επί της Χαμάς από την άλλη.
Ακόμη και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ραγδαία οξυνόμενων εντάσεων, η ιρανική επίθεση της 13ης Απριλίου κατά του Ισραήλ (που ήρθε ως αντίποινα στην επιδρομή που είχαν πραγματοποιήσει οι Ισραηλινοί την 1η Απριλίου ενάντια στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό) αποτελεί κίνηση πρωτοφανούς κλιμάκωσης.
Έκτοτε, από τα ξημερώματα της 14ης Απριλίου και έπειτα, αυτό που περιμένει να δει η διεθνής κοινότητας είναι το «πού», το «πώς» και το «πότε» των ισραηλινών αντιποίνων που είναι πια βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν κατά του Ιράν.
Σύμφωνα με τις σχετικές αναλύσεις (Foreign Policy, Reuters, CSIS, Gzero/Eurasia Group κ.ά.), οι Ισραηλινοί έχουν πια μπροστά τους τέσσερις βασικές επιλογές καθώς θα μπορούσαν να βάλουν στο στόχαστρο:
1. Το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης (εγκαταστάσεις και/ή μεμονωμένους επιστήμονες)
2. Φιλοϊρανούς proxies (Χεζμπολάχ, Χούθι) εκτός των ιρανικών συνόρων (σε Συρία, Λίβανο, Ιράκ, Υεμένη)
3. Ιρανούς αξιωματούχους και στρατιωτικούς (της Δύναμης Κουντς για παράδειγμα και των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης) σε θέσεις εκτός αλλά και εντός των ιρανικών συνόρων
4. Ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις (αεροπορικές βάσεις, βάσεις εκτόξευσης πυραύλων)
Στον κυβερνοχώρο η επόμενη σύρραξη;
«Η επόμενη ισραηλινο-ιρανική μάχη θα μπορούσε να εκτυλιχθεί στον κυβερνοχώρο», γράφει το περιοδικό Foreign Policy υπογραμμίζοντας το ενδεχόμενο ισραηλινών κυβερνοεπιθέσεων κατά ιρανικών στόχων, ενώ και ο Ντάνιελ Μπάιμαν του CSIS (Center for Strategic and International Studies) μιλά για ενδεχόμενα ισραηλινά σαμποτάζ σε βάρος των Ιρανών.
Σύμφωνα πάντως με τον Μπάιμαν, όλες οι επιλογές αντίδρασης που ανοίγονται πια για το Ισραήλ «έχουν περιορισμούς και μειονεκτήματα», «μειονεκτήματα» που έχουν να κάνουν κυρίως με την εικόνα των Ισραηλινών στη διεθνή σκηνή και τις πιθανές αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας σε μια ισραηλινή αντεπίθεση.
Από διπλωματική σκοπιά, η ισραηλινή ηγεσία παρουσιάζεται να έχει κερδίσει πόντους στη διεθνή σκηνή τα τελευταία 24ωρα. Κι αυτό, για μια σειρά από λόγους:
- Η πληγή της Γάζας (που έκανε κακό στην εικόνα της ισραηλινής ηγεσίας) εκτοπίστηκε προσωρινά από τις προθήκες της διεθνούς ειδησεογραφίας
- Οι ισραηλινές συμμαχίες επιβεβαιώθηκαν δια του συντονισμού και της αποτελεσματικότητάς τους στο πεδίο
- Η διοίκηση Μπάιντεν «επέστρεψε» στο πλευρό της ισραηλινής ηγεσίας (από το οποίο είχε απομακρυνθεί λόγω Γάζας)
- Η ισραηλινή αεράμυνα «θριάμβευσε» στην πράξη (αν και με διόλου ευκαταφρόνητο οικονομικό κόστος), «αναπληρώνοντας» εν μέρει, με μια αξιοσημείωτη επιτυχία, κάποια από τα συγκλονιστικά κενά ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου
- Οι αγορές ενέργειας «απορρόφησαν» το επεισόδιο της ιρανικής επίθεσης χωρίς μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου (τιμές οι οποίες μάλιστα, στον αντίποδα, θα υποχωρούσαν ελαφρώς τη Δευτέρα)
- Ενώ το Ιράν εξωθήθηκε βαθύτερα στην απομόνωση, καθώς ξένες κυβερνήσεις απειλούν πια την Τεχεράνη με νέες κυρώσεις και καλούν τους Ιρανούς πρέσβεις στα υπουργεία Εξωτερικών για να τους επιδώσουν διαβήματα διαμαρτυρίας
Το εν λόγω κλίμα θα μπορούσε, ωστόσο, να αλλάξει μέσα σε λίγα 24ωρα ανάλογα με τις εξελίξεις, όπως έχει άλλωστε ξαναγίνει στο παρελθόν. H μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο των Ισραηλινών πια. Ωστόσο και το Ιράν παρουσιάζεται, σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, να διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τις ΗΠΑ, πράγμα αξιοσημείωτο.
Σε περισσότερο «προσωπικό» επίπεδο, ηγέτες όπως ο Νετανιάχου αλλά και ο Ερντογάν ήδη επιχειρούν, κατά την προσφιλή τους συνήθεια, όχι να ρίξουν τους τόνους αλλά αντιθέτως να εκμεταλλευτούν την ένταση προς ίδιον όφελος, ο μεν Νετανιάχου βάλλοντας ενάντια στους «εχθρούς του Ισραήλ», ο δε Ερντογάν στοχοποιώντας εκ νέου τον Νετανιάχου… τον οποίο είχε όμως επιδιώξει να συναντήσει με συμφιλιωτική διάθεση στη Νέα Υόρκη μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Ακόμη και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που βρίσκεται αντιμέτωπος με τον δικό του «Γολγοθά» πίσω στο ανοιχτό μέτωπο του Ουκρανικού, επιχείρησε να φέρει τις εξελίξεις στα μέτρα των δικών του αναγκών, ζητώντας να υπάρξει μια ενιαία παγκόσμια απάντηση στην «τρομοκρατία» του Ιράν αλλά και της Ρωσίας.
Το Πεκίνο από την άλλη πλευρά, δείχνει πια να παρακολουθεί τις εξελίξεις από σχετική απόσταση, πιο πολύ ως παρατηρητής και λιγότερο ως ρυθμιστής των εξελίξεων. Η χώρα που είχε πριν από ακριβώς έναν χρόνο πιστωθεί, ως διαμεσολαβήτρια, την αποκατάσταση των διπλωματικών δεσμών μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, μοιάζει τώρα να μην θέλει να μπει στο «ναρκοπέδιο» της Μέσης Ανατολής… αποδεχόμενη έτσι τον ρόλο των Αμερικανών που εξακολουθούν να λειτουργούν ως «εγγυητές της ασφάλειας».
