Η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα για τις ευρωβρετανικές εμπορικές σχέσεις με επίκεντρο τη Βόρεια Ιρλανδία πάνω από τρία χρόνια μετά το επίσημο Brexit δεν θα γινόταν εφικτή αν δεν είχε αποχωρήσει από την πρωθυπουργία στη Βρετανία ο Μπόρις Τζόνσον, ή «Mr Brexit», όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του το Politico την Τρίτη.
Λίγοι θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι λιγότερο από έξι μήνες μετά την αποχώρηση Τζόνσον από το 10 της Οδού Ντάουνινγκ, όλη η έντονη ρητορική για έναν εμπορικό πόλεμο θα ήταν μια μακρινή ανάμνηση, με τη Βρετανία και την ΕΕ να συνάπτουν μια αξιοσημείωτη συμβιβαστική συμφωνία για τους μετά το Brexit εμπορικούς κανόνες στη Βόρεια Ιρλανδία.
Ιδιωτικές συνομιλίες με περισσότερους από 12 αξιωματούχους του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ, πολιτικούς και διπλωμάτες αποκαλύπτουν πώς άλλαξε τελείως το Brexit μετά την αποχώρηση Τζόνσον – και πώς μια «ανίερη τριάδα» ελάχιστα γνωστών δημοσίων υπαλλήλων σε ένα σκοτεινό υπόγειο στις Βρυξέλλες θα επέφερε μια ουσιαστική αλλαγή στη σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ.
Η προσπάθειά τους βοηθήθηκε από μια απίθανη αλληλουχία πολιτικών γεγονότων στο Λονδίνο: Τουλάχιστον μια απροσδόκητη μεταστροφή από τη Λιζ Τρας και στη συνέχεια από την εντυπωσιακή άνοδο στην εξουσία του «ρεαλιστή» Ρίσι Σούνακ. Ακόμη και η ευχάριστη φιγούρα του υπουργού Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Τζέιμς Κλέβερλι θα έπαιζε τον ρόλο της, γεφυρώνοντας τα ρήγματα που είχαν ανοίξει από το 2016.
Μετά και την επίσημη αποχώρηση του αμφιλεγόμενου Μπόρις από την πρωθυπουργία, η διάθεση μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών άλλαξε σημαντικά προς το καλύτερο. Η κα Τρας, με τις προσωπικές της σχέσεις, επιδίωξε να γεφυρώσει το χάσμα που είχε δημιουργηθεί με την ηπειρωτική Ευρώπη, αν και οι αλλοπρόσαλλες πολιτικές της εντός Βρετανίας γρήγορα την έθεσαν στο περιθώριο των εξελίξεων.
Αλλά ήταν η άφιξη του Σουνάκ στο Νο. 10 – εν μέσω προειδοποιήσεων για μια επικείμενη ύφεση στο Ηνωμένο Βασίλειο – που έδωσε νέα ώθηση στις συνομιλίες. Αξιωματούχος της ΕΕ ανέφερε ότι η διάθεση βελτιώθηκε περαιτέρω και ότι οι συζητήσεις με το Λονδίνο έγιναν «πολύ πιο εποικοδομητικές».
Ο Ντέιβιντ Λίντινγκτον, πρώην αναπληρωτής της πρώην πρωθυπουργού Τερέζα Μέι που διαδραμάτισε βασικό ρόλο στις προηγούμενες διαπραγματεύσεις για το Brexit, περιγράφει τον κ. Σούνακ ως «παγκόσμιας νοοτροπίας» και όχι ως «υπερεθνικιστή», αφού πιστεύει ότι η Βρετανία πρέπει να έχει «λογική, φιλική και υπεύθυνη σχέση» με τις Βρυξέλλες ενώ είναι πια εκτός Ε.Ε.
Βρετανός αξιωματούχος θεωρεί ότι η φήμη του νέου πρωθυπουργού ως πραγματιστή έδωσε στη διαπραγματευτική ομάδα του Ηνωμένου Βασιλείου «την ευκαιρία να ξεκινήσουν ξανά».
Η αργή λήψη αποφάσεων και η επίπονη προσοχή του κ. Σούνακ στη λεπτομέρεια, αν και επικρίνονται στο Λονδίνο, αποδείχθηκαν χρήσιμα για να κατευνάσουν τις ανησυχίες της ΕΕ σχετικά με το νέο καθεστώς. Οι ηγέτες της ΕΕ «τον παρακολούθησαν στενά, άκουσαν τι είπε και ήταν έτοιμοι να τον εμπιστευτούν και να δουν πώς πάνε τα πράγματα», σημείωσε ο κ. Λίντινγκτον.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σημειώνει το Politico, επίσης έπαιξε καταλυτικό ρόλο: Έτερος Βρετανός αξιωματούχος είπε ότι «ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε ότι το 2% των συνόρων της ΕΕ για το οποίο διαφωνούσαμε δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με τα τεράστια σύνορα στην άλλη πλευρά της ΕΕ, τα οποία απειλούσε ο Πούτιν. Και ξαφνικά δεν υπήρχε κανένα εκλογικό όφελος από τη διατήρηση αυτής της διαμάχης για το Brexit – είτε για εμάς είτε για τις κυβερνήσεις σε ολόκληρη την ΕΕ».
Πρόσθετη δυναμική για συμφωνία προσέφερε το… ημερολόγιο. Τόσο η Βρετανία όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζονται το 2024 για εκλογές, και καλό θα ήταν η συμφωνία μεταξύ τους να έχει ολοκληρωθεί από φέτος. Επιπλέον στις 10 Απριλίου είναι η επέτειος των 25 ετών από την ιστορική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής στη Βόρεια Ιρλανδία, που οδήγησε σε ειρήνευση στην επαρχία ύστερα από ένοπλη διαμάχη δεκαετιών, αν όχι αιώνων.
Ενας ακόμη μοχλός πίεσης προς το Λονδίνο και τις Βρυξέλλες ήρθε από το Παλάτι του Μπάκιγχαμ: Ο βασιλιάς Κάρολος, αν και δεν ασχολείται με τα πολιτικά, είναι σαφές ότι ενδιαφέρεται για καλές σχέσεις με την ηπειρωτική Ευρώπη και σχεδιάζει στα τέλη Μαρτίου να επισκεφθεί τόσο το Παρίσι όσο και το Βερολίνο. Εχει μάλιστα συζητήσει το θέμα της συμφωνίας για το Brexit με Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Η δε πρόσκληση του Καρόλου στην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τσάι τη Δευτέρα μετά την υπογραφή της συμφωνίας ξάφνιασε κάποιους Συντηρητικούς.
Κλειδί θεωρείται η κίνηση του υπουργού Εξωτερικών Κλέβερλι να ρίξει ξανά γέφυρες προς τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Μάρος Σέφτσοβιτς. Η συμφωνία τους να μη δημοσιεύουν σχόλια και λεπτομέρειες για τις διαπραγματεύσεις ήταν πολύ σημαντική, επισημαίνει Βρετανός αξιωματούχος.
Η δυναμική γιγαντώθηκε επί Σούνακ, ο οποίος αποφάσισε μέσα σε λίγες εβδομάδες από τη στιγμή που έγινε πρωθυπουργός να σταματήσει την ψήφιση του Νομοσχεδίου του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας στη Βουλή των Λόρδων, επαναλαμβάνοντας την προτίμηση της Βρετανίας για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Σε αντάλλαγμα, η Κομισιόν πάγωσε μια σειρά από διαδικασίες ενάντια στον τρόπο με τον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο χειριζόταν το αρχικό πρωτόκολλο του Brexit. Αυτό δημιούργησε χώρο για να προχωρήσουν οι συνομιλίες σε ένα πιο εγκάρδιο περιβάλλον.
Ωστόσο, ένας διπλωμάτης της ΕΕ ισχυρίστηκε ότι οι ιδέες της νέας συμφωνίας δεν ήταν πρωτοποριακές και θα μπορούσαν να είχαν επιτευχθεί «πριν από χρόνια» εάν η Βρετανία είχε έναν πρωθυπουργό με αρκετή πολιτική βούληση για να λύσει τη διαφορά. «Καμία από τις λύσεις που έχουν βρεθεί τώρα δεν είναι επαναστατική», είπε.
Συνεργάτης του Μπόρις Τζόνσον περιέγραψε τον ισχυρισμό ότι ήταν εμπόδιο στην πρόοδο των διαπραγματεύσεων ως «απόλυτη ανοησία».
Πηγή: Politico
