Το βράδυ της Κυριακής, ενώ οι Γερμανοί έβλεπαν στις οθόνες τους τον Γάλλο πρόεδρο να ανακοινώνει τη διάλυση της Βουλής μετά τη συντριπτική ήττα του συνασπισμού του στις ευρωεκλογές, ο Γερμανός καγκελάριος θα εμφανιζόταν για μερικές σέλφι στα κεντρικά γραφεία του SPD και έπειτα θα εξαφανιζόταν, αποφεύγοντας τεχνηέντως να σχολιάσει τη χειρότερη επίδοση των Σοσιαλδημοκρατών εδώ και πάνω από έναν αιώνα.
«Αν θεωρεί πως θα μπορούσε να αποφύγει τον απολογισμό μετά την ταπεινωτική τρίτη θέση του κόμματός του, κάτω από τους Χριστιανοκοινωνιστές (CDU/CSU) και την ακροδεξιά “Εναλλακτική για τη Γερμανία” (AfD), ο Σολτς, όπως οι ριψάσπιδες, σφάλλει. Ο ίδιος λέει πως δεν προβλέπονται πρόωρες εκλογές, όμως πιθανότατα δεν εξαρτάται από αυτόν» σημειώνει το Politico σε δημοσίευμά του, προσθέτοντας με νόημα πως «το ερώτημα τώρα δεν είναι αν η κυβέρνηση του Ολαφ Σολτς θα επιβιώσει, αλλά πόσο».
Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε σαν να μην συνέβη τίποτα, αρκέστηκε να πει ο Γερμανός καγκελάριος απευθυνόμενος στους κυβερνητικούς του εταίρους, αλλά έως και η κεντρώα «Die Zeit» ζητά εκλογές ακόμη και εντός θέρους. «Οπως και στη Γαλλία, οι ευρωεκλογές ήταν μία ψήφος δυσπιστίας προς την κυβέρνηση», έγραφε χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος της, Αλαν Ποζένερ.
Η τρίτη θέση των Σοσιαλδημοκρατών (14 έδρες), τα συρρικνωμένα ποσοστά (13,9%) και η απώλεια εδρών ουσιαστικά ήρθαν προς επίρρωσιν των δημοσκοπικών προβλέψεων των τελευταίων χρόνων. Συγκεκριμένα, μετά από 2,5 χρόνια θητείας, ο Σολτς ηγείται της πιο αντιδημοφιλούς κυβέρνησης στη σύγχρονη Ιστορία της Γερμανίας, με πάνω από τα δύο τρίτα των Γερμανών ψηφοφόρων να δηλώνουν δυσαρέσκεια για τον συνασπισμό και πάνω από το 70% για τον ίδιο τον Σολτς.
Αφού διαχειρίστηκε ανεπαρκώς τη μεταρρύθμιση-ορόσημο για τη μετάβαση της Γερμανίας από τα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κυβέρνηση Σολτς υπέστη ταπεινωτική ήττα από το ανώτατο δικαστήριο της χώρας, το οποίο έκρινε τον προϋπολογισμό της αντισυνταγματικό. Η απόφαση αυτή του περασμένου Νοεμβρίου στέρησε από τον συνασπισμό δεκάδες δισ. ευρώ στα οποία βασιζόταν για τη χρηματοδότηση του υπόλοιπου προγράμματός του.
Εκτοτε, η συμμαχία βρίσκεται σε αντιπαράθεση, με τα δύο κεντροαριστερά κόμματα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Σολτς και τους Πρασίνους (Die Grünen), να βρίσκονται σε συνεχή κόντρα με το δημοσιονομικά συντηρητικό κομμα των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP), υπό την ηγεσία του υπουργού Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ.
«Με λίγα λόγια, Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι θέλουν περισσότερες δαπάνες και οι Φιλελεύθεροι, επικαλούμενοι τη συνταγματική τροχοπέδη και το δικό τους δόγμα δημοσιονομικής φειδούς, λιγότερες.» εξηγεί το Politico.
To αδιέξοδο αυτό αναμένεται να κλιμακωθεί τις επόμενες εβδομάδες, καθώς τα κόμματα του συνασπισμού εισέρχονται στον τελικό γύρο των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό του 2025. Τα κόμματα θέλουν να καταλήξουν σε συμφωνία μέχρι τις αρχές Ιουλίου, πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές, αλλά με όλες τις πλευρές αμετακίνητες στις θέσεις τους, σε μια προσπάθεια να σώσουν την πολιτική τους τύχη, μια συμφωνία φαίνεται απίθανη.
Στις δημοσκοπήσεις τα ποσοστά δυσαρέσκειας μεταξύ των ψηφοφόρων για τον συνασπισμό Σολτς, αλλά και για τον ίδιο τον καγκελάριο, είναι εδώ και καιρό υψηλά – Φωτ. αρχείου: REUTERS/Annegret Hilse
Ενδεχόμενη αποτυχία επίτευξης συμβιβασμού θα μπορούσε να προσφέρει στο FDP –το οποίο ήταν εξαρχής ο «ασύμβατος» εταίρος στον συνασπισμό– την ευκαιρία να αποχωρήσει από τη συμμαχία. Παρά τις συνεχείς εντάσεις για θεμελιώδη ζητήματα, όπως ο προϋπολογισμός, το FDP εμφανιζόταν έως τώρα απρόθυμο να αποχωρήσει από τον κυβερνητικό συνασπισμό, υπό τον φόβο δυσφορίας των ψηφοφόρων του. Ωστόσο, μετά τα δυσμενέστατα αποτελέσματα του SPD και των Πρασίνων στις ευρωεκλογές, η πολιτική αυτή απροθυμία ίσως καμφθεί.
Το «κύμα» του AfD και η γραφειοκρατεία των Βρυξελλών
Εν μέσω μιας ευρύτερης ανόδου του λαϊκισμού, του εθνικισμού και της Ακροδεξιάς στη Γηραιά Ηπειρο, η δυναμική της Εναλλακτικής της Γερμανίας (Alternative für Deutschland) έχει επίσης ενισχυθεί, διεκδικώντας να καλύψει το κενό των συρρικνούμενων κομμάτων που κυριαρχούσαν στη γερμανική πολιτική σκηνή από την επανένωση της Γερμανίας, το 1990.
Αυτό καθιστά για τα παραδοσιακά κόμματα της μεταπολεμικής Γερμανίας δυσχερέστερο τον σχηματισμό βιώσιμων συνασπισμών – ενόψει, μάλιστα, εκλογών σε τρία κρατίδια τον Σεπτέμβριο, αλλά και σε ομοσπονδιακό επίπεδο το 2025.
Το AfD επλήγη τους τελευταίους μήνες από σειρά σκανδάλων: Απόσυρση του επικεφαλής υποψηφίου του από την προεκλογική εκστρατεία τον Μάιο, μετά τη δήλωσή του πως τα SS «δεν ήταν όλοι εγκληματίες», κατηγορίες κατά υποψηφίου του για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας και κατά ενός δεύτερου για δωροδοκία από φιλορωσικό ιστότοπο. Παρόλα αυτά, όχι μόνο δεν έχασε τη δυναμική του, αλλά κέρδισε έδαφος μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων, ανεβαίνοντας κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες στο 17% στις ηλικίες 16-24 ετών.
«Τα πήγαμε καλά επειδή οι άνθρωποι έχουν γίνει πιο αντιευρωπαϊστές», δήλωσε την Κυριακή η συμπρόεδρος του AfD Αλις Βάιντελ.
«Οι άνθρωποι ενοχλούνται από την τόση γραφειοκρατία των Βρυξελλών», πρόσθεσε, φέρνοντας ως παράδειγμα ένα σχέδιο για την τελική απαγόρευση των αυτοκινήτων που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα.
Πέραν του ευρωσκεπτικισμού, το AfD αξιοποίησε και τη δυσαρέσκεια των πολιτών για τον συνασπισμό του Σολτς και το κυβερνητικό έργο του – από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως την αύξηση της παράτυπης μετανάστευσης και την κρίση του κόστους ζωής.
Το (σχεδόν) άθραυστο σύστημα κυβερνητικών συνασπισμών
«Στα περισσότερα κοινοβουλευτικά συστήματα, οι άγραφοι νόμοι της δημοκρατικής ευπρέπειας θα ανάγκαζαν τον ηγέτη της χώρας να προκηρύξει νέες εκλογές μετά από μια συντριπτική ήττα όπως αυτή που υπέστη ο Σολτς την Κυριακή. Οχι, όμως, στη Γερμανία. Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι γερμανικές κυβερνήσεις είναι πολύ σκληρές για να πεθάνουν», σχολιάζει το Politico.
Πρόσφατη διαδήλωση του AfD με αφορμή τον θάνατο αστυνομικού στο Μανχάιμ, μετά από επίθεση με μαχαίρι από μετανάστη που είχε εισέλθει παράνομα στη Γερμανία – Φωτ.: Reuters/Heiko Becker
Προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη μιας Βαϊμάρης, η οποία συνέβαλε στην άνοδο των ναζί, οι διαμορφωτές της μεταπολεμικής νομοθεσίας της Γερμανίας κλήθηκαν να διασφαλίσουν τη σταθερότητα δημιουργώντας ένα πολιτικό σύστημα που απαιτούσε την ταχεία επίλυση των διενέξεων με τις λιγότερες δυνατές αναταράξεις.
Κάπως έτσι, ο πήχυς των προϋποθέσεων για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών ετέθη ψηλά.
Υπάρχουν δύο τρόποι για ψήφο εμπιστοσύνης στη Γερμανία. Σύμφωνα με την πρώτη, γνωστή ως «εποικοδομητική ψήφο δυσπιστίας», το Κοινοβούλιο μπορεί να εκδιώξει έναν καγκελάριο, αλλά μόνο εάν ψηφίσει για την αντικατάστασή του εντός 48 ωρών.
Δεδομένου του ότι το βασικό πρόβλημα του τρέχοντος συνασπισμού είναι όχι ο καγκελάριος, αλλά η ασυμφωνία των κομμάτων του σε κομβικές πολιτικές, ο τρόπος αυτός αμφισβήτησης μοιάζει αβάσιμος.
Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, ο καγκελάριος μπορεί να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης (για παράδειγμα, με αφορμή την αποχώρηση ενός κόμματος από τον κυβερνητικό συνασπισμό). Αν τη χάσει, τότε εμπίπτει στη δικαιοδοσία του προέδρου της Γερμανίας, εν προκειμένω στον Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, να προκηρύξει ή όχι πρόωρες εκλογές.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως, ακόμη κι αν ο Σολτς αποφασίσει να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης και χάσει, ο Σταϊνμάιερ αντί για εκλογές, μπορεί να δώσει την ευκαιρία σχηματισμού νέας κυβέρνησης στους Χριστιανοδημοκράτες – που, βάσει αποτελεσμάτων στις εκλογές του 2021 ήρθαν δεύτερο κόμμα. Αν και η απόπειρα αυτή ναυαγήσει, τότε θα μπορούσε να προκηρύξει νέες κάλπες.
Αυτή η δαιδαλώδης διαδικασία είναι ο λόγος για τον οποίο η ψήφος εμπιστοσύνης στη μεταπολεμική Γερμανία είναι σπάνια και αποτελεί συνήθως κίνηση τακτικής από καγκελάριους που επιδιώκουν να ενισχύσουν το πολιτικό τους κύρος.
Για τον Σολτς, οι φωνές για πρόωρες εκλογές ίσως πυκνώσουν από τον Σεπτέμβριο, οπότε και διεξάγονται εκλογές σε τρία κρατίδια (Σαξονία, Θουριγκία και Βραδεμβούργο) της ανατολικής Γερμανίας όπου το AfD εμφανίζεται ισχυρότερο.
«Είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο οι ημέρες του Σολτς ως καγκελάριου ίσως είναι μετρημένες», καταλήγει το Politico.
Πηγή: Politico/Reuters
