ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η απομόνωση της Χαμάς και ο ίσκιος του Τραμπ

Οι συνέπειες της εύθραυστης εκεχειρίας του Ισραήλ με τον Λίβανο και πώς επηρεάζει τη Μέση Ανατολή η έλευση του Τραμπ, που είχε προτείνει λύση δύο κρατών

Kathimerini.gr

Βασίλης Κωστούλας

Το κύκνειο άσμα για την υστεροφημία του Μπάιντεν ή τα προεόρτια για την επιστροφή του Τραμπ; Η συμφωνία κατάπαυσης πυρός στον Λίβανο, τρεις εβδομάδες μετά τις αμερικανικές εκλογές, σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ που οδηγεί στην απομόνωση της Χαμάς, προσφέρει χώρο για διπλωματία ανάμεσα στα συντρίμμια του πολέμου. Υπό μία προϋπόθεση: να τηρηθεί μέσα σε 60 μέρες. Μέχρι τότε, τα στοιχήματα «δίνουν και παίρνουν» για την πλατφόρμα που θα κατεβάσει στη Μέση Ανατολή η νέα ηγεσία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Η Χεζμπολάχ θα πρέπει να τερματίσει τη στρατιωτική παρουσία της – σε περιοχή 30 χλμ. που εκτείνεται νότια από τον ποταμό Λιτάνι μέχρι την ανεπίσημη συνοριακή γραμμή ανάμεσα στον Λίβανο και το Ισραήλ. Στην πράξη, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν 60 μέρες για να αποσυρθούν από τα επίμαχα εδάφη, εφόσον ο επίσημος στρατός του Λιβάνου –κύριος παράγοντας για την υλοποίηση της συμφωνίας– διασφαλίσει ότι η Χεζμπολάχ θα αποσύρει από την περιοχή όλους τους μαχητές της και θα διαλύσει τις όποιες εγκαταστάσεις παραγωγής και αποθήκες όπλων της. Ο λιβανέζικος στρατός θα πρέπει επίσης να ελέγχει τα συνοριακά περάσματα. Aπό τη φύση της, επομένως, η συμφωνία της εκεχειρίας είναι τουλάχιστον εύθραυστη.

«Η πρώτη πρόκληση έχει να κάνει με το κατά πόσον ο λιβανέζικος στρατός θα αποδειχθεί ικανός να ανταποκριθεί στην ούτως ή άλλως δύσκολη αυτή αποστολή, δεδομένων και των αδυναμιών του, λόγω της πολύχρονης οικονομικής κρίσης και της υποβάθμισης των θεσμών στη χώρα. Η δεύτερη πρόκληση, που συνδέεται με την πρώτη, είναι κατά πόσον η Χεζμπολάχ θα αποδειχθεί αληθινά πρόθυμη να συνεργαστεί για την υλοποίηση της συμφωνίας. Κατά τα φαινόμενα, η οργάνωση είναι διατεθειμένη να τηρήσει τις δεσμεύσεις νοτίως του ποταμού Λιτάνι, όμως έχει ήδη στείλει μηνύματα ότι δεν θα συμμορφωθεί με τα σκέλη της συμφωνίας για απόσυρση της δράσης της», τονίζει στην «Κ» ο Ντέιβιντ Γουντ, ανώτερος αναλυτής για τον Λίβανο στο International Crisis Group.

Η ισραηλινή επιχείρηση

Κεντρικός στόχος της κυβέρνησης Νετανιάχου με την απόφαση να εισβάλει στον Λίβανο ήταν να επιστρέψουν οι εκτοπισμένοι, στο βόρειο Ισραήλ, με ασφάλεια στα σπίτια τους. Μετά τα τεράστια τακτικά επιτεύγματα εις βάρος της Χεζμπολάχ –βλ. εξόντωση της ηγεσίας της– φαίνεται ότι το Ισραήλ οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως κατάφερε πλέον να μειώσει τη στρατιωτική απειλή της οργάνωσης, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι ισχυρισμοί του για καταλυτικά πλήγματα σε αποθήκες όπλων και σήραγγες της Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο. Ωστόσο, η οργάνωση-μαριονέτα του Ιράν δεν ηττήθηκε πλήρως και οριστικά.

«Δίχως αμφιβολία, η Χεζμπολάχ δέχθηκε σφοδρά πλήγματα από το Ισραήλ, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Νασράλα. Παρ’ όλα αυτά, είδαμε ότι συνέχισε να εκτοξεύει ρουκέτες και πυραύλους προς το Ισραήλ και κατάφερε επίσης να προβάλει αντίσταση στη χερσαία εισβολή των ισραηλινών δυνάμεων στον νότιο Λίβανο. Είναι προφανές ότι, σε σύγκριση με την ίδια εποχή πέρυσι, η οργάνωση έχει πραγματικά αποδυναμωθεί. Ταυτόχρονα, όμως, παραμένει ως στρατιωτική οντότητα. Αυτό που σίγουρα διαμηνύουν στον Λίβανο τα στελέχη της είναι ότι η Χεζμπολάχ δεν ηττήθηκε, υπό την έννοια ότι δεν υποχρεώθηκε να παραδοθεί, κι έτσι το Ισραήλ ωθήθηκε σε κατάπαυση του πυρός επειδή δεν ήθελε να συνεχίσει αυτόν τον πόλεμο εναντίον της», μεταφέρει στην «Κ» από τη Βηρυτό ο Ντέιβιντ Γουντ.

Σε κάθε περίπτωση, η Χεζμπολάχ δεν έχει χάσει την ισχύ της σε σημείο που θα μπορούσε να της επιβληθεί ο στρατός του Λιβάνου. Θα προέκυπτε μάλιστα εσωτερικά σοβαρός κίνδυνος εάν οι επίσημες αρχές έκαναν χρήση βίας εις βάρος της οργάνωσης ή της ζητούσαν να παραδώσει τα όπλα της. Η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του λιβανέζικου συστήματος, τόσο με τα όπλα της όσο και με τον πολιτικό της βραχίονα. Εξάλλου, πολλά μέλη του επίσημου στρατού προέρχονται από τη σιιτική κοινότητα του Λιβάνου, το «φυτώριο» της Χεζμπολάχ, και κάποια από αυτά έχουν ευθείες διασυνδέσεις με την οργάνωση. Εξ ου και η συνεργασία της Χεζμπολάχ παραμένει βασική προϋπόθεση για την τήρηση της εκεχειρίας.

Ο αντίκτυπος στη Γάζα

Τουλάχιστον επικοινωνιακά, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου αξιοποίησε τη συμφωνία κατάπαυσης πυρός στον Λίβανο για να διαβεβαιώσει ότι ο ισραηλινός στρατός θα ρίξει ξανά το βάρος στη Γάζα. Η αλήθεια είναι ότι η Χεζμπολάχ συμφώνησε σε εκεχειρία στον Λίβανο χωρίς να διασφαλίσει κατάπαυση του πυρός στη Γάζα – αίτημα με το οποίο συνέδεε κάθε εγχείρημα αποκλιμάκωσης. Είναι από τους βασικούς λόγους για τους οποίους στελέχη της ισραηλινής κυβέρνησης θεωρούν επιτυχία το deal στα βόρεια σύνορα, ερμηνεύοντας τη συγκατάθεση της Χεζμπολάχ ως αναγκαστική παραχώρηση λόγω της μειονεκτικής θέσης της.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αν τηρηθεί, θα είναι μια συμφωνία με ξεχωριστή σημασία, καθώς για πρώτη φορά μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 η Χαμάς θα έχει αποκοπεί επιχειρησιακά από τη Χεζμπολάχ, δηλαδή από το Ιράν. Κατ’ επέκταση, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε δεύτερο χρόνο οι προϋποθέσεις για κατάπαυση πυρός στη Γάζα, με απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που έχουν απομείνει στα χέρια των εξτρεμιστών και με όρους ενδεχομένως ευνοϊκούς για το Ισραήλ, ακριβώς χάρη στην απομόνωση της Χαμάς από τους χρηματοδότες και υποστηρικτές της.

Ποιος θα πάρει τα εύσημα;

Το ερώτημα είναι αν και πώς η τελευταία εξέλιξη συνδέεται με την επικείμενη «αλλαγή φρουράς» στον Λευκό Οίκο. Ορισμένες πληροφορίες θέλουν τον Ντόναλντ Τραμπ να επιθυμούσε κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο πριν από τις 20 Ιανουαρίου – παρεμπιπτόντως, η διάρκεια της εκεχειρίας με την προοπτική να καταστεί μόνιμη αντιστοιχεί στο διάστημα που μεσολαβεί μέχρι την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων του. Η εκδοχή αυτή συνάδει με το αφήγημα του επανεκλεγέντος προέδρου των ΗΠΑ για γρήγορη και αποτελεσματική επίλυση των συγκρούσεων που ξέσπασαν στη «βάρδια» του προκατόχου του.

«Ισως ο Μπάιντεν να επεδίωξε κάποιο επίτευγμα στη αυλαία της προεδρικής θητείας του. Ωστόσο, εδώ και καιρό επιχειρούσε να αποτρέψει το Ισραήλ από την επέκταση των επιχειρήσεων στον Λίβανο και ποτέ δεν τα κατάφερε. Αν η πίεση των ΗΠΑ ήταν καθοριστική για τον Νετανιάχου ώστε να προχωρήσει στη συμφωνία εκεχειρίας, τότε είναι πιο πιθανό να έχει λάβει το μήνυμα από τον Τραμπ, που θα έβλεπε ευνοϊκά μια κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο πριν ακόμη αναλάβει», μας είπε ο αναλυτής του International Crisis Group, ο οποίος σπεύδει σε κάθε περίπτωση να υπενθυμίσει ότι η εκεχειρία προσφέρει ένα παράθυρο εξήντα ημερών, μέσα στο οποίο και οι δύο εμπόλεμες πλευρές θα κριθούν για την ισχύ της.

Η λύση των δύο κρατών

Αν η συμφωνία εκεχειρίας οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο και αποδειχθεί ότι έχει παίξει ρόλο η επερχόμενη αμερικανική διοίκηση, η διεθνής ανάλυση θα έχει πιθανώς ενισχυμένο κίνητρο να ανασύρει από το συρτάρι δείγματα γραφής από την πρώτη θητεία Τραμπ. Δεν είναι απλώς οι Συμφωνίες του Αβραάμ, δηλαδή η πολιτική του για την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και σε αραβικές χώρες της περιοχής. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε ικανοποιήσει την Παλαιστινιακή Αρχή, το σχέδιο της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ για λύση στη Μέση Ανατολή δεν παύει να αποτελεί σχέδιο για λύση δύο κρατών.

«Μια ρεαλιστική λύση θα έδινε στους Παλαιστινίους όλη την εξουσία να αυτοκυβερνηθούν, αλλά όχι τις δυνάμεις να απειλήσουν το Ισραήλ. Αυτό συνεπάγεται αναγκαστικά τους περιορισμούς ορισμένων κυρίαρχων εξουσιών στις παλαιστινιακές περιοχές (εφεξής «Παλαιστινιακό κράτος»), όπως η διατήρηση της ευθύνης για την ασφάλεια του Ισραήλ και ο ισραηλινός έλεγχος του εναέριου χώρου δυτικά του ποταμού Ιορδάνη. Αυτό το όραμα δημιουργεί μια ρεαλιστική λύση δύο κρατών, κατά την οποία ένα ασφαλές και ευημερούν κράτος της Παλαιστίνης ζει ειρηνικά δίπλα σε ένα ασφαλές και ευημερούν κράτος του Ισραήλ, σε μια ασφαλή και ευημερούσα περιοχή», διαβάζει μεταξύ άλλων όποιος ανατρέξει στο σχέδιο που είχε δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση Τραμπ το 2020, με τίτλο «Ειρήνη για την ευημερία – Ενα όραμα για τη βελτίωση της ζωής του παλαιστινιακού και του ισραηλινού λαού». Αρκεί να επιλέξει αυτό το πρόσωπο του Τραμπ. Το άλλο θα το βρει σε ενέργειες όπως η επιλογή του Μάικ Χάκαμπι ως νέου πρέσβη των ΗΠΑ στο Ισραήλ, ο οποίος δυσκολεύεται ακόμη και να ξεστομίσει τη λέξη Παλαιστίνιος – ιδιότητα την οποία ο ίδιος έχει αρνηθεί να αναγνωρίσει.

Τι προβλέπει το σχέδιο κατάπαυσης του πυρός

 

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.gr

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση