Kathimerini.gr
Γιάννης Σουλιώτης
Πώς είναι τα πράγματα στη «γραμμή επαφής»; Ο τόνος στη φωνή του συναδέλφου δημοσιογράφου προδίδει αγωνία. Σκόρπιες πληροφορίες που τη νύχτα της Πέμπτης δημοσιεύονται σε ουκρανικούς λογαριασμούς στο Twitter μιλούν για νέες επιθέσεις ρωσόφωνων αυτονομιστών του Ντονέτσκ, σε χωριά κατά μήκος της «γραμμής επαφής». Των ρωσοουκρανικών συνόρων δηλαδή, όπου από το 2014 μέχρι σήμερα μαίνονται πολεμικές συγκρούσεις φιλορώσων αυτονομιστών και Ουκρανών στρατιωτών.
Η Μαριούπολη όπου έχουμε καταλύσει, χτισμένη στα παράλια της Αζοφικής, απέχει μερικά χιλιόμετρα από τη γραμμή του πυρός. Οι πληροφορίες επομένως για νέες επιθέσεις από το πυροβολικό των αυτονομιστών προκαλούν ανησυχία, τόσο σε μας εδώ στο νοτιοανατολικό άκρο της Ουκρανίας όσο και στους υπόλοιπους Ελληνες δημοσιογράφους που έχουν μείνει να καλύπτουν την κρίση στην Ουκρανία από την πρωτεύουσα. Νωρίτερα την Πέμπτη, σύμφωνα με ανακοίνωση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, οι δυνάμεις της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (DNR) είχαν πλήξει 16 οικισμούς παραβιάζοντας τη συμφωνία εκεχειρίας, που υπεγράφη το 2015 στο Μινσκ («Συμφωνία Μινσκ 2»).
Η κλιμάκωση
Δεν είναι σπάνιες οι πολεμικές συγκρούσεις κατά μήκος της «γραμμής». Ο πόλεμος εδώ μαίνεται οκτώ χρόνια τώρα. Οι ντόπιοι γνωρίζουν ότι η κλιμάκωση έρχεται πάντα πριν από μια διαπραγμάτευση. Προ διμήνου Ουκρανοί συνέλαβαν στρατιώτη του DNR ο οποίος, κατόπιν σχετικής αδείας, μπήκε στη νεκρή ζώνη που χωρίζει τους δύο στρατούς. Οι αυτονομιστές είπαν ότι πραγματοποιούσε εργασίες αποναρκοθέτησης, ενώ οι Ουκρανοί ότι φωτογράφιζε τις θέσεις τους. Ξέσπασαν σφοδρές, ένοπλες συγκρούσεις που διήρκεσαν αρκετές ημέρες, με τους παρατηρητές του ΟΑΣΕ να καταγράφουν δεκάδες παραβιάσεις της εκεχειρίας. Τα γεγονότα εκείνης της περιόδου δεν απασχόλησαν τα διεθνή ΜΜΕ ούτε πυροδότησαν πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες.
Στην παρούσα συγκυρία, ωστόσο, με τις υπηρεσίες πληροφοριών της Δύσης να προειδοποιούν για ρωσικό σχέδιο επίθεσης στην Ουκρανία και 140.000 Ρώσους στρατιώτες παραταγμένους κατά μήκος των συνόρων, κάθε θερμό επεισόδιο στη «ζώνη» θα μπορούσε να αποβεί καταστροφικό.
Οδοιπορικό της «Κ» στη Μαριούπολη, μερικά χιλιόμετρα από τη γραμμή του πυρός – Οι μαθητές διδάσκονται τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που ηχήσουν οι σειρήνες…
Οσο και αν φαντάζει παράδοξο, πάντως, από τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών λιγότερο μοιάζει να έχουν επηρεαστεί οι μόνιμοι κάτοικοι της Μαριούπολης, στα περίχωρα της οποίας ξεχωρίζουν τα ρυπογόνα εργοστάσια μετάλλου του πολυεκατομμυριούχου Ρενάτ Αχμέτοφ. Οχι διότι οι κατά κύριο λόγο φτωχοί κάτοικοι της πόλης δεν φοβούνται το ενδεχόμενο οι όλμοι από τα τεθωρακισμένα να φτάσουν, όπως το 2014, στις αυλές των κακοσυντηρημένων σπιτιών τους. Οπως άλλωστε εύστοχα παρατήρησε ένας απ’ αυτούς, «μόνο οι πεθαμένοι δεν φοβούνται». Αλλά διότι έχουν μάθει να ζουν υπό την απειλή του πολέμου.
Το βράδυ της Πέμπτης, στην κεντρική πλατεία της Μαριούπολης, ανάμεσα σε περίπολα του στρατού, ένα νεαρό κορίτσι κάνει ζογκλερικό σόου με φωτιές στην παρέα της. Μητέρες κάνουν βόλτα τα μωρά τους και νεαροί αστυνομικοί της ασφάλειας με πολιτικά ελέγχουν τους εκατοντάδες δημοσιογράφους από τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία που μεταδίδουν τις εξελίξεις από την κεντρική πλατεία της πόλης.
Το σχολείο
Νωρίτερα, η διευθύντρια του πρόσφατα ανακαινισμένου σχολείου που λειτουργεί σε ύψωμα με θέα τις βιομηχανίες μετάλλου, εξηγεί ότι οι μαθητές διδάσκονται τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση που ηχήσουν οι σειρήνες του πολέμου. Οπως στα σχολεία της Ελλάδας μαθαίνουν πώς να αντιδρούν σε περίπτωση σεισμού.
«Την περίοδο του πολέμου, το 2014, κανένα σχολείο στη Μαριούπολη δεν έπαψε να λειτουργεί», λέει με περηφάνια. Το κτίριο που φιλοξενεί τους περίπου 900 μαθητές έχει πρόσφατα ανακαινιστεί με χρήματα της δημοτικής αρχής και της βιομηχανίας μετάλλου. Στόχος και των δύο είναι να κρατήσουν τη νεολαία στην κατά τα άλλα φτωχή Μαριούπολη. Ειδικά τα μεταλλεία έχουν ανάγκη από εργατικά χέρια.
Από τα παιδιά που φοιτούν στο σχολείο, περίπου 30 έχουν λόγω του πολέμου μετακινηθεί με τις οικογένειές τους στη Μαριούπολη, εγκαταλείποντας τα σπίτια τους στις ελεγχόμενες από τους αυτονομιστές περιοχές του Ντονέτσκ. Αντίστοιχα, σε όσα παιδιά βρέθηκαν εγκλωβισμένα στις ελεγχόμενες από τους αυτονομιστές περιοχές, οι δάσκαλοι δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τα μαθήματα μέσω τηλεκπαίδευσης.
Τους τελευταίους μήνες οι αυτονομιστές απαγορεύουν τη μετακίνηση των πολιτών προς την Ουκρανία. Αντί για μια απόσταση μερικών χιλιομέτρων, τους υποχρεώνουν να εισέλθουν στην Ουκρανία μέσω του μεθοριακού σταθμού στο Χάρκοβο, επτά ώρες μακριά, διανύοντας το κακό οδικό δίκτυο της χώρας.
«Τώρα δεν ακούω βόμβες»
«Το 2014 άκουγα τις βόμβες από το δωμάτιό μου. Τώρα δεν συμβαίνει το ίδιο, επομένως δεν ανησυχώ», μας λέει μία νεαρή κάνοντάς μας να χαμηλώσουμε το βλέμμα.
Συνολικά, 100.000 άτομα που έμεναν στις ελεγχόμενες σήμερα από τους φιλορώσους αυτονομιστές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ μετακινήθηκαν την τελευταία οκταετία στην πόλη. Δημιούργησαν αυτό που εδώ αποκαλείται «Νέα Μαριούπολη». «Κάτι παρόμοιο συνέβη με τους Ελληνες της Κριμαίας, που μετακινήθηκαν εδώ, ιδρύοντας την πόλη στην οποία βρίσκεστε», εξηγεί ο ελληνικής καταγωγής πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της περιοχής, Στεφάν Μαξμά. «Η ιστορία επαναλαμβάνεται». Το ουκρανικό κράτος διέθεσε αρκετά εκατομμύρια γρίβνες σε όσους υποχρεώθηκαν να αφήσουν πίσω τις περιουσίες τους.
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ήρθαν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ουκρανικές δυνάμεις βομβάρδισαν και κατέστρεψαν κεντρική οδική αρτηρία στο αυτοανακηρυγμένο Ντονέτσκ…
