«Χωρίον» ή «Χώρα» έλεγαν οι Βυζαντινοί την έξω των χερσαίων τειχών πεδινή γη και η ονομασία της μονής οφείλεται μάλλον στην ύπαρξη παλαιότερου ναού έξω από τα τείχη του Κωνσταντίνου Α'. Όταν ο Θεοδόσιος Β΄ έχτισε τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης, η μονή διατήρησε τον παραδοσιακό προσδιορισμό «εν τη Χώρα», παρά το γεγονός πως ανήκε στον περίβολο των οχυρώσεων.
Η Μονή της Χώρας ή Εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι χτισμένη στη θέση της Πύλης της Αδριανούπολης, έξω από τα Θεοδοσιανά Τείχη (στη σημερινή συνοικία Εντιρνέ Καπί), νότια του Κεράτιου Κόλπου. Πρόκειται για ένα από τα πλέον εμβληματικά βυζαντινά μνημεία της εποχής των Κομνηνών, διάσημο για τις αριστουργηματικές νωπογραφίες του.
Η παράδοση που τη συνοδεύει τοποθετεί την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα από τον άγιο Θεόδωρο, ενώ έχει αποδοθεί και στον Κρίσπο, γαμπρό του αυτοκράτορα Φωκά (7ος αι.). Σήμερα έχει αποδειχθεί πως ο ναός χτίστηκε το διάστημα 1077-81 από την πεθερά τού Αλεξίου Α΄ Κομνηνού Μαρία Δούκαινα, στη θέση παλαιότερων κτισμάτων που χρονολογούνται τον 6ο και 9ο αιώνα. Υπέστη σοβαρή φθορά, πιθανώς εξαιτίας σεισμού, και επισκευάστηκε το 1120 από τον Ισαάκιο Κομνηνό. Ο Θεόδωρος Μετοχίτης συνέβαλε στην ανακαίνισή της (1316-21) και ήταν υπεύθυνος για την προσθήκη του εξωνάρθηκα, του νότιου παρεκκλησίου, καθώς και για το διάκοσμο του ναού που περιλάμβανε αξιόλογα ψηφιδωτά και τοιχογραφίες.
Το κτήριο μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, όπως και η Αγία Σοφία, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης.
Η Μονή της Χώρας χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί για 434 χρόνια και μετατράπηκε σε μουσείο το 1945 με υπουργική απόφαση. Η απόφαση για μετατροπή του μοναστηριού σε τζαμί είχε αποφασίσει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), το ανώτατο τουρκικό διοικητικό δικαστήριο, αλλά η απόφαση δεν είχε εφαρμοστεί. Ο Ερντογάν αποφάσισε τώρα να προχωρήσει και σε αυτή τη νέα πρόκληση.
Μοντάζ: Στέλιος Στεφάνου
