E.E.: «Καρότο και μαστίγιο» για τους δασμούς

Εάν κάτι γνώριζε καλά και προετοιμαζόταν εδώ και μήνες η Ευρωπαϊκή Eνωση –ενόψει πιθανής επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο– ήταν η εμμονή του για τους δασμούς. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, άλλωστε, συνήθιζε να λέει στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι οι «δασμοί είναι η πιο όμορφη λέξη». Την ημέρα της ορκωμοσίας του, ο 78χρονος πρόεδρος απέφυγε να μιλήσει για το αγαπημένο του θέμα, ή (και) για την Ε.Ε., γενικότερα, ωστόσο, βάσει του υπομνήματος «Αμερική Πρώτα: εμπορική πολιτική», που δημοσιεύθηκε εκείνη την ημέρα, ζήτησε από τα υπουργεία Εμπορίου και Οικονομικών να ξεκινήσουν άμεσα έρευνες σε ό,τι αφορά το εμπορικό έλλειμμα σε αγαθά και να προτείνουν κατάλληλα «μέτρα» έως τον Απρίλιο.

Τα μηνύματα που έστελναν την ίδια ώρα Ευρωπαίοι ηγέτες για «εποικοδομητικές» συνομιλίες δεν φαίνεται τελικά να έπιασαν τόπο, καθώς σε συνέντευξη Τύπου, την περασμένη Τρίτη, ο Τραμπ θυμήθηκε εκ νέου τις απειλές έναντι της Ε.Ε., αναφέροντας ότι κράτη-μέλη της θα υποστούν τελωνειακούς δασμούς, «το μόνο μέσο» που έχουν οι ΗΠΑ, για να εξασφαλίσουν «δίκαιη μεταχείριση». «Eχουμε εμπορικό έλλειμμα έναντι της Ε.Ε. 350 δισ. δολαρίων», επανέλαβε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, παρομοιάζοντας την Ενωση με «μικρή Κίνα», που «επωφελείται» από τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Με πλεόνασμα και οι δύο

Με σκωπτικό ύφος απάντησε χθες η Κομισιόν. «Μικρή και ευγενική υπενθύμιση κάποιων δεδομένων: Δεν υπάρχει εμπορικό έλλειμμα ύψους 350 δισ. δολ.», τόνισε εκπρόσωπός της, προσθέτοντας ότι «ένα είναι πραγματικό γεγονός, ότι η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ έχουν αλληλοσυμπληρούμενη ισχύ, δηλαδή έχουμε πλεόνασμα στο εμπόριο αγαθών, όπως αντιστοίχως οι ΗΠΑ πλεόνασμα στις υπηρεσίες». «Αλλά δεν πρόκειται να κάνουμε κάποια άλλη παρατήρηση επί των σχολίων του προέδρου Τραμπ από το να επαναλάβουμε ότι προτεραιότητα για την Κομισιόν, και αυτό είναι ξεκάθαρο από τις δηλώσεις της προέδρου (…), είναι να εμπλακούμε σε εποικοδομητικές συνομιλίες με τη νέα αμερικανική διοίκηση. Παράλληλα, προετοιμαζόμαστε να υπερασπιστούμε τα δίκαια συμφέροντά μας, εάν χρειαστεί», τόνισε. Πάντως, ο Τραμπ εστιάζει κυρίως στο εμπόριο αγαθών και στηλιτεύει την Ε.Ε. για τις εξαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, καθώς αντίστοιχα είναι λιγότερα τα αμερικανικά οχήματα που εισάγονται στην Ευρώπη.

Πράγματι, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η Ε.Ε. εξήγαγε σταθερά περισσότερα αγαθά στις ΗΠΑ από ό,τι εισήγαγε και το έλλειμμα εμπορίου αγαθών των ΗΠΑ ανήλθε σε 155,8 δισ. ευρώ, το 2023. Το έλλειμμα μεταξύ των δύο εμπορικών εταίρων, ωστόσο, απέχει αρκετά από τα 350 δισ. για τα οποία κάνει λόγο ο Αμερικανός πρόεδρος. Παράλληλα, όπως επισήμανε και ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, στον τομέα των υπηρεσιών οι ΗΠΑ παρουσιάζουν πλεόνασμα εξαγωγών έναντι των αντίστοιχων εισαγωγών από την Ε.Ε. –ύψους 104 δισ. ευρώ, το 2023–, σύμφωνα με τη Eurostat. Εξάλλου οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της Ε.Ε. και η κάθε πλευρά αποτελεί για την άλλη τη μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων. Το εμπορικό ισοζύγιο των δύο εταίρων σε αγαθά και υπηρεσίες άγγιξε επίπεδα ρεκόρ σε 1,54 τρισ. ευρώ το 2023.

Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ επιμένει στο ζήτημα κυρίως των εισαγόμενων αυτοκινήτων. «Δεν αγοράζουν τα αυτοκίνητά μας. Πωλούν εκατομμύρια αυτοκίνητα στις ΗΠΑ. Οχι, όχι, όχι, θα πρέπει να πληρώσουν μεγάλο τίμημα», είχε δηλώσει τον περασμένο Οκτώβριο.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, πράγματι οι ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι ιδίως οχήματα και μηχανήματα (ύψους 207,6 δισ. ευρώ), χημικά προϊόντα (137,4 δισ. ευρώ) και άλλα μεταποιημένα προϊόντα (103,7 δισ. ευρώ), τα οποία μαζί αποτελούν σχεδόν το 90% των διατλαντικών εξαγωγών του «μπλοκ».

Στην περίπτωση που θα επιβληθούν δασμοί ύψους 10% –όπως έχει απειλήσει ο Τραμπ–, σύμφωνα με αναλυτές, οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες, ειδικά για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία. Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στις ΗΠΑ αγαθών της Ε.Ε. Αντιπροσώπευε 157,7 δισ. ευρώ σε εξαγωγές το 2023, ενώ Ιταλία και Ιρλανδία ακολουθούν με εξαγωγές ύψους 67,3 δισ. ευρώ και 51,6 δισ. ευρώ αντίστοιχα.

Μήνυμα Λαγκάρντ

«Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για πιθανές αλλαγές στην πολιτική εμπορίου των ΗΠΑ», προειδοποίησε χθες η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ενώ υπογράμμισε παράλληλα ότι «αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να είμαστε προετοιμασμένοι και να προβλέψουμε τι πρόκειται να συμβεί, προκειμένου να ανταποκριθούμε». Η επικεφαλής της ΕΚΤ υπονόησε «αντίποινα» – όπως 

είχε επιβάλει η Ε.Ε. το 2018 ως «απάντηση» στους δασμούς στον ευρωπαϊκό χάλυβα και αλουμίνιο. Τότε, το «μπλοκ» είχε επιβάλει αντίστοιχα δασμούς σε εμβληματικά αμερικανικά προϊόντα όπως μοτοσικλέτες Harley-Davidson, μπέρμπον και παντελόνια τζιν. Μόλις το 2022 οι δύο πλευρές αποφάσισαν το «πάγωμα» των εν λόγω μέτρων.

Η Κομισιόν πάντως φέρεται να έχει προετοιμαστεί για όλα τα πιθανά σενάρια από το περασμένο καλοκαίρι. Αν και τα σχέδια –για ευνόητους λόγους– παραμένουν «επτασφράγιστο μυστικό», σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους τα ευρωπαϊκά μέτρα θα εξαρτηθούν ανάλογα με τα αντίστοιχα αμερικανικά.

Από τις έως τώρα δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν η προσέγγιση θα βασιστεί στη λογική «καρότου και μαστίγιου». Το «μαστίγιο» θα είναι η απειλή επιβολής αντιποίνων, ενώ το «καρότο» η πρόταση εξαγοράς περισσότερων αμερικανικών προϊόντων. Ηδη, η Φον ντερ Λάιεν έχει προτείνει την εξαγορά περισσότερου αμερικανικού LNG, ώστε να αντικατασταθεί το αντίστοιχο ρωσικό.

Ενωμένοι και αλληλέγγυοι οι Μακρόν και Σολτς

Reuters

Επίδειξη ενότητας πραγματοποίησαν χθες στο Παρίσι ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, καθώς η Ευρώπη πασχίζει να συστήσει ενιαίο μέτωπο απέναντι στις απειλές του Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα και υπηρεσίες.

Ο Τραμπ, ο οποίος έχει εκτοξεύσει ήδη την απειλή αυτή εναντίον του Καναδά, του Μεξικού και της Κίνας, δήλωσε την Τρίτη ότι η Ευρώπη εμφανίζει ανησυχητικά μεγάλο θετικό εμπορικό ισοζύγιο έναντι των ΗΠΑ, για να προσθέσει ότι «η ώρα είναι κατάλληλη για δασμούς», καθώς «η Ευρώπη ήταν πολύ πολύ κακή μαζί μας».

Τη φιλοδοξία του για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτάρκεια επανέλαβε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στη συνάντησή του στο Παρίσι με τον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, ο οποίος τόνισε ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα αποτελέσει πρόκληση και ότι η Ευρώπη δεν θα σκύψει το κεφάλι φοβισμένη. [EPA / MOHAMMED BADRA]

Σε δηλώσεις τους χθες το μεσημέρι πριν από το γεύμα εργασίας που είχαν στο Μέγαρο των Ηλυσίων, ο Γάλλος πρόεδρος και ο Γερμανός προσκεκλημένος του επέμειναν ότι η Ευρώπη είναι ισχυρή και ότι η γαλλογερμανική συμμαχία παραμένει αρραγής, παρά τις δυσκολίες που προδιαγράφονται στο μέλλον.

«Το μόνο που είναι ήδη ξεκάθαρο είναι ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα αποτελέσει πρόκληση. Η θέση μας είναι σαφής. Η Ευρώπη είναι μια μεγάλη οικονομική ζώνη με περίπου 450 εκατ. πολίτες. Είμαστε ισχυροί. Στεκόμαστε αλληλέγγυοι. Η Ευρώπη δεν θα σκύψει το κεφάλι φοβισμένη», είπε ο Γερμανός καγκελάριος.

«Ισχυρή και κυρίαρχη»

Τη φιλοδοξία του για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτάρκεια επανέλαβε ο πρόεδρος Μακρόν. «Μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ, είναι τώρα περισσότερο αναγκαίο από ποτέ οι Ευρωπαίοι και οι δύο χώρες μας να αναλάβουν τον ρόλο τους και να οικοδομήσουν μια ενωμένη, ισχυρή και κυρίαρχη Ευρώπη», είπε ο Μακρόν.

Οι δύο ηγέτες μνημόνευσαν ως κρίσιμους για την οικονομία τους τομείς της χαλυβουργίας, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των χημικών, όλοι τους πιθανοί στόχοι αμερικανικών δασμών.

Ορισμένοι επιχειρηματίες και αναλυτές εκτιμούν ότι η πρώτη θητεία Τραμπ δείχνει ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος συνηθίζει να χρησιμοποιεί δημόσια την απειλή των εμπορικών δασμών και άλλων μέτρων προκειμένου να εξυπηρετήσει άλλους στόχους, χωρίς ποτέ να πραγματοποιεί τις απειλές του. Αλλοι, όμως, εκφράζουν φόβους ότι ο Τραμπ μπορεί να βασισθεί στην ισχυρή λαϊκή εντολή που πιστεύει ότι διαθέτει και στη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη νομοθετική εξουσία θέτοντας σε εφαρμογή το σχέδιό του.

Πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες βασίζονται στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Η αύξηση του ενεργειακού κόστους εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και η επιβράδυνση των εμπορικών συναλλαγών με την Κίνα πλήττουν ήδη τα έσοδα ευρωπαϊκών κρατών, τα οποία φοβούνται την προοπτική νέου εμπορικού πολέμου, αυτή τη φορά με τις ΗΠΑ.

«Εχουμε εισέλθει σε νέα φάση διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ», είπε χθες πριν από τη συνάντηση Μακρόν – Σολτς η εκπρόσωπος της γαλλικής κυβέρνησης Σοφί Πριμά. «Οι σχέσεις της Ευρώπης με τον πρόεδρο Τραμπ υπήρξαν πάντα συναλλακτικές. Πρέπει να αποδειχθούμε εξίσου αποφασιστικοί με τις ΗΠΑ και πρέπει να επιδείξουμε την ισχύ μας», είπε η Πριμά.

Ο Μακρόν, το κόμμα του οποίου έχασε τις περυσινές πρόωρες εκλογές και άλλαξε τέσσερις πρωθυπουργούς μέσα στο 2024, αλλά και ο Σολτς, ερχόμενος δεύτερος στις σφυγμομετρήσεις πίσω από τον συντηρητικό αντίπαλό του ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου, είναι πολιτικά εξασθενημένοι. Οι δύο άνδρες διαφώνησαν συχνά τα τελευταία χρόνια, επιβραδύνοντας τη λήψη αποφάσεων στις Βρυξέλλες και δημιουργώντας κενό εξουσίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

«Οι γαλλογερμανικές σχέσεις πρέπει να αναθερμανθούν πολύ γρήγορα και πολύ ουσιαστικά. Η Ευρώπη δεν θα ανακάμψει χωρίς ισχυρό γαλλογερμανικό δίδυμο», έλεγε χθες στο Reuters στέλεχος της γαλλικής κυβέρνησης.