Του Βασίλη Νέδου
Δεν έχουν ακόμη συμπληρωθεί παρά λίγες ημέρες από τη στιγμή που με την επιστολή του υπουργού Εξωτερικών Aντονι Μπλίνκεν προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και μια σειρά επισήμων απαντήσεων προς το υπουργείο Εθνικής Aμυνας, άνοιξε μια έντονη και όχι πάντα ψύχραιμη συζήτηση για μια σειρά από μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα, με πλέον εμβληματικό εκείνο των αεροσκαφών πέμπτης γενιάς F-35.
Λίγο μετά την επιστολή Μπλίνκεν έγινε γνωστό ότι το αμερικανικό ναυτικό απάντησε θετικά στο αίτημα του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) για συμμετοχή, με συμπαραγωγή, στο μελλοντικό πρόγραμμα φρεγατών κλάσης «Constellation», ενός πλοίου που ακόμη δεν έχει ναυπηγηθεί και βασίζεται σε ιταλικό σχέδιο.
Η «Κ» επιχειρεί να απαντήσει σε ορισμένες απλές ερωτήσεις σχετικά με το κόστος, τα χρονοδιαγράμματα παράδοσης και τη λειτουργικότητα των συστημάτων που περιλαμβάνονται στο πακέτο Μπλίνκεν.
F-35
Πόσα αεροπλάνα θα αγοραστούν;
Η επιστολή προσφοράς και αποδοχής (Letter of Offer and Acceptance – LOA) των Αμερικανών απαντάει στο αρχικό αίτημα της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) για την προμήθεια «20 και 20» αεροσκαφών. Ουσιαστικά η Π.Α. ζήτησε μια μοίρα 20 αεροσκαφών με την προαίρεση προμήθειας μιας ακόμη. Ωστόσο, ο τελικός αριθμός αεροπλάνων που θα αποφασίσει να προμηθευτεί η Ελλάδα θα προκύψει στις διαπραγματεύσεις που εγκαινιάζονται μετά και την παραλαβή της LOA. Ενα σχήμα 12+12 δεν θα πρέπει να αποκλείεται.
Πόσο θα κοστίσουν;
Με βάση τη LOA, το σύνολο των 40 αεροσκαφών φθάνει μέχρι και τα 8,6 δισ. δολάρια. Ως εκ τούτου, η μικρότερη πρώτη παραγγελία στην οποία θα καταλήξει η Ελλάδα θα κοστίζει λιγότερο. Στις συζητήσεις που γίνονται σε στρατιωτικούς κύκλους τους τελευταίους μήνες, φαίνεται ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να διαθέσει περί τα 3,5 δισ. για τα F-35 σε πρώτη φάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συνολική τιμή που έχει δοθεί από την αμερικανική πλευρά περιλαμβάνονται όλα τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, προσομοιωτές και εκπαίδευση, λογισμικό, η υποστήριξή του κ.ο.κ. (η λίστα του μηχανολογικού εξοπλισμού είναι μακροσκελής και λεπτομερέστατη και μπορεί να την αναζητήσει οποιοσδήποτε στην ιστοσελίδα της αρμόδιας υπηρεσίας – DSCA).
Πότε θα παραληφθούν;
Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Π.Α. και την αμερικανική πλευρά μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και έναν χρόνο, με τη δυνατότητα μάλιστα επιμήκυνσης αυτής της περιόδου. Η ηγεσία της Π.Α. ήδη συγκροτεί γραφείο F-35 στο ΓΕΑ προκειμένου, ακριβώς, να αποφευχθεί η παρατεταμένη περίοδος συζητήσεων. Εάν πριν από το τέλος του χρόνου οι δύο πλευρές καταλήξουν σε αποτέλεσμα, τότε δεν θα πρέπει να αποκλείεται η προσγείωση του πρώτου F-35 σε ελληνικό έδαφος ακόμη και το 2028, αν και το 2029 μοιάζει πιο ασφαλές ως πρόβλεψη.
Γιατί δεν υπάρχει αναφορά σε οπλισµό;
Κατ’ αρχάς η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που ζήτησε προσφορά δίχως όπλα, με σκοπό να επανέλθει σ’ αυτό σε δεύτερη φάση. Δύο παραδείγματα είναι η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, που επανήλθαν σε επόμενο χρόνο. Ενας από τους λόγους είναι για να εξεταστεί αν στο F-35 μπορεί να τοποθετηθούν βλήματα από το υφιστάμενο οπλοστάσιο της Π.Α. Μια τέτοια περίπτωση είναι οι πύραυλοι αέρος αέρος Meteor, που ήδη φέρουν τα Rafale της Π.Α. Δεν πρόκειται για πρωτοτυπία, καθώς ήδη οι Βρετανοί θα πιστοποιήσουν έως το 2030 τους Meteor για τα F-35 της Βασιλικής Αεροπορίας (RAF), ενώ αναλόγως κινούνται και οι Ιταλοί για τα δικά τους. Τα ελληνικά F-35 θα είναι οπλισμένα, ωστόσο η διαδικασία επιλογής του φόρτου τους δεν έχει ακόμη εξελιχθεί.
Τι επενδύσεις θα απαιτηθούν;
Δεδομένου ότι το σύνολο του μηχανολογικού εξοπλισμού περιλαμβάνεται στην τιμή που παρείχαν οι Αμερικανοί, απαιτούνται εργασίες προκειμένου να αντικατασταθούν τα υπόστεγα τα οποία αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται στην 117 Πτέρυγα Μάχης στην Ανδραβίδα για τα F-4E της Π.Α., που θα αποσυρθούν προτού τα F-35 προσγειωθούν στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, για τα υπόστεγα αλλά και τις υπόλοιπες εργασίες στην 117 Π.Μ., το κόστος μπορεί να κινηθεί περί τα 150 εκατ. ευρώ.
Φρεγάτες κλάσης «Constellation»
Τι ακριβώς αφορά το συγκεκριµένο πρόγραµµα;
Το αμερικανικό ναυτικό επέλεξε ένα σχέδιο το οποίο είναι βασισμένο στην ιταλική φρεγάτα FREMM της Fincantieri, με σκοπό να ναυπηγηθούν για λογαριασμό των ΗΠΑ 20 πλοία αυτού του τύπου. Η πρώτη αμερικανική φρεγάτα επρόκειτο να παραδοθεί το 2027, ωστόσο ήδη πριν από λίγες εβδομάδες το Κογκρέσο ενημερώθηκε για καθυστέρηση ενός έτους. Η Ελλάδα αιτήθηκε τη συμμετοχή της στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, ζητώντας να ναυπηγηθούν εγχωρίως μέχρι επτά φρεγάτες. Η αποδοχή από το αμερικανικό ναυτικό για τη συμμετοχή της Αθήνας είναι μια, κατ’ αρχάς, επιτυχία για την ελληνική πλευρά.
Τι είδους πλοία είναι οι «Constellation»;
Είναι φρεγάτες με σύγχρονο ραντάρ, κέντρο πληροφοριών μάχης με λογισμικό AEGI, αντιπλοϊκούς πυραύλους NSM και κάθετους εκτοξευτήρες με δυνατότητες εκτόξευσης μιας σειράς πυραύλων (SM-2, SM-6, VL ASROC, Tomahawk). Το εκτόπισμα είναι 7.200 τόνων και δεν επιδέχεται μείωσης, όπως έχει αναφερθεί σποραδικά από διάφορες πηγές. Αν η Ελλάδα ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και καταλήξει να προχωρήσει στην υλοποίησή του, το πλοίο θα έχει αυτό το εκτόπισμα.
Ποιο είναι το κόστος ενός τέτοιου πλοίου;
Περίπου όσο και το κόστος μιας φρεγάτας FDI, δηλαδή 1,2 δισ. δολάρια (σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς). Ωστόσο, το κόστος στη δεύτερη ή τρίτη φρεγάτα που ενδέχεται να ναυπηγηθεί είθισται να είναι χαμηλότερο, τουλάχιστον σε χώρες με σοβαρή ναυπηγική βιομηχανία. Το κόστος αποτελεί διαχρονικό «αγκάθι» για την ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, η οποία στο παρελθόν ξέφυγε από τα όρια (χρονικά και οικονομικά) ουκ ολίγες φορές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις πυραυλακάτους τύπου «Ρουσέν».
Πότε µπορεί να παραδοθεί το πρώτο;
Σ’ αυτή την καθαρά υποθετική ερώτηση, πρέπει πρώτα να βρεθεί το ναυπηγείο εντός Ελλάδος και να απαντηθεί πότε θα ξεκινήσουν οι εργασίες. Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θα παραλάβουν το πρώτο πλοίο περί το 2027-28, ακόμη και με τις καλύτερες προοπτικές δεν πρέπει να αναμένεται μια πρώτη φρεγάτα αυτού του τύπου για το Π.Ν. πριν από το 2032. Σε γενικές γραμμές η φρεγάτα κλάσης «Constellation» είναι ένα στοίχημα που αν κερδηθεί για την Ελλάδα, θα μετατρέψει το Π.Ν. σε μια πραγματικά υπολογίσιμη δύναμη στο σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα όπλα από το αμερικανικό απόθεμα
Μέσω της διαδικασίας του πλεονάζοντος αµυντικού υλικού (Excess Defense Articles, EDA) του Πενταγώνου, οι Αµερικανοί παραχωρούν στην Ελλάδα τα εξής συστήµατα:
Δύο αεροσκάφη C-130H
Πρόκειται για δύο παλιά αεροσκάφη της αµερικανικής αεροπορίας τα οποία θα παραδοθούν στην Π.Α. Κάποιοι εκτιµούν το κόστος επισκευής τους υψηλό. Θα φανεί όταν εξεταστούν από το κλιµάκιο της Π.Α.
60 τεθωρακισµένα οχήµατα µάχης Bradley
Θεωρούνται χρήσιµα για τις ανάγκες του Στρατού Ξηράς (Σ.Ξ.). Αν και ο αρχικός αριθµός είναι µικρός, η Ελλάδα επιθυµεί να επενδύσει σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Τρία πλοία κλάσης «Protector»
Θα αξιοποιηθούν για τις ανάγκες του Λιµενικού Σώµατος.
∆ιάφορα φορτηγά οχήµατα και ρυµουλκούµενα
Αν και πρόκειται για το λιγότερο εντυπωσιακό κοµµάτι της επιστολής Μπλίνκεν, στις Ενοπλες ∆υνάµεις όπου ακόµη λειτουργούν φορτηγά τύπου «Στάγερ», η προσθήκη φορτηγών τύπου «Oshkosh», µε πολλές δεκαετίες µικρότερης υπηρεσίας, αναµένεται να δώσει πραγµατικές λύσεις.
Τέσσερα πλοία παράκτιων επιχειρήσεων (LCS) κλάσης «Freedom»
Iσως το πιο αµφιλεγόµενο από τα περιεχόµενα της επιστολής Μπλίνκεν. Πρόκειται για πλοία τα οποία δεν εξυπηρέτησαν τον σκοπό για τον οποίο αναπτύχθηκαν αρχικά και γι’ αυτόν τον λόγο τα πρώτα πέντε από αυτά έχουν ήδη παροπλιστεί. Οταν επανεκκίνησαν οι συζητήσεις για την ενίσχυση του Π.Ν. το περασµένο καλοκαίρι, από την Αθήνα τονίστηκε ότι για τα συγκεκριµένα πλοία υπάρχει ενδιαφέρον µόνο εφόσον δεν απαιτείται να γίνουν περαιτέρω επενδύσεις. Το επόµενο χρονικό διάστηµα κλιµάκια του Π.Ν. θα µεταβούν στην Ανατολική Ακτή όπου και θα εξετάσουν κάποια από τα πλοία που δεν έχουν παροπλισθεί ακόµη (δηλαδή από το LSC 13 «Wichita» και όσα ναυπηγήθηκαν ύστερα από αυτό, όπου επιλύθηκαν κάποιες από τις πολλές «παιδικές» ασθένειες). Πρόκειται για πλοία τα οποία στο σύνολό τους δεν έχουν υπηρεσία παρά 3-4 ετών και τα πιο σύγχρονα λίγων µηνών.
Στην επιστολή σηµειώνεται ότι όταν καταστεί δυνατόν θα εξεταστούν τα αιτήµατα της Ελλάδας για προµήθεια:
Αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασµού (ιπτάµενα τάνκερ) τύπου KC-135
Πρόκειται για ένα σύστηµα που θα µπορούσε να δώσει στην Π.Α. τη δυνατότητα να επιχειρεί απρόσκοπτα σε µεγάλο βάθος στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι διατυπώσεις του κ. Μπλίνκεν παραπέµπουν και στην περίπτωση των KC-135 σε διαδικασία πλεονάζοντος αµυντικού υλικού, όταν αυτό καταστεί δυνατόν. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η Π.Α. είναι ήδη εξοικειωµένη µε αυτά τα ιπτάµενα τάνκερ, τα οποία µάλιστα τακτικά βρίσκονται σταθµευµένα στην αεροπορική βάση της Λάρισας.
Νέα µεταγωγικά αεροσκάφη τύπου C-130J
Ενα νέο µεταγωγικό αεροσκάφος τύπου C-130J κοστίζει περίπου 130-160 εκατ. δολάρια. Είναι προφανές ότι η Π.Α. δεν µπορεί να προχωρήσει σ’ αυτό το αεροσκάφος παρά µόνον αν εξυγιανθεί η Ελληνική Αεροπορική Βιοµηχανία (ΕΑΒ), προκειµένου να ξεπεραστεί το τεράστιο πρόβληµα συντήρησης και υποστήριξης ενός τύπου, ο οποίος –στις διάφορες εκδοχές του– αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του µεταφορικού στόλου της Ελλάδας.
