Kathimerini.gr
Παύλος Παπαδόπουλος
Το 1993 ένας Αμερικανός κουβανικής καταγωγής, που δεν είχε ακόμη πατήσει τα 40, μέλος της ομοσπονδιακής Βουλής των Αντιπροσώπων στην Ουάσιγκτον, έκανε μια ομιλία για την τουρκική εισβολή και την κατοχή της Κύπρου που εντυπωσίασε όσους την άκουσαν – με πρώτους τους Κυπρίους και τους Ελληνες της Αμερικής. Γιατί; Γιατί αυτός είναι ο χαρακτήρας του. Τριάντα χρόνια μετά, ο Μπομπ Μενέντεζ, φιλέλληνας και (μέχρι πρότινος) πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, κατηγορείται ότι συνέβαλε στην απεμπλοκή περίπου του 10% της ετήσιας οικονομικής βοήθειας προς την Αίγυπτο, δηλαδή μόλις καμιά ογδονταριά εκατομμύρια δολάρια (που είχε δεσμεύσει προσωρινά η αμερικανική κυβέρνηση λόγω ελλιπούς σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Κάιρο).
Υποτίθεται πως έπειτα από αυτή την κίνηση (που είχε ουκ ολίγους γερουσιαστές ως υποστηρικτές) ένας Αιγύπτιος επιχειρηματίας και φίλος της τωρινής (δεύτερης) συζύγου του, ο Γουέιλ Χάνα, έσπευσε να προσφέρει στους Μενέντεζ μία Mercedes C300, μετρητά και ράβδους χρυσού. Για τους φίλους του η υπόθεση «μπάζει» από παντού. Αν ο Μενέντεζ ήθελε να τα «πιάσει», θα είχε πάρει άλλες αποφάσεις (π.χ. δεν θα είχε στυλώσει τα πόδια εναντίον της συμφωνίας για τα πυρηνικά με το Ιράν, ούτε θα είχε μπλοκάρει τις χρυσές δουλειές με την Τουρκία που κάνει η αμερικανική στρατιωτική βιομηχανία). «Oποιος τον κατηγορεί ότι πουλάει τις θέσεις του δεν γνωρίζει ούτε τις θέσεις του ούτε τον ίδιο», λέει στην «Κ» ο Eντι Ζεμενίδης, εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC).
Για κάποιους άλλους ο Μενέντεζ μάλλον παρασύρθηκε από την ψηλή και δυναμική σύζυγό του, τη σύμβουλο επιχειρήσεων Ναντίν Αρσλανιάν. Η Ναντίν με τη σειρά της μπορεί να εξαπατήθηκε από κάποιους πελάτες της. Aλλοι, οι πιο καχύποπτοι, λένε πως ο ερωτοχτυπημένος γερουσιαστής έκανε τα στραβά μάτια. Οι κατήγοροι αναφέρουν ότι ο ίδιος έψαξε στο Ιντερνετ για την τιμή του χρυσού. Eχουν δεκατρία χρόνια διαφορά. Η πρόταση γάμου έγινε στο προαύλιο του Ταζ Μαχάλ της Ινδίας τον Οκτώβριο του 2019. Της τραγούδησε το «Never enough» (Ποτέ αρκετά) από το μιούζικαλ «Greatest showman», που μιλάει για τα όνειρα που γίνονται πραγματικότητα. Ο γάμος τους έγινε στην αρμενική εκκλησία των Αγίων Μαρτύρων στο Κουίνς της Νέας Υόρκης στις 3 Οκτωβρίου 2020. Η δεξίωση έγινε σε μια αυλή σε σπίτι φίλων.
Η Ναντίν, με δύο παιδιά από τον πρώτο γάμο της και ένα μάστερ στη Γαλλική Φιλολογία, είχε αρκετά οικονομικά προβλήματα, που λύθηκαν μετά το 2020, όταν δούλεψε ως σύμβουλος του Χάνα. Πρόκειται για τον 40άρη επιχειρηματία στον οποίο η αιγυπτιακή κυβέρνηση έδωσε το 2019 το μονοπώλιο για να πιστοποιεί ότι το κρέας χαλάλ που εξάγεται από τις ΗΠΑ στην Αίγυπτο παρασκευάζεται με βάση τον ισλαμικό νόμο. Δολάρια και χρυσός με τα δακτυλικά αποτυπώματα συνεργατών του Χάνα βρέθηκαν στο σπίτι των Μενέντεζ, αλλά η υπεράσπιση υποστηρίζει ότι είναι νόμιμες αμοιβές (που ενσωματώθηκαν σε συμπληρωματικές δηλώσεις «πόθεν έσχες» του ζεύγους) και δεν έχουν προφανώς σχέση με το ζήτημα της αποδέσμευσης του συγκεκριμένου ποσοστού της αμερικανικής βοήθειας προς την Αίγυπτο. Ομως, οι εντυπώσεις δεν είναι ευνοϊκές.
«Oποιος τον κατηγορεί ότι πουλάει τις θέσεις του δεν γνωρίζει ούτε τις θέσεις του ούτε τον ίδιο», λέει ο Eντι Ζεμενίδης
Αρκετοί γερουσιαστές έχουν ζητήσει την παραίτηση του Μενέντεζ. Οι φίλοι του όμως υπογραμμίζουν ότι το κατηγορητήριο έχει νομικά κενά και υπενθυμίζουν ότι το αμερικανικό κράτος προσπάθησε να τον στριμώξει με ένα παρόμοιο, αν και ελαφρύτερο, κατηγορητήριο το 2015. Του καταλόγισαν ότι έκανε αφειδώς ρουσφέτια στον Σάλομον Μέλγκεν, έναν πάμπλουτο οφθαλμίατρο από τη Φλόριντα με αντάλλαγμα ταξιδάκια αναψυχής και οβολούς ενισχύσεων. Στη δίκη που έγινε το φθινόπωρο του 2017 αθωώθηκε από τους ενόρκους με ψήφους 12-2 και το 2018 επανεξελέγη στη Γερουσία με 54%.
«Είμαι σίγουρος ότι θα αθωωθεί και τώρα», λέει στην «Κ» ο Τάσος Ζαμπάς, χρηματιστηριακός σύμβουλος στην τράπεζα Γουέλς Φάργκο και αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΣΕΚΑ). Πρόκειται για τον πιο στενό φίλο και σύμμαχο του Μενέντεζ στο Νιου Τζέρσεϊ, χάρη στον οποίο ο πολιτικός έμαθε για τα δίκαια της Ελλάδας και της Κύπρου και έγινε σταθερός υποστηρικτής των ελληνικών θέσεων. Η φιλία του Μενέντεζ με τον Ζαμπά έχει γράψει ιστορία, αλλά προτού αναφερθούμε στην ιστορία αυτή έχουν σημασία ορισμένα βιογραφικά στοιχεία που αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα του γερουσιαστή.
Μια ζωή, δυο ζωές
Ο Μενέντεζ ανήκει σε εκείνους που ζουν δύο ζωές μέσα σε μία. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1954 από γονείς Κουβανούς μετανάστες, αλλά μεγάλωσε στο Γιούνιον Σίτι του Νιου Τζέρσεϊ. Η μητέρα του, Εβαντζελίνα, ήταν μοδίστρα και ο πατέρας του, Μάριο, ξυλουργός. Ο μικρός Μπομπ μεγαλώνει στη φτωχογειτονιά και γίνεται σκληρό καρύδι και δουλευταράς. Μοιάζει σαν να βγαίνει από το μιούζικαλ «Γουέστ Σάιντ Στόρι» (1957) των Ρόμπινς, Μπερνστάιν, Σοντχάιμ (πέρυσι το έκανε ριμέικ ο Στίβεν Σπίλμπεργκ). Δεν είναι εύκολο παιδί. Πότε γίνεται απότομος και αυστηρός, πότε παθιασμένος και ορμητικός. Εχει το πείσμα του μετανάστη για ανάδειξη και αποδοχή. Τη δεκαετία του ’70 σπουδάζει, εργάζεται και μπαίνει στην πολιτική – όλα σχεδόν ταυτόχρονα. Το πρώτο πτυχίο του είναι στις πολιτικές επιστήμες από το Κολέγιο του Σεντ Πίτερ στο Τζέρσεϊ Σίτι. Το 1974 εκλέγεται στο Συμβούλιο Εκπαίδευσης του Γιούνιον Σίτι, ενώ παράλληλα εργάζεται ως σύμβουλος του δημάρχου Γουίλιαμ Μούστο. Το 1976 παντρεύεται τη δασκάλα Τζέιν Τζέικομπσεν και αποκτούν δύο παιδιά, την Αλίσια Μενέντεζ, που σήμερα εργάζεται στο κανάλι MSNBC, και τον Ρομπ Μενέντεζ, που εκλέχθηκε πρόσφατα μέλος της ομοσπονδιακής Βουλής των Αντιπροσώπων.
Το 1980 πήρε το πτυχίο του στις νομικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς. Το 1982 τα έσπασε με τον δήμαρχο Μούστο (ο οποίος κατηγορήθηκε για διαφθορά) και κατέβηκε στις εκλογές εναντίον του. Εχασε, αλλά το 1986 δοκίμασε ξανά και κέρδισε. Εμεινε δήμαρχος του Γιούνιον Σίτι έως το 1992. Παράλληλα με τα δημαρχιακά του καθήκοντα, το 1987 εκλέχθηκε στην πολιτειακή Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου παρέμεινε έως το 1991, όταν έγινε μέλος της πολιτειακής Γερουσίας (στην Αμερική κάθε πολιτεία έχει τη δική της Βουλή και τη δική της Γερουσία). Το 1993 έσπασε το φράγμα της επαρχίας, εκλέχθηκε στην ομοσπονδιακή Βουλή των Αντιπροσώπων και το 1995 στη Γερουσία.
Ο Μενέντεζ όταν πιστεύει σε ένα σκοπό δεν διστάζει να συγκρουστεί με όλους, επιβεβαιώνουν στην «Κ» πηγές στην Αθήνα που παρακολουθούν τη διαδρομή του. Είναι αταλάντευτα Δημοκρατικός σε όλα, εκτός από τα αμυντικά και εξωτερικά θέματα που από την αρχή βρέθηκε πιο κοντά στους Ρεπουμπλικανούς. Ηταν υποστηρικτής των παρεμβάσεων των ΗΠΑ στο Κόσοβο και στο Αφγανιστάν, αλλά όχι στο Ιράκ. Με δυο λόγια, ο Μπομπ Μενέντεζ δεν είναι ο πιο εύκολος άνθρωπος στον κόσμο γιατί δεν θέλει να θεωρείται δεδομένος. Εγινε όμως οικειοθελώς «δεδομένος» και θερμός υποστηρικτής της Ελλάδας και της Κύπρου γιατί πίστεψε ότι η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν δίκαιες θέσεις που η Αμερική αξίζει να υποστηρίζει. Κι αυτό οφείλεται εν πολλοίς στη φιλία του με τον Τάσο Ζαμπά.
«Μαζί θα πάμε»
Ο Ζαμπάς κατάγεται από το Πραστειό Μόρφου. Ο πατέρας του ήταν αγρότης και έμπορος εσπεριδοειδών που καταστράφηκε οικονομικά με την εισβολή. Τον Αύγουστο του 1975 ο Τάσος ήταν 15 ετών και έφυγε από την Κύπρο για το Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ, όπου είχε ένα θείο, τον Μιχάλη Αναστασίου. Μια από τις δασκάλες του στο γυμνάσιο ήταν η Τζέιν Τζέικομπσεν, η πρώτη σύζυγος του Μενέντεζ. Η δασκάλα αυτή δίδαξε πολλά παιδιά της οικογένειας Ζαμπά και ήταν εκείνη που μίλησε πρώτη στον άνδρα της για την τραγωδία της Κύπρου. Ο Μενέντεζ ευαισθητοποιήθηκε, γνωρίστηκε με τους Ζαμπάδες και ταυτίστηκε με τους Κυπρίους γιατί και ο ίδιος αισθανόταν μέσα του Κουβανός πρόσφυγας. Μια μέρα το 1993, όταν μπήκε επιτέλους στο Κογκρέσο, πέρασε από το σπίτι του Τάσου. Μενέντεζ: Τι θέλεις να κάνω για σένα; Ζαμπάς: Θέλω να ξαναπάω στο χωριό μου.
Μενέντεζ: Θα πάμε.
Ζαμπάς: Μην υπόσχεσαι. Δεν μπορούμε να περάσουμε στα Κατεχόμενα.
Μενέντεζ: Μην αμφιβάλλεις. Μαζί θα περάσουμε. Και ο λόγος μου είναι συμβόλαιο.
Το καλοκαίρι του 1995 το «συμβόλαιο» τηρήθηκε. Ο Μενέντεζ πήρε τον Τάσο, την αδελφή του, Τούλα Ζαμπά, και τον ξάδελφό τους, Στάθη Ζαμπά, και έφθασαν στα Κατεχόμενα. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να τους εμποδίσουν. Στο Λήδρα Πάλας απαίτησαν να τους σφραγίσουν τα διαβατήρια, σαν να πρόκειται για είσοδο σε κράτος, αλλά ο Μενέντεζ αρνήθηκε. «Σφράγισαν μόνο μια λευκή κόλλα χαρτί που μετά την πετάξαμε», λέει σήμερα ο Ζαμπάς. Εφθασαν στο χωριό και πήγαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Ο Τάσος άνοιξε την πόρτα. Στην μέση του ναού βρισκόταν ένα μπιλιάρδο. Οι εικόνες είχαν κλαπεί και οι τοιχογραφίες ήταν κατεστραμμένες. Συγκινημένος έβγαλε από την τσάντα του κεριά και τα άναψε στην Αγία Τράπεζα. Μετά πήγαν στο σπίτι του, όπου πλέον έμενε μια οικογένεια Τουρκοκυπρίων. Του επέτρεψαν να μπει, αλλά η τουρκική ασφάλεια του ζήτησε να μη φωτογραφίσει. Επιστρέφοντας στη Λευκωσία ο Μενέντεζ έδωσε συνέντευξη Τύπου. «Ηταν πιο εύκολο να περάσει η κεφαλή ενός ελέφαντα από ένα βελόνι παρά εμείς στα Κατεχόμενα». Μέσα στα επόμενα χρόνια άνοιξε όλες τις πόρτες της Ουάσιγκτον στους Κυπρίους και στους Ελληνες. Οταν αποχώρησε ο Πολ Σαρμπάνης από τη Γερουσία, το 2007, είπε για τον Μενέντεζ ότι πλέον αυτός θα είναι «ο πιο ισχυρός Ελληνας στη Γερουσία». Ο Μενέντεζ θα ξεπερνούσε κάθε ελληνική προσδοκία. Είναι εκείνος που έδωσε μάχη για να γίνει πραγματικότητα η ενισχυμένη ελληνοαμερικανική αμυντική συνεργασία (Σούδα, Αλεξανδρούπολη, F-35 κ.ά.) καθώς και η στρατηγική EastMed που συνδυάζει την τριεθνή συνεργασία στην ασφάλεια και στην ενέργεια (Ελλάδα Κύπρος Ισραήλ). Εδωσε μάχη για την άρση του αμερικανικού εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο και για το παράλληλο μπλοκάρισμα της Τουρκίας από τα F-16 και τα F-35 (λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400). Ο Ερντογάν ήδη δήλωσε ικανοποίηση από την προσωρινή αποχώρηση του Μενέντεζ από την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων.
Στο μάτι του κυκλώνα εδώ και δέκα μέρες, ο γερουσιαστής δεν το βάζει κάτω. «Οταν τελειώσει αυτή η ιστορία θα έχω παραμείνει γερουσιαστής», δήλωσε εμφατικά. Οπως λέει ο στίχος του Σοντχάιμ από το «Γουέστ Σάιντ Στόρι», «Life can be bright in America/ if you can fight in America» (Η ζωή στην Αμερική μπορεί να είναι λαμπερή/ αν δίνεις μάχη στην Αμερική). Ο Μενέντεζ, ένας Λατίνος που έχτισε μόνος του το μέλλον του, θα δώσει άλλη μια μάχη γιατί, όπως βεβαιώνουν οι φίλοι του, αυτός είναι ο χαρακτήρας του.
