Οι διάλογοι Μητσοτάκη - Μπάιντεν πίσω από τις «κλειστές πόρτες»

Κωστής Π. Παπαδιόχος , Σταύρος Παπαντωνίου

Η ιστορική ομιλία του πρωθυπουργού στο Κογκρέσο την περασμένη Τρίτη «τράβηξε» τα φώτα της δημοσιότητας λόγω του περιεχομένου και της τεράστιας απήχησης που είχε στο νομοθετικό σώμα των ΗΠΑ, αλλά εξίσου σημαντικές για την προώθηση των εθνικών θεμάτων και την ένταξη της χώρας στον νέο χάρτη που διαμορφώνεται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ήταν οι συνομιλίες που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο Μπάιντεν πίσω από τις κλειστές πόρτες στον Λευκό Οίκο.

Ο πρωθυπουργός ανέδειξε με απτά στοιχεία την τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, μίλησε για το Κυπριακό, παρουσίασε στον πρόεδρο των ΗΠΑ το σχέδιο της Αθήνας για τη μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο υποκατάστασης του ρωσικού φυσικού αερίου και έφυγε από την Ουάσιγκτον με μια καθαρότερη εικόνα αναφορικά με τις εκτιμήσεις της αμερικανικής πλευράς για την πορεία των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία.

«Δεν πρόκειται για συνήθεις παραβιάσεις»

Παρά το γεγονός ότι ο κ. Μητσοτάκης, ευλόγως, δεν επιθυμούσε τις συζητήσεις με τον Τζο Μπάιντεν να μονοπωλήσει η επιθετικότητα της Αγκυρας, έθεσε ευθέως τα προβλήματα που δημιουργεί ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας και η προσπάθεια παραβίασης εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη, μάλιστα, συγκυρία για το ΝΑΤΟ. Ο πρωθυπουργός έδειξε στον πρόεδρο των ΗΠΑ τον τουρκικό χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», λέγοντας πως επί της ουσίας «καλύπτει τα μισά ελληνικά νησιά και μέρος της υφαλοκρηπίδας τριών κρατών». Κατά τις ίδιες πηγές, ο κ. Μπάιντεν συγκατένευσε με μια κίνηση της κεφαλής, ενώ ενδεικτικό της σημασίας που έδωσε στον χάρτη είναι πως τον πήρε και τον ενεχείρισε στον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του, Τζέικ Σάλιβαν, προκειμένου να μελετηθεί από την αμερικανική πλευρά.

Παράλληλα, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στις πρακτικές της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας στο Αιγαίο. Ο πρωθυπουργός σημείωσε πως «δεν πρόκειται για τις συνήθεις παραβιάσεις», παρότι και αυτές σηματοδοτούν αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και εγκυμονούν κινδύνους ατυχήματος, αλλά πραγματοποιούνται και «υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά». Υπενθυμίζεται πως ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στην πρακτική των υπερπτήσεων από τουρκικά μαχητικά και UAV και κατά την ομιλία του στο Κογκρέσο, υπογραμμίζοντας πως «πρέπει να σταματήσουν άμεσα».

«Οχι» Μπάιντεν σε δύο κράτη στην Κύπρο

Στο ανωτέρω πλαίσιο, ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Ο κ. Μητσοτάκης επισήμανε πως δέχθηκε να συναντηθούν στην Κωνσταντινούπολη μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, εκτιμώντας πως θα ήταν δυνατή η διαμόρφωση ενός μόντους βιβέντι για ήρεμα νερά στις διμερείς σχέσεις, όμως αποδεικνύεται πως η Τουρκία «έχει επιλέξει την ένταση». Παράλληλα, αναφέρθηκε και στην ανελαστική στάση που τηρεί η Αγκυρα στο Κυπριακό. Ο πρωθυπουργός σημείωσε πως δεν μπορεί να είναι αποδεκτή η λύση των δύο κρατών στην Κύπρο. «Το καταλαβαίνω, απόλυτα», φέρεται να του απάντησε σε αυτό το σημείο ο πρόεδρος Μπάιντεν, ο οποίος άλλωστε είχε δείξει τη συμφωνία του και δημοσίως, χειροκροτώντας θερμά τον πρωθυπουργό, όταν μίλησε για τη μη αποδοχή της λύσης των δύο κρατών στην Κύπρο, κατά τη δεξίωση στον Λευκό Οίκο.

«Στην ίδια σελίδα στα ενεργειακά»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε όμως ο πρόεδρος των ΗΠΑ όταν η συζήτηση μεταφέρθηκε στο πεδίο της ενέργειας, καθώς απόλυτη προτεραιότητα της Ουάσιγκτον είναι η απεξάρτηση της Ευρώπης, και μάλιστα το ταχύτερο δυνατόν, από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο κ. Μητσοτάκης παρουσίασε το ελληνικό σχέδιο για τη μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου –όχι μόνο LNG των ΗΠΑ– αλλά και ηλεκτρικής ενέργειας προς τα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. «Είμαστε στην ίδια σελίδα στα ενεργειακά», φέρεται να παρατήρησε ο κ. Μπάιντεν, προσθέτοντας πως για τη συγκεκριμένη περιοχή «είστε στον σχεδιασμό πιο προχωρημένοι από εμάς». Μάλιστα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ στράφηκε στον σύμβουλο για θέματα ενεργειακής ασφάλειας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Αμος Χοκστάιν, που ήταν παρών στις συνομιλίες, λέγοντας πως «θέλω να είσαι σε συνεχή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση», προκειμένου το όλο εγχείρημα να προχωρήσει.

Ενδεικτική της δυναμικής που διαμορφώνεται στο συγκεκριμένο πεδίο, είναι αφενός η ανάληψη από πλευράς Τζέφρεϊ Πάιατ –που γνωρίζει πλέον άριστα την περιοχή– της θέσης του υφ. Εξωτερικών των ΗΠΑ με αρμοδιότητα την Ενέργεια από τον επόμενο μήνα και ταυτόχρονα η πρόσληψη του Νίκου Τσάφου στη θέση του συμβούλου του Ελληνα πρωθυπουργού για τα ενεργειακά ζητήματα. Τρίτο στοιχείο είναι πως ο Τζορτζ Τσούνης, ο νέος Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», στις πολλές συζητήσεις που είχε κατά το ταξίδι στις ΗΠΑ, ανέφερε πως το επόμενο διάστημα η Ελλάδα είναι δυνατόν να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο για την περιοχή και να «πουλάει» ενέργεια σε Βαλκάνια και Αν. Ευρώπη.

«Δεν ξέρω πότε θα τελειώσει ο πόλεμος»

Τη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη – Μπάιντεν απασχόλησε και ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την Ελλάδα σαφώς αναβαθμισμένη, καθώς όχι μόνον καταδίκασε από την πρώτη στιγμή χωρίς υποσημειώσεις και αστερίσκους τη ρωσική εισβολή αλλά απέστειλε άμεσα και αμυντική βοήθεια στο Κίεβο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Μητσοτάκης ρώτησε τον κ. Μπάιντεν «πότε εκτιμά πως θα τελειώσει ο πόλεμος». Εξάλλου, ως γνωστόν, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εμφανίζονταν βέβαιες για τις πραγματικές προθέσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, όταν στην Ευρώπη κυριαρχούσε η εκτίμηση για διπλωματική λύση στο Ουκρανικό. «Εχω πολλά πιθανά σενάρια, αλλά η τελική επικεφαλίδα είναι: δεν ξέρω», απάντησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στον πρωθυπουργό, αναδεικνύοντας το θολό και άκρως επικίνδυνο τοπίο εντός του οποίου κινείται συνολικά ο πλανήτης μετά την έναρξη του πολέμου. Πάντως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ φέρεται να παρατήρησε πως οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις έχουν εμφανιστεί κατώτερες του αναμενόμενου και να εκτίμησε πως ο Πούτιν δύσκολα θα επιτύχει τους στρατιωτικούς του στόχους εάν δεν προχωρήσει σε γενική επιστράτευση.

Αέριο μέχρι την Ουκρανία

Σημειώνεται, τέλος, πως κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ ο πρωθυπουργός στάθηκε ιδιαίτερα στην προοπτική μετατροπής της χώρας σε ενεργειακό κόμβο: Στη συζήτηση που είχε στο Georgetown ξετύλιξε το σχέδιο της επόμενης μέρας: «Η Ελλάδα είναι σημαντική για τις Ηνωμένες Πολιτείες, γιατί είναι μια σταθερή δημοκρατία στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι η μεγαλύτερη οικονομία στα Βαλκάνια και αποτελεί φυσικό σημείο εισόδου ενέργειας στην Ευρώπη», είπε και πρόσθεσε: «Βεβαίως, η Ελλάδα είναι και το σημείο εισόδου του υγροποιημένου φυσικού αερίου όχι μόνο στο ελληνικό δίκτυο αλλά και στο Βαλκανικό. Θεωρητικά το αέριο θα μπορούσε να φτάσει έως και την Ουκρανία από την Ελλάδα. Αυτός ο ενεργειακός διάδρομος από τον Nότο στον Βορρά που ξεκινάει από την Ελλάδα και θα καλύπτει τις ανάγκες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, είναι ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας για τις ΗΠΑ».

Την ίδια ώρα, ο πρωθυπουργός αναφερόταν στη «στρατηγική σχέση με την Κύπρο και το Ισραήλ» και στις «εξαιρετικές σχέσεις με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα» αλλά και την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία. Ο κ. Μητσοτάκης ουσιαστικά επιδιώκει να καταστεί η Ελλάδα κόμβος, μεταξύ Αφρικής, Μέσης Ανατολής και Αν. Ευρώπης, διαμέσου των Βαλκανίων.

Οι τρεις στόχοι της επίσκεψης

Η ελληνική αποστολή είχε συνολικά τρεις στόχους στο ταξίδι στις ΗΠΑ: Πρώτον, να καταστεί σαφές πως η Ελλάδα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο δυτικό «στρατόπεδο» αλλά και θέση στο «τραπέζι» της επόμενης, μετά τη λήξη του πολέμου, ημέρας, όπου ο κόσμος που ξέραμε θα έχει αλλάξει ριζικά. Δεύτερον, να αντιληφθεί η αμερικανική κοινή γνώμη, διαμέσου των αντιπροσώπων της, τι συμβαίνει μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, με όχημα και τις δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία. Και, τρίτον, να ενισχυθούν περαιτέρω οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις, που όπως υπογράμμισε και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δημοσίως, διάγουν την καλύτερη ιστορικά φάση τους.