Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Όπως το τοπίο της Αθήνας είναι ανομοιογενές έτσι και οι χαρακτήρες είναι ετερόκλητοι. Και συνυπάρχουν έχοντας αποδεχθεί τη διαφορετικότητά τους. Δηλαδή το δράμα της ταινίας δεν είναι το δράμα της διαφορετικότητας. Κάθε άλλο. Αυτή είναι η πηγή αισιοδοξίας στην ιστορία» λέει στην «Κ» για την ταινία του «Broadway» ο σκηνοθέτης Χρήστος Μασσαλάς. Το Broadway είναι το σκηνοθετικό ντεμπούτο μεγάλου μήκους του Χρήστου Μασσαλά, το οποίο επιλέχθηκε να συμμετάσχει στα εργαστήρια ανάπτυξης σεναρίου του Sundance Screenwriters Lab και του Atelier Cinéfondation de Cannes, 2019. Η ταινία θα προβληθεί στο 20ό Διεθνές Φεστιβάλ «Κινηματογραφικές Μέρες – Κύπρος 2022» στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό και στο Ζήνα Πάλλας στη Λευκωσία.
«Δεν με ενδιέφερε να κάνω μια ταινία επικαιρότητας. Ήθελα να αφηγηθώ την ιστορία μέσα από κινηματογραφικά είδη, ίσως με πιο έντονη την επιρροή του “φιλμ νουάρ”»
–Το «Broadway» είναι το ντεμπούτο σας όσον αφορά τις ταινίες μεγάλου μήκους, στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ, πόσο καιρό την είχατε στο μυαλό σας;
–Συνειδητά νομίζω από το 2014. Τότε δηλαδή άρχισα να καταγράφω κάποιες σκέψεις, που αποτέλεσαν τη βάση του σεναρίου. Αλλά είναι δύσκολο να εντοπίσεις το αληθινό σημείο εκκίνησης μιας ιστορίας. Μέσα στα χρόνια έχεις διάφορες ιδέες, που δεν ξέρεις τι ακριβώς να τις κάνεις. Και κάποια στιγμή, για κάποιο μυστηριώδη λόγο, έρχεται μια ιδέα και κουμπώνει με μια άλλη και γίνεται μια χημική αντίδραση που σκάει σαν βόμβα στο μυαλό σου. Και εκεί κάπως ξεκινάει η δημιουργική διαδικασία.
Οσο και αν αναλύουμε την ταινία, όσες ερμηνείες και αν δώσουμε, δεν θέλω να χάσω το πρώτο, πιο αγνό επίπεδο θέασης
–Εστιάζετε στην αθέατη πλευρά της Αθήνας... τι σας οδήγησε σε εκείνη την πλευρά; Έρχεται σε αντίθεση με το λαμπερό «Broadway» που όλοι γνωρίζουμε...;
–Ο μύθος του λαμπερού «Broadway» δεν υπάρχει χωρίς την αθέατη πλευρά του – χωρίς το παρασκήνιο. Δηλαδή όταν μιλάμε για το Broadway δεν μιλάμε μόνο για όσα συμβαίνουν επί σκηνής, αλλά και για τις παρασκηνιακές ίντριγκες της Patti LuPone με την Bernadette Peters, για τις δημιουργικές εμμονές του Stephen Sondheim, για τον αλκοολισμό της Tallulah Bankhead, για το πως o Tennessee Williams δεν άντεχε την Bette Davis στο ανέβασμα της «Nύχτας του Ιγκουάνα» και όλα αυτά. Έτσι και η Αθήνα δεν είναι μόνο η μουσειακή ιστορία της, τα μνημεία και το φυσικό φως, που τόσοι καλλιτέχνες έχουν εκθειάσει. Είναι και οι σκοτεινές στοές, τα παζαρέματα της Ομόνοιας, τα night clubs, η οδός Φυλής, οι μικροαπατεώνες του δρόμου και οι μεγαλοαπατεώνες της εξουσίας. Η Αθήνα είναι όλα αυτά και όλα αυτά είναι το «Broadway».
–Αλήθεια, γιατί «Broadway»;
–Γιατί κάποια στιγμή, καθώς έψαχνα για τον χώρο που θα γινόταν το κρησφύγετο της συμμορίας στην ταινία, μια φίλη με πήγε να δω το εγκαταλελειμμένο Broadway της οδού Πατησίων. Και δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερο όνομα για μια ιστορία για το «παρασκήνιο» της πόλης, για όλους τους λόγους που προανέφερα.
–Τι φέρνει κοντά όλο αυτό το ετερόκλητο πλήθος σε ένα δυστοπικό τοπίο;
–Αρχικά να πω ότι δεν θεωρώ ότι το τοπίο της ταινίας είναι δυστοπικό. Αλλά σίγουρα δεν είναι εξιδανικευμένο. Θεωρώ πολύ πιο ύποπτο και δυσοίωνο ένα σκηνικό όπου όλα μοιάζουν συμμετρικά και καλογυαλισμένα. Όπως λοιπόν το τοπίο της Αθήνας είναι ανομοιογενές έτσι και οι χαρακτήρες είναι ετερόκλητοι. Και συνυπάρχουν έχοντας αποδεχθεί τη διαφορετικότητά τους. Δηλαδή το δράμα της ταινίας δεν είναι το δράμα της διαφορετικότητας. Κάθε άλλο. Αυτή είναι η πηγή αισιοδοξίας στην ιστορία. Τα συστατικά του δράματος του «Broadway» είναι όσο παλιά όσο και το αρχαίο θέατρο: τα παιχνίδια εξουσίας, η ζήλεια, η ερωτική πάλη, η προδοσία.
–Αφορά η ταινία σας τη φθορά και την εγκατάλειψη, τη διαφορετικότητα, αλλά και τους παρείσακτους της κοινωνίας; Τι σας ιντριγκάρει σε αυτές τις ιδιότητες;
–Όταν ξεκίνησα να δουλεύω την ιστορία αυτής της συμμορίας που φτιάχνει το δικό της μικρόκοσμο στα χαλάσματα είχα στο μυαλό μου αυτή την παροιμία που λέει «τα σκουπίδια του ενός είναι ο θησαυρός του άλλου». Και το ότι έγραφα αυτό το σενάριο εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης σίγουρα δεν ήταν τυχαίο. Αλλά δεν με ενδιέφερε να κάνω μια ταινία επικαιρότητας. Ήθελα να αφηγηθώ την ιστορία μέσα από κινηματογραφικά είδη, ίσως με πιο έντονη την επιρροή του «φιλμ νουάρ». Και αυτό, πάλι, δεν ήταν τυχαίο. Μπορεί σήμερα όταν σκεφτόμαστε τα «φιλμ νουάρ» να έχουμε στο νου μας κάποιες στυλιστικές τάσεις και αισθητικούς κώδικες, αλλά στην πραγματικότητα οι ταινίες εκείνες (που τότε τις ονόμαζαν απλώς «γκανγκστερικές» ή «ταινίες εγκλήματος») είχαν προκύψει στον απόηχο του μεγάλου οικονομικού Κραχ και αποτύπωναν μια κοινωνία σε αξιακή μετάβαση. Οπότε η νουάρ διάσταση του «Broadway» δεν ήταν για μένα απλώς μια σινεφιλική παρόρμηση.
–Ποιο είναι το σινεμά που ονειρεύεστε; Φτάσατε κοντά με το «Broadway»;
–Το «Broadway» είναι ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση που ανέφερα προηγουμένως. Έχω δρόμο ακόμη. Αλλά μπορώ να πω ότι η ταινία που είχα στο μυαλό μου και η ταινία που τελικά φτιάξαμε είναι πολύ κοντά.
Οι χαρακτήρες του «Broadway είναι σαν τις ματριόσκες
Ειδικά στο σινεμά, που είναι ένα μέσο που καταγράφει πρωτίστως τα «φαινόμενα», οι χαρακτήρες προσδιορίζονται μέσα από τις πράξεις τους
–Είναι οι άνθρωποι του «Broadway» η κοινωνία μας, κινηματογραφικά ιδωμένη;
–Είναι και δεν είναι. Δεν μπορώ να πάρω όλη την κοινωνία στον λαιμό μου. Αλλά σίγουρα είναι η δική μου ερμηνεία του κόσμου μέσα από τις προσλαμβάνουσες και τις εμπειρίες μου. Το κατά πόσον ο κόσμος της ταινίας καθρεφτίζει την κοινωνία θα το κρίνουν καλύτερα οι θεατές.
–Κρύβουν οι χαρακτήρες σου τις αλήθειες και τις ανασφάλειές τους κάτω από ένα χαλί ή είναι ειλικρινείς με τους εαυτούς τους;
–Οι χαρακτήρες του «Broadway» υποδύονται ρόλους μέσα στους ρόλους. Είναι σαν τις ματριόσκες. Ποτέ δεν είσαι σίγουρος για τις αληθινές προθέσεις τους ή για το τι κρύβεται από κάτω. Πιστεύουν τόσο πολύ στους ρόλους που παίζουν που γίνονται οι ρόλοι τους – όπως ένας ηθοποιός που για να πείσει με την ερμηνεία του πρέπει πρώτα να το πιστέψει ο ίδιος. Και αυτό θεωρώ ότι μάλλον έχει μεγαλύτερη σημασία, αυτό που επιλέγεις να κάνεις και αυτό που τελικά κάνεις πράξη. Ο «βαθύτερος εαυτός» είναι ο εσωτερικός σου αντίλογος, αλλά ό,τι και να σκέφτεσαι, όποιες και αν είναι οι δεύτερες σκέψεις σου, αυτό που τελικά έχει αντίκτυπο είναι η πράξη. Και ειδικά στο σινεμά, που είναι ένα μέσο που καταγράφει πρωτίστως τα «φαινόμενα», οι χαρακτήρες προσδιορίζονται μέσα από τις πράξεις τους.
–Σε συνέντευξή σας είπατε ότι το «Broadway» χαρακτηρίζεται από την αγγλική λέξη movie, το εννοείτε ως μία κατάθεση ιδεολογική;
–Αυτό το είχα πει με την έννοια ότι θεωρώ το «Broadway», πέρα από τις όποιες καλλιτεχνικές αξιώσεις, μια ταινία ψυχαγωγική. Δηλαδή όσο και αν αναλύουμε την ταινία, όσες ερμηνείες και αν δώσουμε, δεν θέλω να χάσω το πρώτο, πιο αγνό επίπεδο θέασης. Είναι λίγο σαν αυτό που είπα πιο πριν για τους χαρακτήρες. Όπως δεν θεωρώ τις σκέψεις πιο αληθινές από τις πράξεις των χαρακτήρων, έτσι και δεν θεωρώ τις βαθύτερες ερμηνείες και αναλύσεις της ταινίας πιο σημαντικές από την πρώτη ανάγνωση που μπορεί να κάνει ένας πιο ανυποψίαστος θεατής. Η ταινία είναι πρωτίστως ένα ψυχαγωγικό όχημα, για όποιον θέλει να μπει και να κάνει τη βόλτα του. Τα υπόλοιπα είναι για όποιον έχει τον χρόνο να ασχοληθεί παραπάνω.
