Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Ένα από τα μεγαλύτερα κίνητρά μου ερχόμενος στο Εθνικό Θέατρο να παίξω τον Τσάρλι Τσάπλιν είναι να δούμε πώς ο καπιταλισμός έχει επιβληθεί στα πάντα. Πώς οι άνθρωποι πιέζονται. Το να παίξω τον Τσάρλι Τσάπλιν είναι ένα κίνητρο, ώστε να αντισταθούμε σε όλα όσα μας καταπιέζουν» μού λέει ο Ιζέλ Σεϊλανί, ο πρώτος Τ/κ ηθοποιός που παίζει στην παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, «Τα Φώτα της πόλης» στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», σε σκηνοθεσία Αμαλίας Μπένετ. Συνάντησα τον Ιζέλ στην Αθήνα, σε μία ήσυχη γωνιά του κέντρου της Αθήνας, για να μιλήσουμε για την παράσταση, αλλά και για τι σημαίνει για έναν Τ/κ ηθοποιό να πρωταγωνιστεί σε μία παράσταση του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, λαμβάνοντας τη σκυτάλη από τον Ε/κ ηθοποιό Προκόπη Αγαθοκλέους, ο οποίος την περασμένη περίοδο ενσάρκωνε τον Τσάρλι Τσάπλιν…
Ξεκινώντας την κουβέντα μας, μού λέει πως το να βρίσκεται στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν, συμπληρώνοντας πως το ίδιο κίνητρο θα είχε αν έπαιζε τον ίδιο ρόλο σε ένα οποιοδήποτε θέατρο, μικρό ή μεγάλο. «Είμαστε ηθοποιοί, δεν μπορούμε να κάνουμε επανάσταση με τα όπλα, αλλά μπορούμε, να βρούμε έναν πολιτικό και φιλοσοφικό τρόπο να αντισταθούμε καλλιτεχνικά».
Ο Ιζέλ Σεϊλανί, ο πρώτος Τ/κ ηθοποιός που παίζει στην παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, «Τα Φώτα της πόλης» στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», σε σκηνοθεσία Αμαλίας Μπένετ.
Αλλά πώς έφτασε ο Ιζέλ στην Αθήνα: «Ο Θοδωρής Οικονόμου με είδε στην παράσταση “Περιμένοντας τον Γκοντό”, σε σκηνοθεσία Κώστα Σιλβέστρου, όταν παίξαμε στην Αθήνα, δουλέψαμε μετά και στο “Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” στη Λευκωσία. Με σύστησε έπειτα στον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Γιάννη Μόσχο, ο οποίος με κάλεσε στις οντισιόν και μετά από δέκα μέρες με ειδοποίησαν ότι έχω επιλεγεί» μου λέει και συμπληρώνει: «Είναι σημαντικό ότι βρίσκομαι στην Αθήνα, και αν το δεις και ιστορικά είναι κάτι μεγάλο, γιατί στην ιστορία του τ/κ θεάτρου είμαι ο πρώτος που παίζει σε μία ελληνική παραγωγή, σπάμε έτσι τα τείχη μέσω των τεχνών. Μπορεί να είναι έμπνευση και προτροπή για τη νέα γενιά, αλλά και εκτίμηση και ένας λόγος υπερηφάνειας για την παλαιότερη γενιά των Τ/κ ανθρώπων της Τέχνης. «Καλλιτεχνικά για εμένα ήταν σημαντικό λόγω του χαρακτήρα που υποδύομαι, για την κοινωνία και την τ/κ θεατρική κοινότητα είναι σημαντικό γιατί ένας Τ/κ πρωταγωνιστεί στην Ελλάδα».
Τι σημαίνει ο χαρακτήρας που υποδύεσαι, λοιπόν, τον ρωτώ: «Ο Τσάρλι Τσάπλιν για εμένα αντιπροσωπεύει πολλά σημαντικά θέματα. Όλοι γνωρίζουμε τον χαρακτήρα του, πώς περπατάει, αλλά πέρα από αυτά, ήταν ο μεγαλύτερος αντιστασιακός ηθοποιός στην ιστορία, δημιουργώντας τη δική του βουβή γλώσσα με τις ταινίες του, ενάντια στον καπιταλισμό, τον φασισμό και στον πόλεμο την εποχή του. Ο Τσάπλιν πολεμούσε τις ταξικές διαφορές με έναν εκπληκτικό καλλιτεχνικό τρόπο, έγινε έμπνευση για πολλούς άλλους καλλιτέχνες, της εποχής του, αλλά και σήμερα. Η καλλιτεχνική γλώσσα που χρησιμοποιούσε, το χιούμορ του είναι στοιχεία εξαιρετικά στη δουλειά του», προσθέτοντας: «ό,τι αντιπροσωπεύει πολιτικά ο Τσάρλι Τσάπλιν είναι για εμένα πολύ σημαντικό. Θα πρέπει να σου πω επίσης ότι μου αρέσει πάρα πολύ που την παράσταση παρακολουθούν και παιδιά, τα οποία δεν γνωρίζουν αυτή την πολιτική διάστασή του».
Πόσο δύσκολο ήταν να μη μιμηθείς τον Τσάπλιν, χρησιμοποιώντας, ωστόσο, την καλλιτεχνική του γλώσσα, η επόμενή μου ερώτηση: «Κάναμε πολλές πρόβες φυσικά, αλλά και πριν ξεκινήσω, στην Αθήνα ήλθα διαβασμένος. Βοήθησε βέβαια ότι έχω και κατάρτιση χορευτή από τη δραματική σχολή που σπούδασα στην Άγκυρα. Μου ήταν λοιπόν εύκολο να τον ακολουθήσω στις κινήσεις του. Φυσικά, όσο εύκολο και αν ήταν, άλλο τόσο δύσκολο ήταν, διότι πρέπει να βρεις τον λόγο για τον οποίο εσύ κινείσαι με αυτόν τον τρόπο, ο χαρακτήρας έχει το δικό του βάθος… αν απλώς τον ακολουθείς, τον μιμείσαι. Πρέπει να ακολουθήσεις το πνεύμα της κίνησης για να έχεις και το θεατρικό βάθος που χρειάζεται. Αυτή είναι και η διαφορά με αυτό που γίνεται στο θέατρο από αυτό που κάνει ένας καλλιτέχνης του δρόμου» και συνεχίζει λέγοντάς μου: «Αν απλώς μιμηθώ τις κινήσεις του, τότε θα έχουμε μία ωραία χορογραφία. αλλά αυτή η κινησιολογία του ήταν και η μεγαλύτερη επιτυχία του, κάθε κίνησή του είχε ένα συναίσθημα και ένα βάθος και αυτό είναι που αγγίζει τις καρδιές μας και αυτό προσπαθώ να βρω κι εγώ».
Τριπλή η πρόκληση για τον Ιζέλ, ένας Τ/κ που πρωταγωνιστεί στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, η προσπάθειά του να καταλάβει τον τρόπο σκέψης και υποκριτικής του Τσάρλι Τσάπλιν και να καταφέρει να μη τον μιμηθεί του λέω: «Το θέατρο για εμένα δεν είναι απλώς μία δουλειά, είναι ένας λόγος να δω την ύπαρξή μου σε αυτόν τον κόσμο. Θα μπορούσα να έχω μία πολύ καλή καριέρα στην Τουρκία στην τηλεόραση και να κερδίσω πολλά χρήματα, ποτέ όμως δεν με ενδιέφερε κάτι τέτοιο. Το ότι γεννήθηκα στην Κύπρο υπάρχει λόγος, αισθάνομαι πολύ συνδεδεμένος με το νησί και νιώθω υπεύθυνος να κάνω κάτι στον τόπο που γεννήθηκα. Είναι σημαντικό που βρίσκομαι σήμερα στην Ελλάδα, γιατί τα προηγούμενα δύο χρόνια με τη συνεργασία μου με την ε/κ θεατρική κοινότητα προσπάθησα να βρω τρόπους να καταλάβω πώς το θέατρο ως τέχνη μπορεί να είναι διεθνής, με δεδομένο ότι το κύριο εργαλείο του είναι η γλώσσα. Προσπαθώ λοιπόν συνεχώς να ανακαλύψω τι είναι παγκόσμιο στο θέατρο. Διότι δεν αρκεί να καταρρίψεις το γλωσσικό εμπόδιο, απλώς μαθαίνοντας τη γλώσσα, αλλά πρέπει να βρεις μία άλλη γλώσσα, του σώματος, τη γλώσσα της ενέργειας πάνω στη σκηνή. Γι’ αυτό όταν δούλεψα προηγουμένως στην Κύπρο στον Αριστοφάνη, στο «1964», στον «Οιδίποδα», στο «Όνειρο καλοκαιρινής Νύχτας» που μιλούσα ελληνικά καταλάβαινα ότι αυτό είναι το πρώτο και είναι σημαντικό, αλλά μετά σκέφτηκα τι άλλο χρειάζεται για να φέρουμε Τ/κ και Ε/κ μαζί στη σκηνή. Γι’ αυτό για παράδειγμα το “Περιμένοντας τον Γκοντό”, το “Σπανός τζιαι οι σαράντα δράτζιοι», «Red Peter. Από τον πίθηκο στον Άνθρωπο» ήταν σημαντικά, διότι έφερε δύο γλώσσες κοντά, έφερε πολιτιστικές αξίες που μοιραζόμαστε στην Κύπρο κοντά και όλο αυτό δημιουργεί μία αρμονία. Αυτές οι συνεργασίες με έκαναν να νιώθω άνετα και εδώ στην Αθήνα, παίζοντας στο Εθνικό Θέατρο, σκεφτόμουν πως οι καλλιτεχνικές μου γνώσεις, ο τρόπος που βλέπω καλλιτεχνικά και πνευματικά τον κόσμο, είναι αρκετά, δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Άλλωστε και ο ίδιος Τσάρλι Τσάπλιν βασίζεται στην κίνηση και στα συναισθήματα, αν βάλεις λοιπόν στην άκρη τη γλώσσα, όλοι μιλάμε την ίδια γλώσσα. Φυσικά, αυτή η συνθήκη με βοήθησε στο να είμαι σε αυτή την παράσταση, διότι αν έκαναν οντισιόν για τον “Άμλετ” ίσως λόγω της γλώσσας να μην είχα την ευκαιρία».
Ο Τσάπλιν είναι διεθνής
«Στις τέχνες δεν έχουμε διαχωρισμούς λόγω της εθνικότητάς μας ή της θρησκείας μας. Στη σκηνή μιλάμε την ίδια γλώσσα, και αυτό είναι αρκετό για να υπάρχει αλληλοσεβασμός».
Ο Ιζέλ μιλώντας για τη συμμετοχή του στα Φώτα της Πόλης συχνά αναφέρει το παιδικό θεατρικό «Ο Σπανός τζιαι οι σαράντα δράτζοι», θέλοντας να μού επισημάνει ότι κατά κάποιο τρόπο οι δύο παραστάσεις συσχετίζονται, μιας και στις δύο αισθάνεται ότι γίνεται μία προσπάθεια να αναδειχθεί η αξία της θεατρικής πράξης μακριά από πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες. «Μου θυμίζει ο Σπανός, όπως και ο Τσάρλι Τσάπλιν τον λόγο για τον οποίο κάνω τέχνη. Σίγουρα η τέχνη διασκεδάζει, αλλά μπορεί να κάνει και κάτι άλλο, να συμπλέξει συναισθήματα. Ο Τσάπλιν είναι διεθνής, μπορείς να τον δεις σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, χωρίς να μιλάει και να σε κάνει να αισθάνεσαι διάφορα συναισθήματα, η γλώσσα του είναι διεθνής. Έχει ενδιαφέρον επίσης ότι το κοινό του Τσάρλι Τσάπλιν δεν είναι κατάλληλο μόνο για ενήλικες ή για πιο νεανικό κοινό, αλλά έχει τόσα πολλά να δώσει ως παράσταση σε όλες τις γενιές, όπως και ο “Σπανός” κατά μία έννοια.
Ρωτάω τον Ιζέλ πώς είδαν οι συνάδελφοί του την καταγωγή του… μου λέει πως δεν είχε κανένα πρόβλημα με τους συναδέλφους του στην παράσταση, άλλωστε: «στις τέχνες δεν έχουμε διαχωρισμούς λόγω της εθνικότητάς μας ή της θρησκείας μας. Στη σκηνή μιλάμε την ίδια γλώσσα, και αυτό είναι αρκετό για να υπάρχει αλληλοσεβασμός». Και στην Κύπρο πώς είδαν τη μετάβασή σου στην Ελλάδα και στο Εθνικό; «Στην ε/κ πλευρά οι συνάδελφοι ήταν ενθουσιασμένοι με την ευκαιρία μου να είμαι στο Εθνικό, στην τ/κ πλευρά ειπώθηκε από τους εθνικιστές ότι είμαι λάτρης της Ελλάδας και ότι είμαι προδότης… και ότι προωθώ την ειρήνη με τον εχθρό. Αυτό φυσικά είναι που μου δίνει κίνητρο να κάνω τέχνη, για να πολεμάω τέτοιες νοοτροπίες. Αλλά από την άλλη οι άνθρωποι που εδώ και χρόνια προσπαθούν για την ειρήνη στην τ/κ πλευρά ήταν υπερήφανοι για εμένα και ότι αυτό είναι μία καλή ευκαιρία. Νομίζω πως είναι πολύ σημαντικό και για τις δύο κοινότητες. Και οι δύο κοινότητες με αγκάλιασαν, η καθεμία με διαφορετικό τρόπο, θεωρώντας πως τις φέρνω κοντά με έναν κοινό καλλιτεχνικό λόγο».
Λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντα μας, ο Ιζέλ μου λέει πως θέλει να αναφερθεί στον Προκόπη Αγαθοκλέους, ο οποίος πριν από εκείνον υποδυόταν τον Τσάρλι Τσάπλιν. «Κατ’ αρχάς να σου πω ότι τον εκτιμώ πάρα πολύ, και για την καλλιτεχνική του πορεία, αλλά και για την πολιτική του δραστηριοποίηση. Με τον Προκόπη μιλήσαμε αρκετά για τον ρόλο του Τσάρλι Τσάπλιν και αυτές μας οι συζητήσεις με βοήθησαν αρκετά να καταλάβω τον Τσάπλιν ως άνθρωπο. Να σου πω εδώ ότι είναι όμορφο ότι ένας Τ/κ διαδέχεται έναν Ε/κ στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, συνεχίζοντας –θέλω να πιστεύω– την καλή δουλειά που έκανε. Όταν δε με ρωτάνε αν γνωρίζω τον Προκόπη, τους απαντώ ότι ο Προκόπης είναι αδελφός μου».
Αποχαιρέτησα τον Ιζέλ, έχοντας κατά νου πως αν πολλαπλασιαζόταν η δύναμη του θεάτρου και των τεχνών εν γένει πολλά θα μπορούσαν να αλλάξουν, ίσως να καταφέρναμε να ζήσουμε σ’ έναν πιο ελεύθερο και όμορφο κόσμο και τα φώτα των πόλεων να είναι πάντα αναμμένα.
