«Να είσαι ο εαυτός σου και όχι κάτι άλλο απλώς για να ικανοποιείς τους κριτές σου»... Σε αυτά τα λόγια συμπυκνώνεται, η καλλιτεχνική δεινότητα και το ανήσυχο πνεύμα του μεγάλου Αλέκου Φασιανού, που από το Ατελιέ της Καλλιθέας μεγαλούργησε στο Παρίσι και σε όλον τον κόσμο, κρατώντας και εκφράζοντας πάντα την Ελλάδα στα έργα του. Ο εμβληματικός καλλιτέχνης που πάντρεψε στα έργα του την ελληνική μυθολογία, το καθημερινό και τη σύγχρονη λαϊκότητα, που σφράγισε, για δεκαετίες μία αισθητική που γεννούσε γνήσιο και πλούσιο συναίσθημα.
Ο Αλέκος Φασιανός μάς αφήνει πολύτιμη κληρονομιά το έργο του στη ζωγραφική, στη σκηνογραφία, στην εικονογράφηση αλλά παρακαταθήκη με υπογραφή τη σωστή κρίση και την υποδειγματική συμπεριφορά του.
«Θα ήθελα το έργο μου ν’ απευθύνεται σε πολλούς. Τα ωραία έργα αρέσουν σε όλους. Όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα. Αξίζει ο καλλιτέχνης να απευθύνεται σε δύο ανθρώπους; Δεν αξίζει». Ο Αλέκος Φασιανός τα κατάφερε.
Δεν κέρδισε απλώς την καταξίωση ανάμεσα σε συναδέλφους και ειδικούς, αλλά κατόρθωσε να γίνει το πιο γνωστό όνομα στην ιστορία της νεότερης ελληνικής τέχνης.
Ποιος ήταν
Ο Φασιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών και ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Λίγο μετά την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1960, γκαλερί Α23), πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Βeaux-Αrts, κοντά στους θρυλικούς Πιερ Κλερέν (Pierre Clairin) και Ζορζ Νταγιέζ (Georges Dayez). Εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε επί 35 χρόνια, κρατώντας ωστόσο στενή και τακτική σχέση με την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1963, επιστρέφοντας στην Αθήνα, μετά τις σπουδές του, δημιούργησε μαζί με τον αρχιτέκτονα και ζωγράφο Αντώνη Κέπετζη, τον Νίκο Στεφάνου και τον Βασίλη Σπεράντζα το περίφημο «Ατελιέ της Καλλιθέας»: οι τέσσερίς τους είχαν νοικιάσει από την Εθνική Πινακοθήκη ένα ατελιέ στην Καλλιθέα όπου και μέχρι το 1967 η παρέα δημιούργησε ένα ζωντανό εργαστήριο.
Έργο
Ο Φασιανός υπήρξε ένας ιδιαίτερα παραγωγικός καλλιτέχνης. Εκτός από τη ζωγραφική και τη χαρακτική, έχει επίσης ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων —έχει εικονογραφήσει έργα γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Αραγκόν, Απολινέρ κ.ά.), ενώ έργο του κοσμούσε ακόμα και σχολικά βιβλία στην Ελλάδα—, τις εφαρμοσμένες τέχνες αλλά και τη συγγραφή κειμένων και τη σκηνογραφία. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων. Επίσης έχει εκδώσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του.
Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Έναν χρόνο μετά, το 2000, παρέλαβε από τα χέρια του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου τιμητικό μετάλλιο.
Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για τον Σταθμό Μεταξουργείο του Μετρό της Αθήνας. «Ο μύθος της γειτονιάς μου» είναι ο τίτλος τους. Βρίσκονται στην «κόκκινη» γραμμή του Μετρό.
Το 2004 ο Αλέκος Φασιανός ήταν ένας από τους συμμετέχοντες στη Λαμπαδηδρομία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Ο εμβληματικός ζωγράφος είχε χαρακτηρίσει «μοναδική» και «συγκινητική» τη στιγμή που έτρεξε, κρατώντας την Ολυμπιακή Φλόγα.
Το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d’Honneur (Officier des Lettres et des Arts).
Τον Φεβρουάριο του 2021 ο διεθνούς αναγνώρισης ζωγράφος Αλέκος Φασιανός παρασημοφορήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το αξίωμα του Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres (Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων). H υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Ροζελίν Μπασλό-Ναρκέν τίμησε τον Φασιανό για την προσφορά του στα Γράμματα και τις Τέχνες δίνοντάς του την ύψιστη τιμή.
Μοντάζ Σάββας Κωνσταντίνου
