Αισθητικές επεμβάσεις: Θέλω να μοιάσω στο… Instagram

Λίνα Γιάνναρου

Μεγάλα μάτια, ροδοκόκκινα μάγουλα και χείλη που έχουν σχήμα καρδιάς. Αυτά είναι παραδοσιακά τα χαρακτηριστικά του προσώπου μιας ξύλινης κούκλας ματριόσκα (ή μπαμπούσκα, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται στη Δύση), όπου έχει τις ρίζες της και η μεγαλύτερη τάση στον χώρο της πλαστικής χειρουργικής παγκοσμίως: τα russian lips. Το duckface είναι παρελθόν. Αντί για την πρόσθεση έντονου όγκου σε σημεία, πλέον η έμφαση δίνεται στο περίγραμμα: το άνω χείλος ανασηκώνεται σχηματίζοντας μια καρδιά.

Χαμός στο Instagram και στο TikTok από τα πριν και τα μετά – ιδίως τα μετά, με τα ζουμερά, glossy, μονίμως μισάνοιχτα χείλη. «Να, αυτό θέλω», λένε οι followers στους ειδικούς. «Είναι εξαιρετικά συχνό φαινόμενο να έρχονται στην κλινική γυναίκες 25-40 ετών δείχνοντάς μας συγκεκριμένες εικόνες από influencers, επιθυμώντας να αποκτήσουν παρόμοια εικόνα», λέει στην «Κ» η δερματολόγος-αφροδισιολόγος Αναστασία Π. Τζούμα. Μπορεί να ζητήσουν από russian lips και μπότοξ μέχρι ponytail lift (λίφτινγκ μετώπου, φρυδιών και μέσου προσώπου, που παίρνει το όνομά του από το εφέ που δημιουργεί μια σφιχτή αλογοουρά) και cheek lift (ανόρθωση του μέσου τριτημορίου του προσώπου). Οι μεγαλύτερες ζητούν κυρίως εμφυτεύματα υαλουρονικού οξέος στα χείλη και μπότοξ, και οι πιο νέες αύξηση του όγκου των χειλιών και γλυπτική προσώπου στην περιοχή των ζυγωματικών.

Πληθωρικά χείλη

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα τελευταία τρία χρόνια η ζήτηση για πιο πληθωρικά χείλη έχει εκτοξευθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αισθητική της προηγούμενης περιόδου που ήθελε το άνω και το κάτω χείλος με βάση την αναλογία της χρυσής τομής, δηλαδή 1 προς 1,618, σήμερα έχει γίνει 1 προς 1. «Η χρήση μάσκας διευκολύνει τα άτομα που επιθυμούν μια τέτοια επέμβαση να συνεχίσουν κανονικά την καθημερινότητά τους χωρίς να ανησυχούν για το ήπιο οίδημα που ακολουθεί μετά τη θεραπεία για 1-2 ημέρες», λέει η κ. Τζούμα, εξηγώντας την αύξηση των αιτημάτων την περίοδο της πανδημίας. Η γιατρός εξηγεί ότι μια αισθητική επέμβαση μας ωφελεί μόνο όταν σχεδιάζεται με βάση τα δικά μας φυσικά χαρακτηριστικά και λαμβάνει υπόψη την αρμονία μεταξύ τους, ωστόσο συχνά οι γυναίκες θέλουν να προχωρήσουν ούτως ή άλλως στην επέμβαση. «Είναι ένα πάρα πολύ συχνό φαινόμενο, σχεδόν καθημερινό, να αρνούμαστε να προβούμε σε μια αισθητική επέμβαση αν δεν είναι απαραίτητη ή μπορεί να οδηγήσει σε αποτέλεσμα που δεν φαίνεται φυσικό. Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν φύγει δυσαρεστημένοι από την κλινική μας λόγω αυτής της άρνησης και έχουν αναζητήσει κάποια συγκεκριμένη επέμβαση αλλού».

Η γιατρός εξηγεί ότι μια αισθητική επέμβαση μας ωφελεί μόνο όταν σχεδιάζεται με βάση τα δικά μας φυσικά χαρακτηριστικά και λαμβάνει υπ’ όψιν την αρμονία μεταξύ τους, ωστόσο συχνά οι γυναίκες θέλουν να προχωρήσουν ούτως ή άλλως στην επέμβαση. [A.P. Photo/Jessica Hill]

Σύμφωνα με την πλαστική χειρουργό Βίλλυ Ροδοπούλου, πρόκειται συχνά για παθολογικό πρόβλημα. «Είναι μεταδοτικό. Λέγεται snap chat dysmorphia. Οι γυναίκες προσπαθούν να μιμηθούν τα φίλτρα των εφαρμογών καταλήγοντας σε υπερβολές». Οπως τα άτομα με νευρική ανορεξία που δεν βλέπουν στον καθρέφτη κάτι αφύσικο, έτσι και σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται την παραμόρφωση. Το μάτι συνηθίζει το πιο έντονο χείλος και την επόμενη φορά ο ασθενής ζητάει παραπάνω υλικό. «Δεν τα κάνουν όμως μόνες τους, κάποιος τους τα κάνει. Υπάρχουν συνάδελφοι που έχουν παρεισφρήσει στον κλάδο χωρίς αισθητικό κριτήριο, οι οποίοι το κάνουν όχι γιατί κάνει καλό στον ασθενή, αλλά γιατί κάνει καλό στην τσέπη τους, ενώ επεμβάσεις με υαλουρονικό γίνονται ακόμα και από άσχετες ειδικότητες, με τραγικά αποτελέσματα».

Κλωνοποίηση

Οπως λέει, αντί για βελτίωση γίνεται κλωνοποίηση. «Ο άνθρωπος χάνει την ταυτότητά του. Σταματάει να είναι αυτός που γεννήθηκε να είναι. Ο σκοπός είναι να βελτιώσεις την εικόνα σου, όχι να μοιάζουν όλοι ίδιοι, με τα ίδια ζυγωματικά. Δεν είναι αυτό για το οποίο ορκίστηκα. Εγώ κάθε μέρα, μα κάθε μέρα εδώ και 3-4 χρόνια έχω και κάποια ασθενή που έχει κακοποιηθεί χρόνια με υαλουρονικό. Γιατί το υαλουρονικό ούτε αποδομείται ούτε απορροφιέται γρήγορα, όπως λένε. Λένε στις κυρίες να βάλουν υαλουρονικό στα ζυγωματικά για να σηκωθεί το πρόσωπο. Μέγα λάθος. Οι ασθενείς βλέπουν ότι δεν έχει αποτέλεσμα και οι “ειδικοί” απαντούν ότι δεν ήταν αρκετό το υλικό. Αυτή η δουλειά γίνεται. Κι έτσι φαίνονται και πιο μεγάλες και πιο πειραγμένες». Πότε είναι η πλαστική χειρουργική μέρος της προσωπικής φροντίδας και πότε κρύβει κάποια ψυχική διαταραχή; «Η βιομηχανία της σύγχρονης πλαστικής χειρουργικής συχνά ανοίγεται μπροστά μας σαν όαση που μας απομακρύνει από τις εσωτερικές συγκρούσεις, τον ψυχικό πόνο, τις προσωπικές μας αγωνίες, και μας δίνει προσωρινά την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να αποκτήσουμε μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας», λέει στην «Κ» η κ. Ασπα Πασπάλη, ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, επιστημονική διευθύντρια ΔΙΚΕΨΥ. «Να τον ξαναγεννήσουμε πιο κοντά στο ιδεατό. Αναμφίβολα υπάρχουν περιπτώσεις που η πλαστική χειρουργική βοηθάει τον ασθενή να βελτιώσει τον τρόπο ζωής του. Δεν υπάρχει τίποτα το ανησυχητικό σε αυτό». Σύμφωνα με την ίδια, όμως, στην υπερβολή του μπορεί να κρύβει κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας (οιστριονική ή οριακή προσωπικότητα). «Εχει βρεθεί ότι το 7%-15% των ατόμων που επισκέπτονται τους πλαστικούς πάσχουν από BDD, σωματική δυσμορφική διαταραχή, η οποία περιγράφεται ως παθολογική – εμμονική ενασχόληση του ατόμου με κάποιο μέρος της εμφάνισής του».

Στη δίνη των influencers

Τα social media και η διαρκής έκθεση σε φιλτραρισμένο, αψεγάδιαστο περιεχόμενο έχουν λειτουργήσει καταλυτικά στο φαινόμενο. «Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε δραματική αύξηση αισθητικών επεμβάσεων, σε όλο και νεαρότερες ηλικίες, τόσο σε χειρουργικές όσο και σε λιγότερο επεμβατικές παρεμβάσεις. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αύξηση έχει παίξει η εύκολη και συχνή πρόσβαση σε λογαριασμούς των λεγόμενων influencers που έχουν υποβληθεί σε πλαστικές επεμβάσεις και η ακούσια εξοικείωση με αυτή τη μη φυσική εικόνα, καθώς και η γρήγορη “κατανάλωση” φιλτραρισμένων, αψεγάδιαστων φωτογραφιών που κάνουν τα νεαρά άτομα στη σύγκρισή τους να μοιάζουν λιγότερο ελκυστικά –άρα και λιγότερο δημοφιλή–, με απόλυτα νούμερα ακολούθων και likes. Συχνά παγιδεύονται στο ατέρμονο κυνήγι να ανταποκριθούν σε μη ρεαλιστικά ιδανικά πρότυπα. Αλλωστε, περισσότερα χρήματα ξοδεύονται στη βιομηχανία της ομορφιάς απ’ ό,τι στην εκπαίδευση».

Οι νέοι, επηρεασμένοι από τις εξιδανικευμένες εικόνες στα social media, δεν ικανοποιούνται από την πραγματικότητα και επισκέπτονται πλαστικούς χειρουργούς με τις εξωραϊσμένες εκδοχές του εαυτού τους, ζητώντας τους αλλαγές που είναι αδύνατον να υλοποιηθούν. 

Η κυριαρχία των προσώπων του Instagram βλάπτει την ψυχική υγεία

Σε ένα από τα διεισδυτικότερα και πλέον προφητικά άρθρα για τη σχέση των σόσιαλ μίντια και των πλαστικών εγχειρήσεων, η Τζία Τολεντίνο έγραφε το 2019 στο New Yorker για το «Πρόσωπο του Instagram»: «Μια ολόκληρη φουρνιά διάσημων πλαστικών χειρουργών έχει εμφανιστεί στο Instagram και ποστάρει βίντεο σε αργή κίνηση για ενέσιμες επεμβάσεις με φωτογραφίες “πριν και μετά”. Οι αναρτήσεις αυτές εξασφαλίζουν εκατοντάδες χιλιάδες views και likes. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ενωση Πλαστικών Χειρουργών, 7 εκατ. ενέσεις νευροτοξίνης (botox) χορηγήθηκαν σε Αμερικανούς το 2018 και πάνω από 2,5 εκατ. ενέσιμα fillers. Την ίδια χρονιά, οι Αμερικανοί δαπάνησαν πάνω από 16,5 δισ. δολάρια για τέτοιου είδους επεμβάσεις και το 92% εξ αυτών έγιναν σε γυναίκες. Πλέον, οι αισθητικές αυτές διαδικασίες δεν απευθύνονται μόνο σε ανθρώπους που θέλουν δραματικές αλλαγές ή δίνουν σκληρή μάχη με τη γήρανση. Συχνά έχουν αποδέκτες μιλένιαλ ή ακόμη σε σπάνιες περιπτώσεις και μέλη της Gen Z. Για παράδειγμα η Κάιλι Τζένερ, που γεννήθηκε το 1997, εξήγησε κάποτε στο ριάλιτι σόου της με τίτλο “Η ζωή της Κάιλι” ότι ήθελε να φουσκώσει τα χείλη της από τότε που ήταν 15 ετών κι ένα αγόρι σχολίασε πόσο λεπτά ήταν». Eνας από αυτούς τους διάσημους πλαστικούς χειρουργούς με έδρα το Λος Αντζελες εξηγεί στην Τολεντίνο ότι «το 30% των πελατών του καταφτάνει στο γραφείο του με μια φωτογραφία της Κιμ (σ.σ. Καρντάσιαν) ή κάποιας σαν την Κιμ. Υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων, αλλά εκείνη βρίσκεται στην κορυφή της λίστας και είναι λογικό. Είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζω, να εκπαιδεύσω τον πελάτη κατά πόσον είναι συνετό να ακολουθήσει το μονοπάτι προς το πρόσωπο της Κιμ ή κάποιας άλλης».

Αν στις αρχές του 2000 δεν μπορούσε κανείς να πειράξει ιδιαίτερα τις φωτογραφίες πέρα από τη διόρθωση των «κόκκινων ματιών» με ένα ειδικό στυλό, σήμερα τα smartphones προσφέρουν μια ευρεία γκάμα από φίλτρα και άλλα εργαλεία photoshop που επιτρέπουν τη δημιουργία ιδανικών σέλφι. Η διαδικασία αυτή δεν είναι βλαβερή. Ωστόσο η διαρκής έκθεση σε εξιδανικευμένες φωτογραφίες μπορεί να οδηγήσει σε μια διάρρηξη της σχέσης με την πραγματικότητα, ειδικά στους νέους ανθρώπους. Οταν τα παιδιά αυτά έρχονται σε επαφή με φωτογραφίες από τις οποίες απουσιάζουν «τα λάθη», είναι δύσκολο έπειτα από ένα διάστημα να θυμηθούν ότι όλοι έχουν ατέλειες στο πρόσωπο και στο σώμα τους.

Οι ψυχίατροι έχουν βαφτίσει το σύνδρομο «δυσμορφία του Snapchat», η οποία εγκαθιδρύεται όταν ένα άτομο συγκρίνει διαρκώς τις σέλφι του με την αληθινή του εμφάνιση. Ταυτόχρονα όλο και συχνότερα πλαστικοί χειρουργοί αναφέρουν πως οι χρήστες των σόσιαλ μίντια τους επισκέπτονται με τις εξωραϊσμένες εκδοχές του εαυτού τους, ζητώντας τους αλλαγές που είναι αδύνατον να υλοποιηθούν.

Σύμφωνα με ειδικούς, η αναντιστοιχία αυτή προκαλεί εμμονές, διαρκή αίσθηση ανικανοποίητου, δυσκολίες στην καθημερινότητα, αντικοινωνικότητα, πτώση της ποιότητας ζωής και σε ακραίες περιπτώσεις τάσεις αυτοκτονίας. Αν και το σύνδρομο δεν έχει καταχωρισθεί επίσημα ως ψυχιατρική νόσος, το βέβαιο είναι πως πλήττει όλο και περισσότερους ανθρώπους που περνούν όλο και περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικά νέους που είναι ευάλωτοι και ανασφαλείς όσον αφορά την εξωτερική τους εμφάνιση.