Kathimerini.gr
Δημήτρης Ρηγόπουλος
«Βλέπετε κι εσείς ένα τυφλό αριστερό ανθρωπάκι να πηγαίνει δεξιά;». Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τίποτα δεν περνά απαρατήρητο. Τη Δευτέρα το βράδυ, η γραφιστική πήρε άτυπα την εκδίκησή της από την πολιτική: το λογότυπο του νέου πολιτικού φορέα που προέκυψε από την πρόσφατη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είχε την τιμητική του στο Χ (πρώην Twitter) και στο Facebook, υπερσκελίζοντας σε ψηφιακό σχολιασμό τόσο την αποκάλυψη του ονόματος του νέου σχηματισμού (Νέα Αριστερά) όσο και το αναπόφευκτο πολιτικό κουτσομπολιό της βραδιάς στο Σεράφειο. Το ανθρωπάκι σε σχήμα βέλους το οποίο κοιτά αριστερά, όσο εύληπτο ήταν από τη μία πλευρά, άλλο τόσο εκτεθειμένο αποδείχθηκε σε κάθε είδους συνειρμούς.
Τέσσερις προτάσεις
Από τη Νέα Αριστερά παραδέχονται ότι και οι ασφυκτικοί χρόνοι προετοιμασίας του εγχειρήματος αλλά και οι συνθήκες απόλυτης μυστικότητας προκειμένου να μη διαρρεύσει το όνομα του φορέα (που επισήμως δεν είναι ακόμη κόμμα) δεν επέτρεψαν στη γραφίστρια Δανάη Παππά να ξεδιπλώσει την καλλιτεχνική της πρόταση κάτω από καλύτερες συνθήκες. «Μας παρουσίασε μια σειρά από ιδέες και ομολογώ ότι υπήρχαν και πιο τολμηρές προτάσεις από αυτήν που τελικά εμείς επιλέξαμε», μας λέει ο βουλευτής της Νέας Αριστεράς Νάσος Ηλιόπουλος.
Η ίδια η δημιουργός, που έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με τον ΣΥΡΙΖΑ, διαφωνεί: «Παρουσίασα τέσσερις προτάσεις και έχω την αίσθηση ότι έκαναν την καλύτερη δυνατή επιλογή», επισημαίνει η Δανάη Παππά. «Προφανώς σε μία εβδομάδα δεν υπήρχε ο χρόνος για να επεξεργαστώ μια ολοκληρωμένη οπτική ταυτότητα, αλλά επειδή προέρχομαι από την Αριστερά ήξερα προς τα πού θα έπρεπε να κινηθώ. Το ζητούμενο ήταν να δώσουμε ένα στίγμα, κάτι που θα μας διαφοροποιεί οπτικά και θα εκφράζει τις αξίες του νέου φορέα. Μάλιστα, μία από τις υπόλοιπες τρεις ιδέες θα αξιοποιηθεί πιθανότατα για το έμβλημα της Νεολαίας της Νέας Αριστεράς».
Αλήθεια, δεν φοβήθηκε την έκθεση στην ανθρωποφαγική αρένα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Η κ. Παππά απαντά με ψυχραιμία: «Δεν είναι δυνατόν να αποφύγεις το τρολάρισμα όταν σχεδιάζεις το λογότυπο ενός πολιτικού σχηματισμού, αλλά αυτό που κρατάω εγώ είναι ότι κανείς δεν υποστήριξε ότι δεν λειτουργεί οπτικά το νέο σήμα».
Η αλήθεια είναι ότι ελάχιστες απόπειρες ανανέωσης της οπτικής ταυτότητας κομμάτων έχουν τύχει θερμής υποδοχής τόσο από την κοινή γνώμη (που σε μεγάλο βαθμό αδιαφορεί παντελώς) όσο και από τη δημιουργική κοινότητα της χώρας, που δικαίως βάζει τον πήχυ ψηλά και εγείρει συνήθως θέματα επί της διαδικασίας· κατά πόσον, δηλαδή, επιλέγονται ανοιχτοί διαγωνισμοί υψηλών φιλοδοξιών έναντι λιγότερο «επαγγελματικών» λύσεων. Απευθυνθήκαμε σε δύο σημαντικά ονόματα της οπτικής επικοινωνίας στην Ελλάδα, τον Γιάννη Κουρούδη και τον Δημήτρη Παπάζογλου, και ζητήσαμε την άποψή τους.
«Σε πρώτη επαφή είδα ένα σήμα απλό και καθαρό, κάτι που είναι πολύ χρήσιμο, γιατί διαβάζεται εύκολα, άρα λειτουργεί επικοινωνιακά καλά και λειτουργεί εύκολα στις εφαρμογές του», επισημαίνει ο Γιάννης Κουρούδης. Αλλά: «Αμέσως μετά μου ήρθε στο μυαλό το σήμα της Αlpha Bank. Κι όσο το βλέπω, μου φέρνει στο μυαλό και πολλά άλλα σήματα. Αυτό έως ένα σημείο είναι λογικό, γιατί ένα σχέδιο που είναι τόσο ουδέτερο είναι σχεδόν βέβαιο πως κάτι θα σου θυμίσει».
Για τον κ. Κουρούδη, ένα βασικό στοιχείο που λείπει από αυτό το σήμα είναι το συναίσθημα και η ιστορία. «Θα ήταν ίσως καλό για να “πουλάει” καταναλωτικά, π.χ. τεχνολογικά προϊόντα, αλλά όχι τόσο καλό όταν θέλεις οι άνθρωποι να σε ακολουθούν για τις ιδέες σου και την ιστορία σου. Το βελάκι δείχνει αριστερά, αλλά μας πηγαίνει και πίσω (καθώς η γραφή μας έχει φορά από αριστερά προς τα δεξιά), έννοια καθόλου συμβατή με ένα προοδευτικό κόμμα. Επίσης, όταν στο βέλος προσθέσεις τον κύκλο και γίνει “άνθρωπος”, είναι αυτονόητο ο καθένας να βλέπει αυτόν τον άνθρωπο να κάνει κάτι διαφορετικό, να κρατάει μπαστούνι, να κάθεται, να τρέχει, να πυροβολεί κ.λπ. Αυτός είναι ο λόγος, νομίζω, που το Διαδίκτυο κατακλύστηκε από αναρτήσεις που το διακωμωδούσαν».
«Σχεδιαστικά τερτίπια»
Ο Δημήτρης Παπάζογλου, ένας από τους πιο πολιτικοποιημένους δημιουργούς στον χώρο του graphic design, επισημαίνει ότι, ιστορικά μιλώντας, εύκολα διαπιστώνει κανείς πως η Αριστερά πάντα ξεχώριζε για τη μεγάλη σημασία που έδινε σε όλες τις εκφάνσεις της έντυπης επικοινωνίας της και πάντα σε δυναμική σύζευξη με το περιεχόμενό της. Αναφέρεται σε μια μακρά περίοδο πολύ πριν από τη Μεταπολίτευση.
«Υπό αυτήν τη συνθήκη, είναι λυπηρή η αισθητική κατάντια στην οποία έχει υποπέσει η σύγχρονη Αριστερά γενικότερα εδώ και δεκαετίες, υποκύπτοντας σε μαρκετινίστικες λογικές και σχεδιαστικά τερτίπια, που όχι μόνο δεν τιμούν την ιστορία της, αλλά προσβάλλουν και τον ίδιο τον χώρο της σύγχρονης οπτικής επικοινωνίας. Oμως, το φαινόμενο αυτής της ευτέλειας στη σύγχρονη πολιτική επικοινωνία δεν χαρακτηρίζει μόνο την Αριστερά. Σύσσωμος ο σύγχρονος πολιτικός κόσμος όλων των παρατάξεων, ξεκινώντας από την κυβέρνηση και φτάνοντας μέχρι τα μικρότερα κόμματα αλλά και την αυτοδιοίκηση, έχει αποδείξει χρόνια τώρα και με κάθε τρόπο πως βρίθει αισθητικής ξιπασιάς, μακριά από κάθε είδους σχετική με το αντικείμενο παιδεία».
Τα σήματα στους πολιτικούς οργανισμούς, κατά τον κ. Παπάζογλου, είναι μια εξαιρετικά σύνθετη υπόθεση, «έχουν κοινές ρίζες με το σχεδιαστικό αρχέτυπο της σημαίας», τονίζει. «Επομένως θα απέφευγα συνειδητά κάποια γραφιστικά κλισέ του τύπου “το σήμα πρέπει να επικοινωνεί το μήνυμα”. Τα σήματα ανήκουν στη μη λεκτική επικοινωνία και η δύναμή τους έγκειται στην επιτυχημένη –ή μη– συμβολική και συμπυκνωμένη απόδοση νοημάτων ή αξιών. Παρά το ότι αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα περιεχόμενα, οφείλουν εντέλει να συγκροτούν τη δική τους νοηματική αυτοτέλεια λειτουργώντας ως μια διακριτή δήλωση».
