Kathimerini.gr
Γιώργος Σκαφιδάς
«Και τώρα τι; Πώς θα αντιδράσει το Ιράν;» Το ερώτημα –το απολύτως κομβικό για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής– έχει επιστρέψει «δυναμικά» στο προσκήνιο εδώ και περίπου δώδεκα ημέρες, ωθώντας τους προβληματισμούς της διεθνούς κοινότητας σε νέες ατραπούς περιφερειακής κλιμάκωσης.
Είναι η δεύτερη φορά μέσα σε διάστημα περίπου τεσσάρων μηνών που το εν λόγω ερώτημα («τι θα κάνει το Ιράν;») βρίσκεται να απασχολεί τη διεθνή κοινότητα, εγείροντας ανησυχίες περί εξάπλωσης της έντασης πέραν των στενών γεωγραφικών ορίων της Γάζας. Η προηγούμενη φορά ήταν τον περασμένο Γενάρη, έπειτα από την πολύνεκρη διπλή βομβιστική επίθεση κοντά στον τάφο του Κασέμ Σολεϊμάνι στην πόλη Κερμάν του κεντρικού Ιράν, μια επίθεση την ευθύνη της οποίας ανέλαβε το ISIS.
Το ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό της Συρίας βρέθηκε στο στόχαστρο αεροπορικής επιδρομής την 1η Απριλίου. Κατά την εν λόγω επίθεση, έχασαν τη ζωή τους (τουλάχιστον) οχτώ στελέχη των Ιρανών Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), μεταξύ αυτών και ο 63χρονος Μοχάμεντ Ρέζα Ζαχέντι, διοικητής της Δύναμης Κουντς στον Λίβανο και στη Συρία.
Η Δύναμη Quds αναλαμβάνει, ως βραχίονας των Ιρανών IRGC, να πραγματοποιεί επιχειρήσεις ανορθόδοξου πολέμου και στρατιωτικής κατασκοπείας, κυρίως εκτός των ιρανικών συνόρων. Ο Κασέμ Σολεϊμάνι, ο οποίος είχε σκοτωθεί από αμερικανικό πλήγμα στο Ιράκ τον Ιανουάριο του 2020, υπενθυμίζεται ότι ήταν –και εκείνος– διοικητής της Quds. Οι Αμερικανοί –ακόμη επί Τραμπ τότε– είχαν αναλάβει επισήμως την ευθύνη για εκείνο το χτύπημα κατά του Σολεϊμάνι τον Ιανουάριο του 2020.
Τέσσερα χρόνια μετά, οι Ισραηλινοί δεν λένε επισήμως τίποτα για το χτύπημα της 1ης Απριλίου στη Δαμασκό, όπως άλλωστε δεν είχαν πει –επισήμως– τίποτα και για το χτύπημα κατά του Σάλεχ αλ-Αρούρι της Χαμάς στη Βηρυτό τον περασμένο Ιανουάριο. Ολοι, ωστόσο, θεωρούν ότι εκείνοι βρίσκονται πίσω από το πλήγμα κατά των Ιρανών στην πρωτεύουσα της Συρίας.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο εξελίξεων, το ερώτημα «πώς θα αντιδράσει η Τεχεράνη;» πια επιστρέφει, ρίχνοντας βαριά τη σκιά του πάνω από τα κέντρα εξουσίας σε Ισραήλ και Ουάσιγκτον τα οποία θα κληθούν άλλωστε να διαχειριστούν το όποιο ιρανικό χτύπημα.
Η ιρανική ηγεσία έχει διαμηνύσει ότι θα εκδικηθεί εξαπολύοντας αντίποινα κατά των Ισραηλινών. Εάν όμως αυτά τα αντίποινα περάσουν όντως από τη θεωρία στην πράξη, θα είναι η πρώτη φορά έπειτα από έξι μήνες πολέμου στη Γάζα που Ιρανοί και Ισραηλινοί συγκρούονται άμεσα μεταξύ τους και όχι μέσω αντιπροσώπων/proxies (τύπου Χούθι, Χεζμπολάχ). Και αν οι Ιρανοί επιχειρήσουν να χτυπήσουν στόχους εντός του Ισραήλ, τότε πώς θα αντιδράσουν οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις; Είναι πιθανό να δούμε μια ιρανο-ισραηλινή σύρραξη;
«Το Ιράν και το Ισραήλ δεν μοιράζονται κοινά σύνορα, δεν είχαν ποτέ πολέμους μεταξύ τους και δεν διεκδικούν το ένα εδάφη του άλλου», έγραφε ο Ισραηλινός ακαδημαϊκός Ντέιβιντ Μενάσρι τον περασμένο Φεβρουάριο στον ιστοχώρο του αμερικανικού Wilson Center.
Ιράν και Ισραήλ συμπρωταγωνιστούν ωστόσο εδώ και δεκαετίες, ως αντίπαλοι/ανταγωνιστικοί πόλοι, σε μια σύγκρουση διά αντιπροσώπων (proxy conflict): έναν «σκιώδη πόλεμο» (shadow war) όπως τον αποκαλεί το πρακτορείο Bloomberg που έχει πια περάσει σε μια «επικίνδυνη νέα φάση» με φόντο τη σύγκρουση στη Γάζα από τη μία πλευρά και τις επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν Υεμενιτών ανταρτών Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα από την άλλη. «Πόσο μπορεί, όμως, να διαρκέσει αυτή η προπολεμική (pre-war) φάση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ;», διερωτάται ο Αλέν Φρασόν μέσα από τις σελίδες της Le Monde. Σύμφωνα με τον Φρασόν, «η ισραηλινή αεροπορική επιδρομή της 1ης Απριλίου στο προξενικό κτίριο της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό σηματοδότησε το τέλος της διά αντιπροσώπων αντιπαράθεσης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και την αρχή μιας άμεσης αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρών».
Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε δημοσίευμά της (της 11ης Απριλίου) η Wall Street Journal, το Ιράν θα μπορούσε να επιχειρήσει πλήγματα κατά ισραηλινών στόχων μέσα στις επόμενες 48 ώρες, ως τις 13 Απριλίου δηλαδή.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε δικό του δημοσίευμα (της 12ης Απριλίου) το αμερικανικό δίκτυο CBS News, μια ιρανική επίθεση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ακόμη και μέσα στις επόμενες ώρες, με περισσότερα από 100 drones και δεκάδες πυραύλους κατά στρατιωτικών στόχων εντός του Ισραήλ. Σημειώνεται, άλλωστε, ότι τις προηγούμενες ημέρες είχαν δει το φως δημοσιεύματα που ήθελαν τους φιλοϊρανούς proxies να εξοπλίζονται, ενδεχομένως προετοιμάζοντας επιθέσεις κατά των Ισραηλινών. «Το Ιράν μεταφέρει λαθραία όπλα στη Δυτική Οχθη, με στόχο να υποκινήσει αναταραχές με το Ισραήλ», έγραφαν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης στις 9 Απριλίου.
#BREAKING: President Biden says he expects an attack by Iran "sooner rather than later."
— Moshe Schwartz (@YWNReporter) April 12, 2024
Says Iran will not succeed and that the US is devoted to the defense of Israel.
In a message to Iran, Biden says, "Don't!" pic.twitter.com/XNEqXZslbn
Οι Αμερικανοί έχουν, από την πλευρά τους, στείλει το μήνυμα, διά στόματος Μπάιντεν, ότι θα υπερασπιστούν το Ισραήλ παίρνοντας θέση στο πλευρό του εάν εκείνο δεχθεί ιρανική επίθεση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε την Παρασκευή ότι περιμένει ένα ιρανικό χτύπημα κατά του Ισραήλ «νωρίτερα παρά αργότερα». Ο ίδιος κάλεσε, ωστόσο, την Τεχεράνη να μην προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση ενώ επανέλαβε, παράλληλα, ότι οι ΗΠΑ θα στηρίξουν το Ισραήλ.
Το αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS Dwight Eisenhower παρουσιάζεται πάντως, στο ίδιο πλαίσιο, να έχει ήδη βάλει πλώρη για το Ισραήλ, κινούμενο βορείως στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας.
USS DWIGHT EISENHOWER MOVES TOWARD ISRAEL
— Mario Nawfal (@MarioNawfal) April 12, 2024
The USS Dwight Eisenhower aircraft carrier has been deployed north through the Red Sea toward Israel, signaling a strong show of deterrence by the Biden administration against Iran.
The carrier is strategically positioned to… https://t.co/vgMuQIxlhs pic.twitter.com/Xv0SoQ5JcP
Παράλληλα ωστόσο, η Ουάσιγκτον φέρεται να επιχειρεί στο παρασκήνιο να εκτονώσει την ένταση.
«Οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Κίνα και άλλες χώρες, της Τουρκίας και της Σαουδικής Αραβίας συμπεριλαμβανομένων, να προτρέψουν την Τεχεράνη να μην εξαπολύσει αντίποινα εναντίον του Ισραήλ για την αεροπορική του επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Συρία», σημειώνουν οι Financial Times σε δική τους ανάλυση.
Πολλοί θεωρούν ότι το Ιράν δεν μπορεί να «σηκώσει» στην παρούσα φάση έναν κανονικό/άμεσο πόλεμο με το Ισραήλ, για λόγους όχι μόνο στρατιωτικούς αλλά και οικονομικούς.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, το χτύπημα στο ιρανικό προξενείο δεν μπορεί να μείνει αναπάντητο. Με άλλα λόγια, το ερώτημα δεν είναι πια εάν οι Ιρανοί θα χτυπήσουν αλλά πότε, πού (εντός ή εκτός Ισράηλ;) και πώς (άμεσα ή και πάλι διά αντιπροσώπων);
Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου εξαπέλυσε την Παρασκευή επιθέσεις με ρουκέτες κατά θέσεων στο βόρειο Ισραήλ. Αυτό, ωστόσο, επί της ουσίας δεν αποτελεί είδηση, ή τουλάχιστον όχι εντυπωσιακή είδηση, καθώς είναι κάτι που επαναλαμβάνεται εδώ και μήνες.
«Βρισκόμαστε σε πόλεμο τους τελευταίους έξι μήνες και έχουμε αντιμετωπίσει όλες τις υπάρχουσες απειλές. Η άμυνά μας είναι έτοιμη και ξέρει πώς να χειρίζεται κάθε απειλή χωριστά […] Το Ιράν πιέζει για περιφερειακή κλιμάκωση. Ξέρουμε πώς να αντιμετωπίσουμε την ιρανική απειλή. Είμαστε καλά προετοιμασμένοι και ξέρουμε πώς να ανταποκριθούμε σε οτιδήποτε», δήλωσε το Σάββατο ο εκπρόσωπος των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων (IDF) Ντάνιελ Χαγκάρι.
