Kathimerini.gr
Λίνα Γιάνναρου
Η Εύα ακόμη είναι σε χρόνο Ισλανδίας. Eχει γυρίσει εδώ και δύο εβδομάδες στην Αθήνα, αλλά η σκέψη της φεύγει συνεχώς στον Βόρειο Ατλαντικό. Πάντα ήθελε να κάνει αυτό το ταξίδι, αλλά ποτέ δεν είχε την οικονομική δυνατότητα. Εκτός από τώρα. «Η μεγαλύτερη πολυτέλεια είναι η ελευθερία. Αυτό δεν θα το άλλαζα με τίποτα», λέει στην «Κ».
Πριν δημιουργήσει ένα από τα πιο επιτυχημένα OnlyFans προφίλ στην Ελλάδα –τη συνδρομητική πλατφόρμα που επιτρέπει το σεξουαλικό περιεχόμενο–, η Εύα, 28 ετών σήμερα, θήτευε στη διαφήμιση. Με σπουδές στο Μάρκετινγκ και την Επικοινωνία, εργαζόταν 12ωρα για 600-700 ευρώ. «Σε τρία χρόνια άλλαξα τρεις εταιρείες. Σε μια από αυτές με είχαν επί ένα εξάμηνο ανασφάλιστη, με πλήρωναν μαύρα. Εγώ έχω ένα σοβαρό χρόνιο θέμα υγείας και με έκαιγε το θέμα της περίθαλψης. Αλλά όλο κάποιο πρόβλημα είχε ο λογιστής τους…».
«Γελάω με το τι θα πει ο κόσμος. Πόσο θα ζήσω; Μετά, ούτε που θα με θυμάται κανένας. Εγώ θα μου εξασφαλίσω μια καλή ζωή».
Ενα βράδυ καθώς χάζευε στο TikTok, είδε μια Αμερικανίδα που έλεγε ότι έβγαζε 23.000 δολάρια τον μήνα μέσα από το OnlyFans. Ηταν ένα κορίτσι της διπλανής πόρτας όπως και η ίδια. «Το έψαξα. Είδα ότι είναι ένα σάιτ όπως το Instagram, που ανεβάζεις ποστ και στόρι και κάνεις λάιβ, απλώς πιο γυμνά, για τα οποία χρεώνεις ένα ποσό». Είχε πάντα αυτοπεποίθηση σε σχέση με το σώμα και τη σεξουαλικότητά της, οπότε μια μέρα άνοιξε την κάμερα. Τον πρώτο μήνα έβγαλε 3.500 ευρώ. Eχοντας ορίσει μηνιαία συνδρομή τα 10 δολάρια (η μέση συνδρομή είναι 8 δολάρια) και χρεώνοντας επιπλέον το εξατομικευμένο περιεχόμενο, σήμερα κερδίζει πενταψήφια ποσά. «Κάποια στιγμή έπρεπε να ιδρύσω εταιρεία για να δικαιολογώ τα χρήματά μου. Είχε λίγο τρέξιμο γιατί δεν το ήξερε κανείς και έτρωγα πόρτα από τους λογιστές». Καθώς ο νόμος για τη σεξεργασία στην Ελλάδα (2734/1999) δεν έχει τροποποιηθεί, ώστε να περιλαμβάνει και την online σεξεργασία, η εταιρεία της έχει αντικείμενο την παραγωγή βίντεο και την προώθησή τους στο Ιντερνετ.
Η Εύα δεν αυτοπροσδιορίζεται ως σεξεργαζόμενη. «Πίξελ πουλάω, όχι το σώμα μου», λέει διευκρινίζοντας ότι δεν θεωρεί μεμπτό ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Για τη Μαρίνα, 24, το online πορνό με το οποίο ασχολείται στο OnlyFans, αλλά και αλλού, έχει άλλα χαρακτηριστικά από την εργασία, π.χ. στον δρόμο, αλλά ανήκει και αυτό κάτω από την ομπρέλα της σεξεργασίας. «Εγώ δουλεύω με το βλέμμα, με την κάμερα, με την εικόνα, δεν έχω το face to face. Σε κάποιους ταιριάζει αυτό, σε κάποιους το άλλο, άλλοι μετακινούνται από το ένα στο άλλο. Πολλοί λένε ότι το online είναι προτιμότερο γιατί δεν έχει άγγιγμα. Ομως, πολλοί σεξεργαζόμενοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς φυσική παρουσία», μου λέει.
Την παρατηρώ καθώς κάθεται απέναντί μου, μια όμορφη μινιόν κοπέλα, κρυμμένη κάτω από ένα oversized πανωφόρι. Δεν ταίριαζε στο προφίλ της σεξεργαζόμενης που είχα στο μυαλό μου, αλλά αυτό έκανε το OnlyFans: έφερε την πορνογραφία στις διαστάσεις πραγματικών ανθρώπων. Η Μαρίνα ξεκίνησε να εργάζεται ως cam girl το 2019, όταν έψαχνε διέξοδο σε μια αδιέξοδη κατάσταση. «Δούλευα σερβιτόρα, μια δυσάρεστη, κακοπληρωμένη δουλειά, με άθλιες συνθήκες, χωρίς σταθερό ωράριο, χωρίς ένσημα, χωρίς να νιώθεις ότι σε σέβονται». Οταν τυχαία έμαθε για τo camming, την παροχή υπηρεσιών σεξ ζωντανά μέσω Ιντερνετ με κάμερα, αποφάσισε να δοκιμάσει. «Η πρώτη φορά ήταν πολύ ωραία», λέει χαμογελώντας. «Στο πρώτο μου live είχα άγχος, αλλά όταν άνοιξε η κάμερα αφέθηκα και το απόλαυσα». Η Μαρίνα είχε προφίλ στο OnlyFans ήδη από το ’19, «όλες είχαμε», λέει. Από το ’20 ωστόσο υπήρξε στροφή του κόσμου προς το content αντί για τα live. Οι χρήστες προτιμούσαν να πληρώνουν για περιεχόμενο στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση στον δικό τους χρόνο. Επιπλέον λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων, μεγάλο ποσοστό της σεξεργασίας μεταπήδησε στο Διαδίκτυο. Ωστόσο, το Facebook και το Instagram άρχισαν να λογοκρίνουν το σεξουαλικό περιεχόμενο. Η μόνη πλατφόρμα για τη διανομή του σχετικού υλικού ήταν το OnlyFans. Eγινε διέξοδος τόσο για όσους ήθελαν να καταναλώσουν τέτοιο περιεχόμενο, αλλά και για όσους όταν έκλεισαν οι δουλειές έπρεπε να διατηρήσουν ένα εισόδημα.
«Να πούμε ότι το OnlyFans δεν έχει μόνο sex workers, αλλά και πολλούς επαγγελματίες performers, από γυμναστές, μέχρι μάγειρες και DJs», λέει στην «Κ» η επιστημονική συνεργάτιδα των τμημάτων Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ και Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, Δέσποινα Χρονάκη, που τα τελευταία δύο χρόνια σε συνεργασία με επιστήμονες από την Ιταλία και την Πορτογαλία μελετάει το OnlyFans. «Δουλεύει με τη λογική της συνδρομής και κινείται γύρω από το χτίσιμο ακροατηρίων από followers που κάνουν μια επένδυση στην υπηρεσία που προσφέρεται». H πλατφόρμα έχει σήμερα 170 εκατ. χρήστες, ως επί το πλείστον άνδρες και 2 εκατ. δημιουργούς, κυρίως γυναίκες. Οπως λέει η ίδια, οι περισσότεροι το κάνουν ως παράλληλη απασχόληση. Δεν είναι η Γη της Επαγγελίας. «Η gig economy (σ.σ. οικονομία του διαμοιρασμού) είναι ανασφαλής σε επίπεδο απολαβών, σταθερότητας, ένας συνεχής αγώνας για επιβίωση. Ταυτόχρονα η φύση της σεξεργασίας, όχι μόνο είναι ασταθής, αλλά δεν έχει διασφαλισμένα εργασιακά δικαιώματα, έχει ανισότητες σε πολλά επίπεδα, ενώ υποφέρει και από το στίγμα. Οσο προχωρημένη είναι σήμερα η συζήτηση για σεξουαλικότητα, αυτό που μας λένε οι δημιουργοί περιεχομένου είναι ότι έχουν κρατήσει κοντά τους τούς ανθρώπους που δεν τους έκριναν». Οπως λέει η Μαρίνα, δεν μοιράζεται πάντα με άλλους αυτό που κάνει γιατί «σκέφτομαι ότι μπορεί να διατρέχω κίνδυνο, ακόμη και σωματικό».
Ωστόσο και η Μαρίνα ζει –καλά– από τη δουλειά στην πλατφόρμα. Πόσο καλά; «Και το OnlyFans και τα live, όσο τους δίνεις θα σου δώσουν. Οσο περισσότερο ασχολείσαι τόσο καλύτερες θα είναι οι απολαβές. Τα εισοδήματα μπορεί να είναι υψηλά, αλλά με πολλή δουλειά. Δεν ανοίγεις μια κάμερα και βρέχει χρήματα», λέει η Μαρίνα. Η ίδια στην αρχή αφιέρωνε στη δουλειά πολλές ώρες την ημέρα, ωστόσο πλέον εργάζεται ένα 6ωρο δύο τρεις φορές την εβδομάδα. Τα χρήματα που βγάζει είναι υπεραρκετά και έχει και χρόνο για τις σπουδές της – βρίσκεται στο πτυχίο στο πανεπιστήμιο (δεν επιθυμεί να αναφερθεί η σχολή).
«Να διευκρινίσω πάντως», λέει η ίδια, «ότι η σεξεργασία δεν ήρθε επειδή περνούσα άσχημα στη δουλειά μου. Είναι κάτι που είχα ξανασκεφθεί. Απλώς, οι συγκυρίες μου επέτρεψαν να ξεκινήσω».
Τα όρια μεταξύ σεξεργασίας και εκμετάλλευσης
«Οι σεξεργαζόμενοι δεν πουλάνε το σώμα τους, αλλά συγκεκριμένες σεξουαλικές υπηρεσίες», διευκρινίζει ο Χρήστος Σαγρέδος, πρόεδρος του Δικτύου Ενδυνάμωσης Σεξεργαζομένων, που μάχεται για την καταπολέμηση του στίγματος και την αναγνώριση της σεξεργασίας ως μιας νόμιμης μορφής εργασίας. «Εάν δεν είναι συνειδητή επιλογή, δεν είναι σεξεργασία. Αν δεν υπάρχει συναίνεση είναι εκμετάλλευση, τράφικινγκ». Οπως λέει, οι sex workers έχουν επιλέξει αυτή τη δουλειά ως πηγή του εισοδήματός τους. «Ομως, όπως από έναν γιατρό περιμένουμε να ακούσουμε ότι το κάνει για να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, έτσι και από ένα σεξεργαζόμενο άτομο περιμένουμε να ακούσουμε μια τραγική ιστορία που τον οδήγησε εκεί. Από κανέναν δεν θέλουμε να ακούσουμε ότι το κάνει για τα χρήματα».
Σύμφωνα με την καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ, Λίζα Τσαλίκη, η οποία μελετάει εδώ και χρόνια τη βιομηχανία της πορνογραφίας, όλο και περισσότεροι σεξεργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο κάνουν λόγο για συνειδητή απόφαση με την οποία συχνά χρηματοδοτούν τις σπουδές τους. «Δεν είμαστε κατατρεγμένοι της μοίρας, λένε. Είναι κάτι που μας αρέσει, είναι κάτι στο οποίο είμαστε καλοί, δεν είμαστε λιγότερο ηθικά άτομα, διεκδικούμε το δικαίωμα στη σεξουαλικότητά μας, διεκδικούμε ορατότητα». Οπως λέει, ο στόχος του κινήματος είναι να αποστιγματιστεί η σεξεργασία, που στο μυαλό των περισσοτέρων είναι συνυφασμένη με τη σωματεμπορία. Σε αυτό το πλαίσιο, πολλοί ισχυρίζονται ότι το OnlyFans, στο οποίο οι δημιουργοί ανοίγουν μόνοι τους την κάμερα, πατάνε μόνοι τους το upload και εκτίθενται μέχρι το σημείο που αυτοί επιθυμούν, λειτουργεί απελευθερωτικά και ενδυναμωτικά.
Από φεμινιστικής σκοπιάς, η πορνογραφία πάντα δίχαζε. «Είμαι απολύτως υπέρ του δικαιώματος κάθε ανθρώπου να βγάζει λεφτά όπως θέλει, αρκεί να μην παραβιάζει δικαιώματα άλλων», λέει στην «Κ» η Λένα Φουτσιτζή, ιδρύτρια της φεμινιστικής πλατφόρμας Womanlandia. «Η αγωνία των γύρω σχετικά με το θέμα δεν είναι για την ασφάλεια των γυναικών που δραστηριοποιούνται στο OnlyFans ή όπου αλλού. Αυτό δεν συζητιέται καν γιατί υπάρχει η σιωπηλή παραδοχή ότι το ήθελαν και το έπαθαν. Οι γυναίκες οφείλουν να είναι θελκτικές και σέξι, να παρουσιάζονται ημίγυμνες και εκτεθειμένες σε διαφημίσεις, αλλά όχι να ορίζουν τη γύμνια τους. Αυτές που χρησιμοποιούν το σύστημα με τη δική τους θέληση και όχι ως ανώνυμα σώματα, αντιμετωπίζονται με τεράστια σκληρότητα».
Οταν χρειάστηκε η παρέμβαση της αστυνομίας…
Η Μαρίνα μιλάει για «εκδημοκρατισμό της πορνογραφίας». «Παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας όπως εμείς επιθυμούμε και όχι κάποιος άλλος σε ένα στούντιο. Εχει πολλή δημιουργική χαρά και ενδυνάμωση». Πάντως, όπως λέει ο κ. Σαγρέδος, δεν είναι ότι το OnlyFans εξαφάνισε εντελώς τους μεσάζοντες. «Οι ίδιες οι πλατφόρμες μπορεί τελικά να είναι οι μεσάζοντες, αφού κρατάνε ποσά όπως συνέβαινε και offline». Για την ακρίβεια, όπως λέει η Εύα, η πλατφόρμα κρατάει το 20% των εσόδων ενός δημιουργού, ενώ το κράτος άλλο 22%. «Και πάλι τα χρήματα είναι καλά, αλλά δεν είναι εύκολα. Το πληρώνεις με την ψυχική σου υγεία. Γνωρίζεις περίεργες καταστάσεις που χρειάζονται ειδικούς χειρισμούς». Η Εύα δύο φορές τρόμαξε. Οταν fans την εντόπισαν στην πραγματική της ζωή, γνωρίζοντας τα πάντα για εκείνη. Τη δεύτερη φορά χρειάστηκε να ζητήσει βοήθεια από την αστυνομία.
Και η Μαρίνα έχει αντιμετωπίσει stalkers, «αλλά όχι κάτι μη διαχειρίσιμο». Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει αντιμετωπίσει είναι η διαρροή βίντεό της. «Είναι πιθανό σε 10 χρόνια να έχω επιλέξει άλλη δουλειά και αυτά να αναδυθούν και να τα βρω μπροστά μου. Δεν είναι ότι ντρέπομαι γι’ αυτό που κάνω. Είναι ο τρόπος που η κοινωνία μας αντιμετωπίζει».
Η Εύα το έχει φιλοσοφήσει. «Γελάω με το τι θα πει ο κόσμος. Πόσο θα ζήσω; Μετά, ούτε που θα με θυμάται κανένας. Εγώ θα μου εξασφαλίσω μια καλή ζωή, όχι αυτός που θα με κρίνει. Οταν συνειδητοποίησα ότι θα δουλεύω 9-5 κάθε μέρα και θα ανοιγοκλείσω τα μάτια και θα έχω βγει στη σύνταξη, τρόμαξα. Και πλέον γελάω. Τα πιο παραγωγικά σου χρόνια είσαι τη μισή μέρα στο γραφείο και δύο ώρες στην κίνηση. Και ξυπνάς στα 65. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που εμένα δεν μου ταιριάζει. Σε άλλους μπορεί να ταιριάζει και να θέλουν έτσι να περάσουν τον χρόνο τους στη Γη. Δεν προτρέπω φυσικά κανέναν να ασχοληθεί με τη σεξεργασία. Υπάρχουν χίλιοι τρόποι να έχεις αξιοπρέπεια. Οταν δούλευα για 600 ευρώ 12 ώρες είχα λιγότερη αξιοπρέπεια από τώρα που με βλέπουν τόσοι άνθρωποι γυμνή».
Τα κορίτσια λένε ότι απολαμβάνουν την ελευθερία τους. «Το βιοτικό μου επίπεδο έχει αλλάξει, αλλά δεν θα το έκανα μόνο γι’ αυτό», λέει η Εύα, που παράλληλα με το OnlyFans κάνει και το μεταπτυχιακό της. «Ξυπνάω και λέω θέλω σήμερα να κάνω 10 βίντεο ή κανένα και δεν θα μου πει κανένας τίποτα. Δεν με ενδιαφέρουν τόσο τα υλικά αγαθά, αν και έχω πάρει πράγματα για το σπίτι –το πρώτο ήταν ένα αιρ κοντίσιον– και έχω βοηθήσει τους δικούς μου, αλλά σαν την ελευθερία τίποτα. Θυμάμαι μια Δευτέρα να είμαι στο γραφείο και να σκέφτομαι τι ωραία θα ήταν να ήμουν έξω για τρέξιμο. Πλέον τις Δευτέρες πάω για τρέξιμο».
