Του Απόστολου Κουρουπάκη
Θυμάμαι τη Χριστίνα Πολυκάρπου να παίζει με τον Ross Daly στο χωριό Σπήλια της Λευκωσίας, αναπνέοντας εκείνο τον δροσερό αέρα, βάζοντας πίεση στο δοξάρι της... και από δίπλα οι άλλοι μουσικοί ν’ ακολουθούν τους μουσικούς τους δρόμους και εν συνόλω να εναρμονίζονται με τη φύση, με τους ήχους της γης... Η Χριστίνα Πολυκάρπου από την παγκόσμια έκθεση expo2020dubai, που βρίσκεται αυτή την περίοδο μαζί με άλλους 50 μουσικούς απ’ όλο τον κόσμο, μιλάει στην «Κ» και μου λέει: «κληθήκαμε να φέρουμε ο καθένας εδώ το στοιχείο του και να βρούμε τρόπο να το μπλέξουμε με τις παραδόσεις, όργανα, ρυθμούς και ηχοχρώματα» και πως «πάντα μέσω της μουσικής αποδεικνύεται πως όλοι οι άνθρωποι είμαστε το ίδιο, με τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια συναισθήματα και μπορούμε να ζούμε μαζί και να μοιραζόμαστε ό,τι μας προσφέρει αυτή η ζωή» λόγια ειλικρινή, από έναν άνθρωπο που έχει αφιερωθεί στη μουσική, με τον πιο σπουδαίο τρόπο.
–Κατ’ αρχάς θα ήθελα να μου πεις πώς βρέθηκες στο Ντουμπάι;
–Στην παγκόσμια έκθεση expo2020dubai με έφερε μάλλον η τύχη! Ίσως και η μεγάλη μου επιθυμία να βγω ξανά εκτός Κύπρου με τη λύρα μου. Πολλοί λένε ότι το σύμπαν συνωμοτεί και βοηθά αν κάτι το θες πολύ. Ο μουσικός διευθυντής της εταιρείας που ανέλαβε το επίσημο Μουσικό Τμήμα της έκθεσης, με προσέγγισε αφού είδε ένα βίντεο online στο οποίο παίζω. Κατάλαβε από την αρχή, απ’ ό,τι μου είπε ο ίδιος, πως ταίριαζα απόλυτα με αυτό που είχε στο μυαλό του να κάνει για την expo, και επικοινώνησε μαζί μου απευθείας.
–Τι ακριβώς κάνεις μουσικά στην expo2020dubai;
–Στη φετινή παγκόσμια έκθεση, expo2020dubai, συμμετέχουν 192 χώρες απ’ όλο τον κόσμο. Η πολυπολιτισμικότητα και η απίστευτα μοναδική και πολύχρωμη αυτή συνεύρεση λαών, έπρεπε να εκφραστεί κυρίως μέσα από τις τέχνες και τη μουσική. Πραγματοποιώντας έτσι αυτό τον στόχο αλλά και το όραμα του μουσικού μας διευθυντή, 50 μουσικοί απ’ όλο τον κόσμο κληθήκαμε να φέρουμε ο καθένας εδώ το στοιχείο του και να βρούμε τρόπο να το μπλέξουμε με τις παραδόσεις, όργανα, ρυθμούς και ηχοχρώματα των άλλων μουσικών της ομάδας, σε υποσύνολα-σχήματα, δημιουργώντας μουσική αποκλειστικά για την έκθεση. Τα σχήματα αυτά παίζουν καθημερινά πάνω στις επτά open-air μουσικές σκηνές της έκθεσης, και οι επισκέπτες καθώς κάνουν βόλτα και εξερευνούν την τεράστια αυτή έκταση και με τα όσα προσφέρει η expo, έχουν την ευκαιρία όποτε θέλουν, να καθίσουν και να μας ακούσουν, «δραπετεύοντας» μαζί με εμάς και τους ήχους μας.
Η προσήλωση σε αυτό που με εκφράζει, χωρίς εθνικές ταυτότητες και χαρακτηρισμούς, αντιπροσωπεύει απόλυτα την αρμονική και ειρηνική συνεύρεση πολιτισμών
–Μίλησέ μου για τα πρότζεκ «From Crete to Manden» και «Cretan Lyra & Arabic Oud»... πολύ ενδιαφέρουσες συναντήσεις... σε ποια συμμετείχες;
–Στην expo2020dubai μέχρι στιγμής συμμετέχω σε τρία μουσικά σύνολα. «Myths and Moods» είναι το ντουέτο που έχουμε με τον γαλλικής καταγωγής Sylvain Paslier, ο οποίος παίζει handpan. Διασκευάσαμε για λύρα και handpan δικές του συνθέσεις αλλά και κάποια άλλα αγαπημένα κομμάτια που πρότεινε ο καθένας από τις πρώτες κιόλας πρόβες μας, τον Σεπτέμβρη. Επίσης, με τον Sura Susso από την Γκάμπια και τον Denys Jose Nunez από την Κούβα, παρουσιάζουμε το σχήμα με το όνομα «From Crete to Manden». Με όχημα που μας κινεί τα latin κρουστά του μόλις 22χρονου Denys, φέραμε ήχους της παράδοσης της Δυτικής Αφρικής με το πανέμορφο έγχορδο όργανο kora και τη φωνή του Sura, της Κρήτης και της Μικράς Ασίας με τη λύρα, και ανα-δημιουργήσαμε μουσική, αναμιγνύοντας όλο αυτό το πολύτιμο και πλούσιο μουσικό υλικό. Και τέλος, με δύο συριακής καταγωγής μουσικούς, τον Hani Jahel στο ούτι και τον Hosam Kadi στο κρουστό riq, επιλέξαμε αγαπημένα μας κομμάτια από το ρεπερτόριο της κλασικής αραβικής καθώς και της αστικής μουσικής της Κωνσταντινούπολης του 19ου αιώνα. Το σχήμα αυτό έχει το όνομα «Cretan Lyra and Arabic Oud».
–Δεν είναι παράδοξο που μία Κύπρια παίζει κρητική λύρα σε μία διεθνή έκθεση;
–Θα έλεγα πως παράδοξο θα ήταν να μη συμμετείχαν μουσικοί σαν κι εμένα στην expo2020dubai. Γιατί παρόλο που είμαι Κύπρια, ακολούθησα το ένστικτό μου μουσικά και αισθητικά προς ένα όργανο με το οποίο δεν μεγάλωσα και δεν είχα επαφή μέχρι και τα 19 μου, αλλά αγάπησα τη μουσική του και όσα με δίδαξαν και ακόμα μου προσφέρουν οι δάσκαλοί μου. Νομίζω πως ακριβώς, παρ’ όλη την παράδοξη αυτή πορεία, η προσήλωση σε αυτό που με εκφράζει, χωρίς εθνικές ταυτότητες και χαρακτηρισμούς, αντιπροσωπεύει απόλυτα την αρμονική και ειρηνική συνεύρεση πολιτισμών, στο μεγαλύτερο αριθμητικά γεγονός που έγινε ποτέ στον πλανήτη.
–Η Κύπρος μουσικά εκπροσωπείται στη World Expo;
–Η Κύπρος συμμετέχει με το pavilion (περίπτερο) της στην έκθεση, και έχει προσκαλέσει μέχρι τώρα ένα αξιόλογο μουσικοχορευτικό σχήμα από το νησί, που παρουσίασε χορούς και μουσική της παράδοσης της Κύπρου για όλους τους επισκέπτες, σε μία από τις σκηνές, τον Οκτώβριο. Δεν γνωρίζω συγκεκριμένα αν έχει προγραμματίσει κι άλλες μουσικές δράσεις μέχρι και το τέλος Μαρτίου που τελειώνει η έκθεση.
–Αυτή η εμπειρία, μουσικά τι σου δίνει και τι προσδοκάς να πάρεις επιστρέφοντας στην Κύπρο;
–Το ταξίδι και η εμπειρία μου στο Dubai, εκπλήρωσε την επιθυμία που είχα εδώ και αρκετά χρόνια να βγω έξω από την Κύπρο και να γνωρίσω από κοντά μουσικούς από άλλες χώρες, πόσο μάλλον να παίξω μουσική μαζί τους! Από πολύ νεαρή ηλικία είχα πολύ μεγάλη περιέργεια και έλξη για τις μουσικές που παίζουν σε μακρινές από την Κύπρο περιοχές του πλανήτη, όπως στην Ινδία, στην Αφρική, στην Ιαπωνία, στην Καραϊβική και αλλού. Και μου δόθηκε η ευκαιρία και παράλληλα η μουσική πρόκληση να έρθω σε άμεση επαφή με σπουδαίους μουσικούς από όλες αυτές τις χώρες, να περάσω επτά μήνες μαζί τους στον ίδιο χώρο και να δημιουργήσω μουσική μαζί τους, μπλέκοντας τις διαφορετικές μας παραδόσεις σε έναν νέο ήχο. Αυτό για μένα είναι σαν ένα όνειρο που ζωντάνεψε και έγινε πραγματικότητα.
–Πώς μπορείς ν’ αξιοποιήσεις αυτή σου την εμπειρία, επιστρέφοντας στην Κύπρο;
–Επιστρέφοντας στην Κύπρο, θα ήθελα να προγραμματίσω τα επόμενα μου βήματα, αξιοποιώντας τις νέες φιλίες με τους μουσικούς της ομάδας μας εδώ στο Ντουμπάι, και το πιθανότερο να προκύψουν κάποια ταξίδια στο εξωτερικό για τη συνέχιση της συνεργασίας μας. Στο μυαλό μου φυσικά έχω πάντα και την επιθυμία να προσκαλέσω κάποιους από αυτούς και στην Κύπρο, και να παρουσιάσουμε στο μουσικόφιλο κοινό του νησιού αποτέλεσμα της μίξης και του νέου ήχου που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε.
Μέσω της μουσικής αποδεικνύεται πως όλοι οι άνθρωποι είμαστε το ίδιο, με τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια συναισθήματα και μπορούμε να ζούμε μαζί και να μοιραζόμαστε ό,τι μας προσφέρει αυτή η ζωή (Φωτο: Μαριλένα Σοφοκλέους)
Μουσικό Εργαστήριο Λαβύρινθος και Κύπρος
–Θέλω να μου πεις για το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος...
–Το μουσικό εργαστήρι «Λαβύρινθος» ξεκίνησε στην Αθήνα το 1982 από τον πολύ σημαντικό μουσικό, πολυοργανίστα βουρτουόζο και συνθέτη Ross Daly, ως μια δημιουργική παρέα φίλων με στόχευση την εξερεύνηση διαφορετικών τροπικών μουσικών παραδόσεων ανά τον κόσμο αλλά και τη δυνατότητα της δημιουργικής αλληλεπίδρασης μεταξύ τους. Από το 2000 εδρεύει στο χωριό Χουδέτσι στην Κρήτη, και διοργανώνει σεμινάρια με αντικείμενο εκμάθησης διάφορες από τις τροπικές κυρίως μουσικές παραδόσεις του κόσμου (Βαλκάνια, Μέση Ανατολή, κεντρική Ασία, Ινδία, Βόρεια Αφρική, κ.ά.) και συναυλίες, με τη συμμετοχή σπουδαίων δασκάλων/μουσικών – κύριων εκπροσώπων των παραδόσεων αυτών. Η παγκόσμια αναγνώριση και το όλο και αυξανόμενο ενδιαφέρον από μαθητές του «Λαβυρίνθου» από ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο, οδήγησε στην ιδέα και ανάγκη διεύρυνσης του εργαστηρίου και πέρα από τα «σύνορα» της Κρήτης, με αποτέλεσμα να έχουμε σήμερα τέσσερις εν ενεργεία δορυφόρους-παραρτήματά του, που λειτουργούν παράλληλα σε άλλα μέρη του κόσμου (Κύπρος, Ισπανία, Ιταλία, Καναδάς), πάντα πλήρως εναρμονισμένα στη «φιλοσοφία» του μουσικού εργαστηρίου «Λαβύρινθος», διοργανώνοντας σεμινάρια, μαθήματα και συναυλίες.
–Και στην Κύπρο λοιπόν...
–Το «Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος Κύπρου», έπειτα από πρόταση του Ross Daly, ξεκίνησε τη δραστηριότητα του το 2018, και πλέον, με μια πολύ αφοσιωμένη ομάδα, υλοποιεί αντίστοιχες δράσεις στο νησί, είτε ανεξάρτητα είτε σε συνεργασία με τους υπόλοιπους «Λαβυρίνθους» της Ευρώπης. Ο «Λαβύρινθος» για μένα, πέρα από καθημερινή μου ενασχόληση (τόσο το παράρτημα στην Κύπρο αλλά και η διαδικτυακή πλατφόρμα «Labyrinth Online»), είναι πρωτίστως η μουσική μου οικογένεια, είναι ο χώρος μέσω του οποίου γνώρισα τη λύρα, έκανα από 19 χρονών φίλους ζωής από όλο τον κόσμο, είναι ο χώρος που μου προσφέρει τη μουσική γνώση που αναζητώ, και το κυριότερο, είναι οι άνθρωποι από τους οποίους μαθαίνω τι σημαίνει αγάπη και ανιδιοτελής αφοσίωση στη μουσική.
–Δεν θα είχε ενδιαφέρον μια συνεργασία με κάποιον/α ίσως Τ/κ μουσικό, στους δρόμους του μακάμ;
–Παραμένει πάντα επιθυμία για μένα το ενδεχόμενο τέτοιων συνεργασιών, αφού με τους Τουρκοκύπριους μουσικούς έχουμε την ίδια μουσική γλώσσα και εκφραστικότητα, αλλά και την ανάγκη να ερχόμαστε σε άμεση επαφή, να συνυπάρχουμε και να δημιουργούμε εκ νέου, ξεπερνώντας ό,τι με τη βία θέλει να μας χωρίζει εδώ και τόσες δεκαετίες. Πάντα μέσω της μουσικής αποδεικνύεται πως όλοι οι άνθρωποι είμαστε το ίδιο, με τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια συναισθήματα και μπορούμε να ζούμε μαζί και να μοιραζόμαστε ό,τι μας προσφέρει αυτή η ζωή.
Παραδοσιακή μουσική και Κύπρος
–Η παραδοσιακή μουσική, τροπική μουσική, στην Κύπρο σε τι επίπεδο βρίσκεται; Έχει καταφέρει να ξεφύγει από το φολκλόρ περασμένων δεκαετιών;
–Στην Κύπρο ζουν και εργάζονται πλέον μουσικοί που κύρια ενασχόλησή τους είναι ο κόσμος της τροπικής μουσικής. Δημιουργούν και παρουσιάζουν με κάθε ευκαιρία το αποτέλεσμα της μακροχρόνιας μελέτης και αφοσίωσής τους στο αντικείμενο αυτό. Η διδασκαλία επίσης αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της εργασίας τους, αφού το ενδιαφέρον έχει στραφεί και σε αυτά τα είδη μουσικής και μάλιστα από πολύ μικρές ηλικίες, νέα παιδιά και εφήβους, σε όλο το νησί, πολλοί από τους οποίους συνεχίζουν σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου τόσο στο εξωτερικό αλλά και στην Κύπρο.
–Σ’ επίπεδο μελέτης της κυπριακής παραδοσιακής μουσικής νομίζεις ότι είμαστε καλά; Έχω την αίσθηση ότι αυτή η μουσική ζει κάπως μουσειακά... εν αντιθέσει με άλλες περιοχές του ελληνικού χώρου αλλά και της Αν. Μεσογείου...
–Θα έλεγα πως σίγουρα η μουσική παράδοση της Κύπρου αλλά και κοντινών παραδόσεων, όπως η ελληνική και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου, έχει πλέον ξανα-ανακαλυφθεί. Ενώ η φολκλόρ προσέγγιση ακόμα «επιβιώνει» μέσα σε θέατρα και τηλεκανάλια, αρκετοί μουσικοί δεν την προσεγγίζουν με τον ορθό τρόπο και δεν της δίνουν την αξία και την προσοχή που της αρμόζει. Μπορεί γενικότερα να μη βιώνουμε τη ζωή μας στην Κύπρο σε άμεση σύνδεση με τη μουσική μας, όπως για παράδειγμα είδα να συμβαίνει στην Κρήτη όπου η μουσική του τόπου συνοδεύει κάθε γεγονός της ανθρώπινης ζωής, αλλά σίγουρα οι Κύπριοι μουσικοί του είδους αναζητούν τον παραμελημένο για χρόνια πυρήνα της και την πραγματική της ουσία. Και ακόμα σημαντικότερο, φέρνουν τη μουσική αυτή στην εποχή μας, και τη μετουσιώνουν σε κάτι ζωντανό, με όλα τα εκφραστικά μέσα και το προσωπικό χαρακτήρα και ανάγκες του κάθε μουσικού.
Κεντρική Φωτογραφία: @Mohsin_click
