Αυτό που ήθελαν οι Χούθι

Ξένια Κουναλάκη

Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις αρχές Οκτωβρίου, οι εξαγγελθείσες προθέσεις των αντιμαχόμενων πλευρών ήταν ότι απεύχονταν μια διεύρυνση της σύγκρουσης και τη μετατροπή της σε περιφερειακή. Μετά εκατό ημέρες πολέμου, χωρίς να διαφαίνεται κάποια σημαντική νίκη του Ισραήλ στους κεντρικούς του στόχους κατά της Χαμάς και τα εσωτερικά προβλήματα (την αμφιλεγόμενη μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη, τις πιέσεις από τα ακροδεξιά στοιχεία και την κατάρρευση του κυβερνώντος κόμματος στις δημοσκοπήσεις) να αναζωπυρώνονται, μια επέκταση του πολέμου είναι μια κάποια λύση για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μοναδικός στόχος του οποίου είναι η παραμονή στην εξουσία. Θεωρητικά ο «ενήλικος στο δωμάτιο», οι ΗΠΑ, ήταν εκείνες που δεν θα επέτρεπαν να συρθούν σε μια τέτοια εξέλιξη, ηρωοποιώντας κάποιους από τους συμμάχους του Ιράν στην περιοχή: είτε τη Χεζμπολάχ είτε τους Χούθι. Η Χεζμπολάχ, όμως, υπήρξε εξαρχής συγκρατημένη και σε όλα τα διαγγέλματά του ο ηγέτης της σιιτικής οργάνωσης, Χασάν Νασράλα, επέλεγε προσεκτικές διατυπώσεις απέναντι στο Ισραήλ. Δεν ισχύει το ίδιο για τους Χούθι, τους επονομαζόμενους «Υποστηρικτές του Θεού», τη σιιτική πολιτική και στρατιωτική οργάνωση που αναδύθηκε στην Υεμένη τη δεκαετία του 1990. Αμέσως μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ, οι Χούθι έσπευσαν να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους και διακήρυξαν ότι θα επιτίθενται σε πλοία που ταξιδεύουν προς ή από το Ισραήλ.

Η μαχητικότητά τους συνδέεται με την αδυναμία τους να προσφέρουν οικονομική ανάπτυξη στη φτωχότερη χώρα της Μέσης Ανατολής, που είναι ούτως ή άλλως κατεστραμμένη έπειτα από έναν δεκαετή εμφύλιο. Οι Χούθι έχουν, εξάλλου, αποδειχθεί καταπιεστικοί και αυταρχικοί απέναντι σε δημοσιογράφους, διαφωνούντες και γυναίκες, διατεθειμένοι να εγκαθιδρύσουν ένα απολυταρχικό θρησκευτικό καθεστώς στην Υεμένη, που θα προστατεύει μόνο τα συμφέροντα της ημέτερης ελίτ. Η οργάνωση είχε, λοιπόν, ανάγκη μια ενίσχυση στο εσωτερικό της χώρας και η ευκαιρία δόθηκε μετά την 7η Οκτωβρίου. Εκτοτε, οι δεκάδες επιθέσεις της οργάνωσης κατά ισραηλινών στόχων στην Ερυθρά τής εξασφάλισαν ένα ηρωικό προφίλ στον αραβικό κόσμο και υποστήριξη τόσο στην Υεμένη όσο και σε ολόκληρη την περιοχή.

Μεγάλο οπλοστάσιο

Και αν κάποτε ήταν μια φτωχή ομάδα ανταρτών με πλημμελή οργάνωση, τα τελευταία χρόνια οι Χούθι έχουν ενισχύσει το οπλοστάσιό τους, που περιλαμβάνει βαλλιστικούς πυραύλους και drones μεγάλου βεληνεκούς, εξέλιξη που αποδίδεται στην υποστήριξη του Ιράν. Παράλληλα, η ντε φάκτο κατάπαυση του πυρός μεταξύ Χούθι και Σαουδικής Αραβίας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έδωσε την ευκαιρία στην οργάνωση να συσσωρεύσει πυραύλους και οπλισμό.

Παρά τις πρόσφατες προειδοποιήσεις των ΗΠΑ να σταματήσει η παρεμπόδιση του διεθνούς εμπορίου, οι Χούθι αψήφησαν το αμερικανικό τελεσίγραφο, με αποτέλεσμα η Ουάσιγκτον να προβεί σε –αμφισβητούμενα και από πολλούς συμμάχους της– αντίποινα. Προχθές τα ξημερώματα, αμερικανικά και βρετανικά αεροσκάφη έπληξαν περί τους 60 στόχους σε 16 περιοχές που ελέγχονται από τους Χούθι, προκαλώντας αντιδράσεις από στενούς συμμάχους των ΗΠΑ στον αραβικό κόσμο, με επικεφαλής το Μπαχρέιν, ενώ την ανησυχία της εξέφρασε και η Σαουδική Αραβία, παραδοσιακός αντίπαλος της σιιτικής οργάνωσης. Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία προτίμησαν να απόσχουν από οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση. «Θέλουν να μετατρέψουν την Ερυθρά σε θάλασσα από αίμα», ήταν το σχόλιο του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν. Το αποτέλεσμα της ανάληψης δράσης εκ μέρους των ΗΠΑ ήταν να εκτοξευθούν οι τιμές του πετρελαίου και να επιλέξουν κι άλλες ναυτιλιακές εταιρείες να αποφύγουν τα τάνκερ τους την Ερυθρά για λόγους ασφαλείας, κάτι που αποδεικνύει πόσο ρηξικέλευθη ήταν η αμερικανική απόφαση. Πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι τα πλήγματα θα ενισχύσουν τους Χούθι, οι οποίοι δεν έχουν τίποτα να χάσουν από την κλιμάκωση.

«Αυτό δεν ήταν ένας λάθος υπολογισμός των Χούθι. Αυτός ήταν ο στόχος τους. Ελπίζουν να δουν έναν περιφερειακό πόλεμο και ανυπομονούν να βρεθούν στην πρώτη γραμμή του», εξήγησε στους New York Times η Χάνα Πόρτερ, αναλύτρια στην ARK Group, μια βρετανική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της διεθνούς ανάπτυξης. Στον αντίποδα, τα «γεράκια» στην Ουάσιγκτον επιδοκίμασαν την απόφαση λέγοντας μάλιστα ότι άργησε υπερβολικά η αμερικανική απάντηση στις επιθέσεις των Χούθι. «Αν υπάρχει ένα πράγμα που μπορεί να κάνει μια μεγάλη δύναμη, αυτό είναι να προστατεύσει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Αν θέλεις να τους περιορίσουν οι Ιρανοί, τότε πρέπει να υπάρξουν κάποιες συνέπειες σε όσα κάνουν», έλεγε στη Wall Street Journal o Γκρέγκορι Γκοζ, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας.

Οικονομικές συνέπειες

Η νέα διαδρομή γύρω από την Αφρική που επιλέγουν τα δεξαμενόπλοια για να αποφύγουν την εύφλεκτη περιοχή προσθέτει 4.000 μίλια στην πορεία των πλοίων και δέκα ημέρες παραπάνω, άρα προϋποθέτει πολύ περισσότερα καύσιμα. Αν αυτή παγιωθεί, θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτα πλήγματα σε μία ήδη εύθραυστη παγκόσμια οικονομία. Πράγματι, το οικονομικό κόστος από τις επιθέσεις των Χούθι άρχισε να αυξάνεται σημαντικά, αν και προς το παρόν πλήττει κυρίως την Ευρώπη. Ο δανικός ναυτιλιακός κολοσσός Α.Ρ. Moller-Maersk υποχρεώνει ήδη τα πλοία του να παρακάμπτουν την περιοχή και η Tesla ανακοίνωσε ότι διακόπτει την παραγωγή στο εργοστάσιό της στο Βερολίνο, μιας και η βία στην Ερυθρά Θάλασσα δοκιμάζει την εφοδιαστική της αλυσίδα.

Όταν καλούνται να εκτιμήσουν πόσο θα διαρκέσει η κλιμάκωση στην περιοχή, αν δηλαδή πρόκειται για προσωρινή ένταση ή για μια κρίση που θα παγιωθεί, ειδικοί με επικεφαλής στελέχη ναυτιλιακών επιχειρήσεων εκτιμούν πως το Ιράν θα προσπαθήσει να επηρεάσει τους Χούθι ώστε να κατεβάσουν τους τόνους και να επέλθει σταδιακή αποκλιμάκωση. Ο χρονικός ορίζοντας που δίνουν για τα συνεχιζόμενα προβλήματα στο διεθνές εμπόριο είναι τουλάχιστον έως τα τέλη Ιανουαρίου. Προς το παρόν, η Τεχεράνη, που απεύχεται μια άμεση σύγκρουση με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, φαίνεται απλώς να δοκιμάζει τα όρια της Δύσης. H συμμαχία με τους Χούθι είναι σημαντική για εκείνη ακριβώς γιατί της επιτρέπει να δρα ευρύτερα, διατηρώντας ωστόσο ταυτόχρονα τη δυνατότητα να αρνείται τη δράση της.