ΠΗΓΗ: Reuters
Η Ουκρανία εντείνει τις προσπάθειές της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή της Ρωσίας στο έδαφός της πέρυσι, υποστηρίζοντας ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας που είχε λάβει από τη Μόσχα, την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο όταν παραχωρούσε το πυρηνικό της οπλοστάσιο στη Ρωσία το 1994 ήταν ουσιαστικά άνευ περιεχομένου.
Τη στιγμή που οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης ισχυρίζονται ότι θα πρέπει να προσφερθεί στο Κίεβο κάποιο είδος οδικού χάρτη στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους την ερχόμενη Τρίτη και την Τετάρτη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία εκφράζουν επιφυλάξεις απέναντι σε κάθε κίνηση που θα έφερνε τη συμμαχία πιο κοντά σε πόλεμο με τη Ρωσία.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επικαλέστηκε την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της Ρωσίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες ως βασική αιτία που τον οδήγησε στην απόφαση να στείλει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες στη γειτονική Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.
Οποιαδήποτε επέκταση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου πρέπει να έχει συμφωνηθεί και από τα 31 μέλη και ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έχει ήδη αποκλείσει κάθε επίσημη πρόσκληση του Κιέβου στην επερχόμενη σύνοδο κορυφής.
Ακολουθούν τα βήματα που έχει κάνει μέχρι στιγμής η Ουκρανία στην πορεία προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ, τα πιθανά σενάρια για ενδεχόμενη συμβιβαστική λύση, καθώς και η θέση της Ρωσίας για το ζήτημα.
Πορεία σε «αχαρτογράφητα νερά»
Το 2008, το ΝΑΤΟ συμφώνησε στη σύνοδο κορυφής του Βουκουρεστίου ότι η Ουκρανία – η οποία ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι την κατάρρευσή της το 1991 – θα μπορούσε τελικά να ενταχθεί στη συμμαχία.
Όμως, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ δεν έδωσαν στο Κίεβο το λεγόμενο Σχέδιο Δράσης για την ένταξη (MAP), το οποίο θα καθόριζε τον οδικό χάρτη για την προσέγγισή του με τη συμμαχία. Στη συνέχεια, η Μόσχα προσάρτησε παράνομα την Κριμαία από την Ουκρανία το 2014 και υποστήριξε τις δυνάμεις των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.
Σε σπάνια επίσκεψή του στο Κίεβο τον περασμένο Απρίλιο, ο Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι η «νόμιμη θέση» της Ουκρανίας είναι στο ΝΑΤΟ, ωστόσο αργότερα ξεκαθάρισε ότι η χώρα δεν θα μπορέσει να ενταχθεί όσο μαίνεται ο πόλεμος με τη Ρωσία, οι δυνάμεις της οποίας καταλαμβάνουν πλέον μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας.
Στις αρχές Ιουνίου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι το έθνος του κατανοεί αυτή τη θέση, αλλά στα τέλη του μήνα επανέλαβε τις εκκλήσεις να λάβει η Ουκρανία «πολιτική πρόσκληση» ένταξης στο ΝΑΤΟ κατά τη σύνοδο κορυφής.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας ένταξης που ακολουθούν άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, οι υποψήφιοι πρέπει να αποδείξουν ότι πληρούν πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά κριτήρια και είναι σε θέση να συμβάλουν στρατιωτικά στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ.
Από το 1999, οι περισσότερες χώρες που επιδιώκουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ έχουν συμμετάσχει στη σχετική διαδικασία, η οπαία πάντως δεν είναι υποχρεωτική. Η Φινλανδία και η Σουηδία, πρώην ουδέτερα κράτη που συνεργάζονταν στενά με το ΝΑΤΟ, κλήθηκαν να ενταχθούν απευθείας στη συμμαχία.
Δεν είναι σαφές ποια θα είναι η πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη, καθώς όλο και περισσότερες χώρες, ανάμεσά τους η Βρετανία και η Γερμανία, προτείνουν την παράκαμψη της διαδικασίας ΜΑΡ.
Με μια τέτοια κίνηση, το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα αιτήματα του Κιέβου και των συμμάχων του στην ανατολική Ευρώπη να ξεπεράσει τις διατυπώσεις της συμφωνίας της συνόδου κορυφής του Βουκουρεστίου του 2008, χωρίς να προσφέρει στην Ουκρανία πραγματική πρόσκληση ή χρονοδιάγραμμα.
Ο στρατός της Ουκρανίας έχει κάνει σημαντικά βήματα στα πρότυπα του ΝΑΤΟ μετά την ολομέτωπη εισβολή της Ρωσίας. Η διαδικασία επιταχύνεται, καθώς τα σοβιετικής κατασκευής όπλα και πυρομαχικά σταδιακά εξαντλούνται και η Δύση εκπαιδεύει τα ουκρανικά στρατεύματα σύμφωνα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ, στέλνοντας όλο και πιο προηγμένο οπλισμό.
Ο κίνδυνος γενικευμένου πολέμου
Μία ρήτρα αμοιβαίας προστασίας βρίσκεται στον πυρήνα της συμμαχίας, η οποία σχηματίστηκε το 1949 με πρωταρχικό στόχο την αντιμετώπιση του κινδύνου σοβιετικής επίθεσης.
Η εν λόγω ρήτρα αναφέρεται ως ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους η Ουκρανία δεν μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ενώ βρίσκεται σε σύγκρουση με τη Ρωσία, καθώς αυτό θα μπορούσε να παρασύρει αμέσως τη συμμαχία σε ενεργό πόλεμο.
Η ρήτρα, άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον του ΝΑΤΟ, αναφέρει ότι επίθεση εναντίον ενός συμμάχου θεωρείται επίθεση εναντίον όλων των συμμάχων.
Ο Στόλτενμπεργκ έχει καταστήσει σαφές ότι, ενώ το ΝΑΤΟ πρέπει να συζητήσει τις επιλογές για παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο, οι εγγυήσεις ασφαλείας βάσει του Άρθρου 5 θα παρέχονται μόνο σε πλήρη μέλη της συμμαχίας.
Το Κρεμλίνο από την πλευρά του αντιμετωπίζει κάθε προσπάθεια επέκτασης ως απόδειξη της εχθρότητας της Δύσης προς τη Ρωσία – κάτι που οι δυτικές δυνάμεις αρνούνται, λέγοντας ότι η συμμαχία έχει εξ ολοκλήρου αμυντικό χαρακτήρα.
Η Μόσχα έχει δηλώσει ότι θα προκαλεί προβλήματα για πολλά χρόνια στο μέλλον εάν η Ουκρανία ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και έχει προειδοποιήσει ότι θα απαντήσει, χωρίς να προσδιορίσει πώς, πρ
